พรรคกิจสังคม (อังกฤษ: Social Action Party) ก่อตั้งขึ้นในวันที่ 4 พฤศจิกายน พ.ศ. 2517 โดย หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช โดยให้ชื่อว่า "กิจสังคม" โดยแปลตรงตัวจากภาษาอังกฤษ โดยนำชื่อพรรคมาจากพรรคการเมืองนี้ในประเทศอังกฤษ พรรคมีสมาชิกที่ได้แจ้งต่อนายทะเบียนพรรคการเมืองไว้ จำนวน 27,413 คน และมีสาขาพรรคจำนวน 4 สาขา และพรรคกิจสังคมจดทะเบียนอย่างเป็นทางการอีกครั้งเมื่อวันที่ 20 สิงหาคม พ.ศ. 2525 หลังจากที่มีพระราชบัญญัติพรรคการเมือง พ.ศ. 2524 ยกเลิกคำสั่งของคณะปฏิรูปการปกครองแผ่นดิน ฉบับที่ 6 ให้ยกเลิกพระราชบัญญัติพรรคการเมือง พุทธศักราช 2517
พรรคกิจสังคม | |
---|---|
ผู้ก่อตั้ง | หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช |
หัวหน้า | ทองพูล ดีไพร |
รองหัวหน้า | กนกวรรณ เกียรติสยมภู |
เลขาธิการ | |
รองเลขาธิการ | อุดร ดีไพร |
เหรัญญิก | กัญญ์วรา พรมจักร์ |
นายทะเบียนสมาชิก | อรรถพร สวนสมภาค |
โฆษก | |
กรรมการบริหาร |
|
นายกรัฐมนตรี | หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช (2518–2519) |
ประธานที่ปรึกษา | สุวิทย์ คุณกิตติ |
นโยบาย | แก้ไขปัญหาและพัฒนาประเทศอย่างยั่งยืน เพื่อประโยชน์ของประชาชนชาวไทยทุกกลุ่ม จะดำเนินนโยบายกองทุนหมู่บ้าน ส่งเสริมด้านเกษตรกรรมโดยใช้ชลประทานระบบท่อ ด้านเศรษฐกิจจะส่งเสริมให้เอกชนเป็นผู้นำ และพรรคจะพัฒนาเมืองหลวงโดยการกระจายความเจริญออกสู่เมืองบริวาร |
ก่อตั้ง | 4 พฤศจิกายน พ.ศ. 2517 |
ถูกยุบ | 19 ตุลาคม พ.ศ. 2561 (43 ปี) |
ที่ทำการ | อาคารไอทาวเวอร์ 2 ถนนวิภาวดีรังสิต แขวงจตุจักร เขตจตุจักร กรุงเทพมหานคร |
การเมืองไทย รายชื่อพรรคการเมือง |
รายชื่อนายกรัฐมนตรี
-
ศาสตราจารย์ พลตรี หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช
(วาระ: 2518–2519)
ประวัติพรรค
พรรคกิจสังคมก่อตั้งขึ้นโดยสมาชิกพรรคประชาธิปัตย์ที่มีแนวคิดเสรีนิยมในปี พ.ศ. 2517 ภายใต้การนำของหม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช ซึ่งเป็นอดีตเลขาธิการพรรคประชาธิปัตย์ หลังจากหม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ลาออกจากตำแหน่งหัวหน้าพรรคเมื่อปลายปี พ.ศ. 2528 ได้มีการเลือกตั้งคณะกรรมการบริหารพรรคชุดใหม่ ในปลายปี พ.ศ. 2529 โดยมีอดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศและอดีตรองหัวหน้าพรรคคือพลอากาศเอกสิทธิ เศวตศิลา และร้อยตำรวจเอกสุรัตน์ โอสถานุเคราะห์ เป็นหัวหน้าพรรคและเลขาธิการพรรคคนใหม่
โดยสภาพแล้วพรรคกิจสังคมเป็นพรรคการเมืองขนาดกลางค่อนไปทางเล็ก มีจำนวน สส. ไม่มาก จึงมีบทบาทในการเป็นพรรคร่วมรัฐบาล หรือฝ่ายค้าน ภายหลังการยุติบทบาททางการเมืองของ ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช พรรคกิจสังคมก็ได้มี มนตรี พงษ์พานิช เป็นหัวหน้าพรรค จากนั้นจึงเป็น สุวิทย์ คุณกิตติ อดีตสมาชิกพรรคอีกคนหนึ่ง ที่ยังมีบทบาททางการเมืองคือ สมศักดิ์ เทพสุทิน อดีตเลขาธิการพรรค
พรรคกิจสังคม ได้ฉายาจากสื่อมวลชนว่า "พรรคแสบ" (SAP) ซึ่งย่อมาจากชื่อภาษาอังกฤษของพรรค และประกอบกับลีลาการเล่นการเมือง ของ ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช ที่แสบสันต์เป็นที่รู้จักกันดี
นอกจากนี้แล้ว พรรคกิจสังคม ยังเคยเอาชนะพรรคประชาธิปัตย์ ในพื้นที่ภาคใต้ อันเป็นพื้นที่ฐานเสียงเข้มแข็งของพรรคประชาธิปัตย์มาแล้ว ในการเลือกตั้ง ปี พ.ศ. 2522 (กิจสังคมได้ 18 เสียง, ประชาธิปัตย์ได้ 15 เสียง)
บทบาททางการเมือง
ใน การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2518 พรรคกิจสังคมลงเลือกตั้งครั้งแรก ได้ สส. เพียง 18 คน แต่สร้างประวัติศาสตร์ ให้แก่วงการการเมืองไทยทันที ด้วยการสามารถ พลิกกลับเป็นแกนนำจัดตั้งรัฐบาลได้ แทนที่ พรรคประชาธิปัตย์ ที่ได้จำนวน ส.ส. สูงสุด โดยอภิปรายตอบโต้นโยบายของ รัฐบาลพรรคประชาธิปัตย์ ของหม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช จนในที่สุดสภามีมติไม่ให้นโยบายของรัฐบาลผ่าน พรรคประชาธิปัตย์ และ ม.ร.ว.เสนีย์ ปราโมช ได้แสดงความรับผิดชอบ ด้วยการไม่ขอรับตำแหน่ง พรรคกิจสังคมโดย ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช จึงเป็นแกนนำจัดตั้งรัฐบาลขึ้นมาเอง โดยร่วมกับพรรคเล็กพรรคน้อยต่างๆ รวมถึง 22 พรรค จัดตั้งรัฐบาลขึ้นมา นับเป็นรัฐบาลที่มาจากพรรคผสม มากที่สุดในประวัติศาสตร์จนถึงปัจจุบัน โดยมีจุดเด่นเป็นนโยบายสาธารณะต่างๆ เช่น นโยบายเงินผันสู่ชนบท นโยบายให้รถเมล์วิ่งฟรี เป็นต้น
แต่รัฐบาลเสียงผสมหลายพรรค ก็ไม่สามารถไปรอดตลอดฝั่งได้ เพราะประสบปัญหาหลายอย่าง ประจวบกับสถานการณ์การเมืองในประเทศ ในขณะนั้นที่ยังรุ่มร้อน ในที่สุด ก็ต้องยุบสภา มีการเลือกตั้งใหม่ และก็เป็นพรรคประชาธิปัตย์ กลับมาเป็นรัฐบาลอีก แต่ก็อยู่ได้ไม่นาน เนื่องด้วยความร้อนแรง ของสถานการณ์การเมืองขณะนั้นยังไม่หาย จนในที่สุดก็เกิดเป็น เหตุการณ์ 6 ตุลาคม พ.ศ. 2519
หลังจากนั้น ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช ก็ยังคงเล่นการเมือง และเป็นหัวหน้าพรรคกิจสังคมต่อไป ได้นำพรรคลงเลือกตั้งอีกหลายครั้ง ในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2526 พรรคกิจสังคมได้คะแนนเสียงมาเป็นลำดับหนึ่งถึง 96 เสียง แต่หัวหน้าพรรคคือ ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช กลับไม่ได้รับเลือกตั้งเสียเองในเขต 2 เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร จึงหันร่วมกับพรรคอื่นเช่น พรรคประชาธิปัตย์ พรรคชาติไทย สนับสนุน พลเอก เปรม ติณสูลานนท์ เป็นนายกรัฐมนตรีสมัยที่ 2
ความขัดแย้งภายในพรรคเกิดขึ้นเมื่อมีข่าวลือแพร่สะพัดว่าพลเอกอาทิตย์ กำลังเอก อดีตผู้บัญชาการทหารบกและผู้บัญชาการทหารสูงสุดเป็นผู้หนุนหลังพรรคอย่างลับ ๆ ภายในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2529 ด้วยการสนับสนุนทางการเงินจากธุรกิจขนาดใหญ่ ทำให้ใน การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2529 ส่งผลให้พรรคสูญเสียที่นั่งในรัฐสภา และกลุ่มการเมืองในพรรคที่นำโดย บุญเท่ง ทองสวัสดิ์ ได้แยกตัวออกไปก่อตั้งพรรคสหประชาธิปไตย
เรื่องอื้อฉาวเกี่ยวกับการทุจริตยังคงทำลายล้างพรรค ในปี พ.ศ. 2533 เมื่อนายกรัฐมนตรีคือ พลเอกชาติชาย ชุณหะวัณ ขู่ว่าจะขับไล่พรรคออกจากการเป็นพรรคร่วมรัฐบาล หลังจากที่ พลอากาศเอกสิทธิ ลาออกจากตำแหน่งหัวหน้าพรรคและสมาชิกพรรค หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ผู้ก่อตั้งพรรคก็ได้รับเลือกให้กลับมาดำรงตำแหน่ง หัวหน้าพรรคในช่วงสั้นๆ แทนที่พลอากาศเอกสิทธิ ส่วนหนึ่งเป็นเพราะพลเอกชาติชายเคยดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศในรัฐบาลของหม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ พลเอกชาติชายจึงตัดสินใจไม่ขับไล่พรรคออกจากการเป็นพรรคร่วมรัฐบาล
ในเดือนธันวาคม พ.ศ. 2533 พรรคกิจสังคมพร้อมกับพรรคประชาธิปัตย์ถอนตัวออกจากการเป็นพรรคร่วมรัฐบาลของพลเอกชาติชาย แม้ว่าต่อมาจะกลับเข้าร่วมรัฐบาลพลเอกสุจินดา คราประยูร ในเดือนเมษายน พ.ศ. 2535 ภายใต้การนำของ มนตรี พงษ์พานิช ซึ่งเป็นหัวหน้าพรรคคนใหม่แทนหม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ที่วางมือทางการเมือง แต่ต่อมาก็ออกจากรัฐบาลที่สนับสนุนทหารในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2535
หลังจากแตกออกเป็นสองฝ่ายภายในพรรคอันเป็นผลมาจากการแย่งชิงอำนาจในปี พ.ศ. 2542 พรรคก็ถอนตัวจากรัฐบาลที่นำโดย ชวน หลีกภัย อีกครั้ง โดยมี สส. 17 คนถอนตัวจากการร่วมรัฐบาล ในปี พ.ศ. 2543 สมาชิกพรรคหลายคน รวมทั้งนายสุวิทย์ คุณกิตติ อดีตหัวหน้าพรรคตัดสินใจลาออกจากการเป็นสมาชิกพรรคเพื่อเข้าร่วมกับพรรคไทยรักไทย ที่นำโดย ทักษิณ ชินวัตร
ภายในปี พ.ศ. 2544 พรรคกิจสังคมได้สูญเสียการสนับสนุนทางการเมืองไปมาก ทำให้ในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2544 พรรคได้ที่นั่งในรัฐสภาเพียงที่นั่งเดียว และในระหว่างปี พ.ศ. 2548 จนถึงปี พ.ศ. 2551 พรรคกิจสังคมมิได้มีบทบาททางการเมืองเหมือนแต่ก่อน เพราะสมาชิกคนสำคัญของพรรค ได้ลาออกหรือไปเข้าร่วมกับพรรคอื่น โดยเฉพาะ พรรคไทยรักไทย
ในการเลือกตั้ง พ.ศ. 2554 ได้ส่งผู้สมัครทั้งในระบบบัญชีรายชื่อ และระบบแบ่งเขต แต่ไม่ได้รับการเลือกตั้งแม้แต่ที่นั่งเดียวในสภาผู้แทนราษฎร โดยได้รับคะแนนในระบบบัญชีรายชื่อเพียงร้อยละ 0.31 หรือ 81,824 คะแนน
การกลับมาของบทบาททางการเมือง
พรรคกิจสังคม ได้ถูกรื้อฟื้นอีกครั้ง ในปลายปี พ.ศ. 2551 ภายหลังคดียุบพรรคการเมือง พ.ศ. 2551 สุวิทย์ คุณกิตติ อดีตหัวหน้าพรรคซึ่งลาออกจากการเป็นหัวหน้าพรรคเพื่อแผ่นดิน ไม่นาน ได้กลับมาฟื้นฟูพรรคอีกครั้ง โดยนำสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรบางคนที่ยังไม่ได้สังกัดพรรคการเมือง เข้าสังกัดพรรคกิจสังคม โดยนายสุวิทย์ดำรงตำแหน่งประธานที่ปรึกษาพรรค และเข้าร่วมฝ่ายรัฐบาลซึ่งสนับสนุน อภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ เป็นนายกรัฐมนตรี ซึ่งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรที่ย้ายมาสังกัด จำนวน 5 คน คือ
- เทวฤทธิ์ นิกรเทศ ส.ส.สัดส่วน จากพรรคพลังประชาชน
- สมเจตน์ ลิมปะพันธุ์ ส.ส.สุโขทัย จากพรรคชาติไทย
- ส.ส.พิษณุโลก จากพรรคพลังประชาชน
- ชยุต ภุมมะกาญจนะ ส.ส.ปราจีนบุรี จากพรรคพลังประชาชน
- วารุจ ศิริวัฒน์ ส.ส.อุตรดิตถ์ จากพรรคพลังประชาชน
ผู้บริหารพรรค
รายนามหัวหน้าพรรค
หัวหน้าพรรคกิจสังคม | |||||
---|---|---|---|---|---|
ลำดับที่ | รูป | รายนาม | เริ่มวาระ | สิ้นสุดวาระ | ตำแหน่งสำคัญ |
1 (1) | หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช | 4 พฤศจิกายน พ.ศ. 2517 | 22 มกราคม พ.ศ. 2530 | ||
2 | พลอากาศเอก สิทธิ เศวตศิลา | 30 มกราคม พ.ศ. 2530 | 2 กันยายน พ.ศ. 2533 | ||
1 (2) | หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช | 2 กันยายน พ.ศ. 2533 | 9 มิถุนายน พ.ศ. 2534 | ||
3 | มนตรี พงษ์พานิช | 9 มิถุนายน พ.ศ. 2534 | 29 กันยายน พ.ศ. 2541 | ||
4 | บุญพันธ์ แขวัฒนะ | 29 ตุลาคม พ.ศ. 2541 | 5 มีนาคม พ.ศ. 2542 | ||
5 | สุวิทย์ คุณกิตติ | 5 มีนาคม พ.ศ. 2542 | 9 สิงหาคม พ.ศ. 2543 |
| |
6 | 9 สิงหาคม พ.ศ. 2543 | 26 เมษายน พ.ศ. 2546 | |||
7 | 26 เมษายน พ.ศ. 2546 | 13 ธันวาคม พ.ศ. 2547 | |||
8 | 13 ธันวาคม พ.ศ. 2547 | 29 ตุลาคม พ.ศ. 2550 | |||
- | 30 ตุลาคม พ.ศ. 2550 (รักษาการ) | 22 มีนาคม พ.ศ. 2551 | |||
9 | 23 มีนาคม พ.ศ. 2551 | 19 ตุลาคม พ.ศ. 2561 |
รายนามเลขาธิการพรรค
- บุญชู โรจนเสถียร (4 พฤศจิกายน พ.ศ. 2517 - 26 สิงหาคม พ.ศ. 2521 ส่วนรักษาการเลขาธิการพรรค มนตรี พงษ์พานิช วันที่ 27 สิงหาคม - 12 กันยายน พ.ศ. 2521)
- เกษม ศิริสัมพันธ์ (13 กันยายน พ.ศ. 2521 – 15 ตุลาคม พ.ศ. 2525)
- โกศล ไกรฤกษ์ (20 สิงหาคม พ.ศ. 2525 – 17 มิถุนายน พ.ศ. 2527)
- พงส์ สารสิน (17 มิถุนายน พ.ศ. 2527 – 22 มกราคม พ.ศ. 2529)
- ร้อยตำรวจเอก สุรัตน์ โอสถานุเคราะห์ (30 มกราคม พ.ศ. 2530 – 1 มีนาคม พ.ศ. 2532)
- มนตรี พงษ์พานิช (1 มีนาคม พ.ศ. 2532 – 9 มิถุนายน พ.ศ. 2534)
- ประยุทธ์ ศิริพานิชย์ (9 มิถุนายน พ.ศ. 2534 – 23 พฤศจิกายน พ.ศ. 2534)
- พลโท (23 พฤศจิกายน พ.ศ. 2534 – 10 เมษายน พ.ศ. 2535)
- บุญพันธ์ แขวัฒนะ (10 เมษายน พ.ศ. 2535 – 13 ตุลาคม พ.ศ. 2536)
- ร้อยตำรวจเอก เฉลิม อยู่บำรุง (13 ตุลาคม พ.ศ. 2536 – 27 ธันวาคม พ.ศ. 2537)
- สุวิทย์ คุณกิตติ (2 ธันวาคม พ.ศ. 2538 – 5 มีนาคม พ.ศ. 2542)
- สมศักดิ์ เทพสุทิน (5 มีนาคม พ.ศ. 2542 – 2 กรกฎาคม พ.ศ. 2542)
- ระวี หิรัญโชติ (2 กรกฎาคม พ.ศ. 2542 – 9 สิงหาคม พ.ศ. 2543)
- (9 สิงหาคม พ.ศ. 2543 – 26 เมษายน พ.ศ. 2546)
- (26 เมษายน พ.ศ. 2546 – 15 ธันวาคม พ.ศ. 2546)
- (30 เมษายน พ.ศ. 2547 – 13 ธันวาคม พ.ศ. 2547)
- (13 ธันวาคม พ.ศ. 2547 – 14 กันยายน พ.ศ. 2548)
- (14 กันยายน พ.ศ. 2548 - 19 ตุลาคม 2561)
ผลการเลือกตั้ง
ผลการเลือกตั้งทั่วไป
การเลือกตั้ง | จำนวนที่นั่ง | คะแนนเสียงทั้งหมด | สัดส่วนคะแนนเสียง | ที่นั่งเปลี่ยน | สถานภาพพรรค | ผู้นำเลือกตั้ง |
---|---|---|---|---|---|---|
2518 | 18 / 269 | 1,982,168 | 10.8% | 18 | ฝ่ายค้าน (2518) | หม่อมราชวงศ์ คึกฤทธิ์ ปราโมช |
แกนนำจัดตั้งรัฐบาล (2518 - 2519) | ||||||
2519 | 45 / 279 | 3,272,170 | 17.5% | 27 | ฝ่ายค้าน | |
2522 | 88 / 301 | 4,179,174 | 21.1% | 37 | ฝ่ายค้าน (2522 - 2523) | |
ร่วมรัฐบาล (2523 - 2526) | ||||||
2526 | 99 / 324 | 7,103,177 | 26.8% | 10 | แกนนำจัดตั้งรัฐบาล | |
2529 | 51 / 347 | 4,560,615 | 12.1% | 41 | ร่วมรัฐบาล | |
2531 | 54 / 357 | 4,651,161 | 11.8% | 3 | ร่วมรัฐบาล (2531 - 2533) | พลอากาศเอก สิทธิ เศวตศิลา |
ฝ่ายค้าน (2533 - 2534) | ||||||
มี.ค. 2535 | 31 / 360 | 3,586,714 | 8.1% | 23 | ร่วมรัฐบาล | มนตรี พงษ์พานิช |
ก.ย. 2535 | 22 / 360 | 1,863,360 | 4.0% | 9 | ร่วมรัฐบาล (2535-2536) | |
ฝ่ายค้าน (2536 - 2538) | ||||||
2538 | 22 / 391 | 2,201,218 | 4.0% | 0 | ร่วมรัฐบาล | |
2539 | 20 / 393 | 3,036,544 | 5.3% | 2 | ||
2544 | 1 / 500 | 44,926 | 0.16% | 19 | ฝ่ายค้าน | พยุง นพสุวรรณ |
2548 | 0 / 500 | 58,721 | 1 | ไม่ได้รับเลือกตั้ง | อรรถพล ชัยนันท์สมิตย์ | |
2554 | 0 / 500 | 81,824 | 0.31% | 0 | สุวิทย์ คุณกิตติ |
ผลการเลือกตั้งสมาชิกสภากรุงเทพมหานคร (สก.)
การเลือกตั้ง | จำนวนที่นั่ง | คะแนนเสียงทั้งหมด | สัดส่วนคะแนนเสียง | ที่นั่งเปลี่ยน | ผลการเลือกตั้ง |
---|---|---|---|---|---|
5 / 55 | 5 | เสียงข้างน้อย |
การแยกตัวของสมาชิกพรรค
พรรคกิจสังคมเคยมีสมาชิกพรรคที่ลาออกไปตั้งพรรคการเมืองใหม่ หรือย้ายไปเป็นกรรมการบริหารพรรค โดยมีดังนี้
- พรรคสหประชาธิปไตย นำโดย บุญเท่ง ทองสวัสดิ์ (สิ้นสภาพความเป็นพรรคการเมืองในวันที่ 22 ตุลาคม พ.ศ. 2535)
- พรรคกิจประชาคม นำโดย บุญชู โรจนเสถียร (ก่อนจะยุบรวมเป็น พรรคเอกภาพ ในเวลาต่อมา)
- พรรคมวลชน นำโดย เฉลิม อยู่บำรุง (เคยยุบรวมกับพรรคเมื่อวันที่ 12 พฤศจิกายน พ.ศ. 2536 แล้วแยกออกจากพรรคอีกครั้งเมื่อวันที่ 16 มีนาคม พ.ศ. 2538)
สิ้นสภาพความเป็นพรรคการเมือง
พรรคกิจสังคมสิ้นสภาพความเป็นพรรคการเมือง เมื่อวันที่ 19 ตุลาคม พ.ศ. 2561
อ้างอิง
- รายชื่อผู้สมัคร ส.ส.บัญชีรายชื่อ พร้อมนโยบายของพรรคการเมือง 2011-06-26 ที่ เวย์แบ็กแมชชีนจากเว็บไซต์ สำนักงาน กกต. สืบค้นวันที่ 3 มิถุนายน 2554
- ปิดตำนาน 44 ปี ‘พรรคกิจสังคม’ สมาชิกไม่ถึง 5พันคน สิ้นสภาพความเป็นพรรคการเมือง
- . โพสต์ทูเดย์. 2011-04-27. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-11-27. สืบค้นเมื่อ 2018-03-02.
- ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การจดทะเบียนพรรคการเมือง 2011-11-08 ที่ เวย์แบ็กแมชชีนราชกิจจานุเบกษา เล่ม 92 ตอนพิเศษที่ 193ง หน้า 217 วันที่ 18 กันยายน 2518
- ข้อมูลพรรคการเมืองที่ยังดำเนินการอยู่ ณ วันที่ 1 พฤศจิกายน 2560สืบค้นวันที่ 1 มกราคม 2561
- "Thai Political Parties". United States Federal Research Division of the Library of Congress.
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-03-26. สืบค้นเมื่อ 2013-06-03.
- (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2020-09-21. สืบค้นเมื่อ 2020-05-12.
- Erlanger, Steven (September 30, 1990). "For Thai Politician, a Break From Retirement". The New York Times. สืบค้นเมื่อ May 23, 2010.
- Levine, Marvin (1997). Worker Rights and Labor Standards in Asia's Four New Tigers. New York, NY: Plenum Press. p. 224. ISBN .
- "THAILAND: Electoral Timing". .[]
- Wingfield, Tom (2002), "Democratization and economic crisis in Thailand", Political Business in East Asia, Routledge, p. 295, ISBN
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2009-06-11. สืบค้นเมื่อ 2008-12-17.
- admin (2018-10-20). . News.mthai.com. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2019-03-25. สืบค้นเมื่อ 2019-12-13.
แหล่งข้อมูลอื่น
- ข้อมูลจากเว็บไซต์ของรัฐสภาไทย 2007-05-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- เว็บไซต์อย่างเป็นทางการของพรรค 2013-01-08 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
phrrkhkicsngkhm xngkvs Social Action Party kxtngkhuninwnthi 4 phvscikayn ph s 2517 ody hmxmrachwngskhukvththi praomch odyihchuxwa kicsngkhm odyaepltrngtwcakphasaxngkvs odynachuxphrrkhmacakphrrkhkaremuxngniinpraethsxngkvs phrrkhmismachikthiidaecngtxnaythaebiynphrrkhkaremuxngiw canwn 27 413 khn aelamisakhaphrrkhcanwn 4 sakha aelaphrrkhkicsngkhmcdthaebiynxyangepnthangkarxikkhrngemuxwnthi 20 singhakhm ph s 2525 hlngcakthimiphrarachbyytiphrrkhkaremuxng ph s 2524 ykelikkhasngkhxngkhnaptirupkarpkkhrxngaephndin chbbthi 6 ihykelikphrarachbyytiphrrkhkaremuxng phuththskrach 2517phrrkhkicsngkhmphukxtnghmxmrachwngskhukvththi praomchhwhnathxngphul diiphrrxnghwhnaknkwrrn ekiyrtisymphuelkhathikarrxngelkhathikarxudr diiphrehryyikkyywra phrmckrnaythaebiynsmachikxrrthphr swnsmphakhokhskkrrmkarbriharwngseduxn swnsmphakhsaepha srismbtinaykrthmntrihmxmrachwngskhukvththi praomch 2518 2519 prathanthipruksasuwithy khunkittinoybayaekikhpyhaaelaphthnapraethsxyangyngyun ephuxpraoychnkhxngprachachnchawithythukklum cadaeninnoybaykxngthunhmuban sngesrimdanekstrkrrmodyichchlprathanrabbthx danesrsthkiccasngesrimihexkchnepnphuna aelaphrrkhcaphthnaemuxnghlwngodykarkracaykhwamecriyxxksuemuxngbriwarkxtng4 phvscikayn ph s 2517thukyub19 tulakhm ph s 2561 43 pi thithakarxakharixthawewxr 2 thnnwiphawdirngsit aekhwngctuckr ekhtctuckr krungethphmhankhrkaremuxngithy raychuxphrrkhkaremuxng kareluxktngraychuxnaykrthmntrisastracary phltri hmxmrachwngskhukvththi praomch wara 2518 2519 prawtiphrrkhphrrkhkicsngkhmkxtngkhunodysmachikphrrkhprachathiptythimiaenwkhidesriniyminpi ph s 2517 phayitkarnakhxnghmxmrachwngskhukvththi praomch sungepnxditelkhathikarphrrkhprachathipty hlngcakhmxmrachwngskhukvththilaxxkcaktaaehnnghwhnaphrrkhemuxplaypi ph s 2528 idmikareluxktngkhnakrrmkarbriharphrrkhchudihm inplaypi ph s 2529 odymixditrthmntriwakarkrathrwngkartangpraethsaelaxditrxnghwhnaphrrkhkhuxphlxakasexksiththi eswtsila aelarxytarwcexksurtn oxsthanuekhraah epnhwhnaphrrkhaelaelkhathikarphrrkhkhnihm odysphaphaelwphrrkhkicsngkhmepnphrrkhkaremuxngkhnadklangkhxnipthangelk micanwn ss immak cungmibthbathinkarepnphrrkhrwmrthbal hruxfaykhan phayhlngkaryutibthbaththangkaremuxngkhxng m r w khukvththi praomch phrrkhkicsngkhmkidmi mntri phngsphanich epnhwhnaphrrkh caknncungepn suwithy khunkitti xditsmachikphrrkhxikkhnhnung thiyngmibthbaththangkaremuxngkhux smskdi ethphsuthin xditelkhathikarphrrkh phrrkhkicsngkhm idchayacaksuxmwlchnwa phrrkhaesb SAP sungyxmacakchuxphasaxngkvskhxngphrrkh aelaprakxbkblilakarelnkaremuxng khxng m r w khukvththi praomch thiaesbsntepnthiruckkndi nxkcakniaelw phrrkhkicsngkhm yngekhyexachnaphrrkhprachathipty inphunthiphakhit xnepnphunthithanesiyngekhmaekhngkhxngphrrkhprachathiptymaaelw inkareluxktng pi ph s 2522 kicsngkhmid 18 esiyng prachathiptyid 15 esiyng bthbaththangkaremuxngin kareluxktngsmachiksphaphuaethnrasdrithyepnkarthwip ph s 2518 phrrkhkicsngkhmlngeluxktngkhrngaerk id ss ephiyng 18 khn aetsrangprawtisastr ihaekwngkarkaremuxngithythnthi dwykarsamarth phlikklbepnaeknnacdtngrthbalid aethnthi phrrkhprachathipty thiidcanwn s s sungsud odyxphipraytxbotnoybaykhxng rthbalphrrkhprachathipty khxnghmxmrachwngsesniy praomch cninthisudsphamimtiimihnoybaykhxngrthbalphan phrrkhprachathipty aela m r w esniy praomch idaesdngkhwamrbphidchxb dwykarimkhxrbtaaehnng phrrkhkicsngkhmody m r w khukvththi praomch cungepnaeknnacdtngrthbalkhunmaexng odyrwmkbphrrkhelkphrrkhnxytang rwmthung 22 phrrkh cdtngrthbalkhunma nbepnrthbalthimacakphrrkhphsm makthisudinprawtisastrcnthungpccubn odymicudednepnnoybaysatharnatang echn noybayenginphnsuchnbth noybayihrthemlwingfri epntn aetrthbalesiyngphsmhlayphrrkh kimsamarthiprxdtlxdfngid ephraaprasbpyhahlayxyang pracwbkbsthankarnkaremuxnginpraeths inkhnannthiyngrumrxn inthisud ktxngyubspha mikareluxktngihm aelakepnphrrkhprachathipty klbmaepnrthbalxik aetkxyuidimnan enuxngdwykhwamrxnaerng khxngsthankarnkaremuxngkhnannyngimhay cninthisudkekidepn ehtukarn 6 tulakhm ph s 2519 hlngcaknn m r w khukvththi praomch kyngkhngelnkaremuxng aelaepnhwhnaphrrkhkicsngkhmtxip idnaphrrkhlngeluxktngxikhlaykhrng inkareluxktngsmachiksphaphuaethnrasdrithyepnkarthwip ph s 2526 phrrkhkicsngkhmidkhaaennesiyngmaepnladbhnungthung 96 esiyng aethwhnaphrrkhkhux m r w khukvththi praomch klbimidrbeluxktngesiyexnginekht 2 ekhtdusit krungethphmhankhr cunghnrwmkbphrrkhxunechn phrrkhprachathipty phrrkhchatiithy snbsnun phlexk eprm tinsulannth epnnaykrthmntrismythi 2 khwamkhdaeyngphayinphrrkhekidkhunemuxmikhawluxaephrsaphdwaphlexkxathity kalngexk xditphubychakarthharbkaelaphubychakarthharsungsudepnphuhnunhlngphrrkhxyanglb phayineduxnphvsphakhm ph s 2529 dwykarsnbsnunthangkarengincakthurkickhnadihy thaihin kareluxktngsmachiksphaphuaethnrasdrithyepnkarthwip ph s 2529 sngphlihphrrkhsuyesiythinnginrthspha aelaklumkaremuxnginphrrkhthinaody buyethng thxngswsdi idaeyktwxxkipkxtngphrrkhshprachathipity eruxngxuxchawekiywkbkarthucrityngkhngthalaylangphrrkh inpi ph s 2533 emuxnaykrthmntrikhux phlexkchatichay chunhawn khuwacakhbilphrrkhxxkcakkarepnphrrkhrwmrthbal hlngcakthi phlxakasexksiththi laxxkcaktaaehnnghwhnaphrrkhaelasmachikphrrkh hmxmrachwngskhukvththi phukxtngphrrkhkidrbeluxkihklbmadarngtaaehnng hwhnaphrrkhinchwngsn aethnthiphlxakasexksiththi swnhnungepnephraaphlexkchatichayekhydarngtaaehnngrthmntriwakarkrathrwngkartangpraethsinrthbalkhxnghmxmrachwngskhukvththi phlexkchatichaycungtdsinicimkhbilphrrkhxxkcakkarepnphrrkhrwmrthbal ineduxnthnwakhm ph s 2533 phrrkhkicsngkhmphrxmkbphrrkhprachathiptythxntwxxkcakkarepnphrrkhrwmrthbalkhxngphlexkchatichay aemwatxmacaklbekharwmrthbalphlexksucinda khraprayur ineduxnemsayn ph s 2535 phayitkarnakhxng mntri phngsphanich sungepnhwhnaphrrkhkhnihmaethnhmxmrachwngskhukvththithiwangmuxthangkaremuxng aettxmakxxkcakrthbalthisnbsnunthharineduxnmithunayn ph s 2535 hlngcakaetkxxkepnsxngfayphayinphrrkhxnepnphlmacakkaraeyngchingxanacinpi ph s 2542 phrrkhkthxntwcakrthbalthinaody chwn hlikphy xikkhrng odymi ss 17 khnthxntwcakkarrwmrthbal inpi ph s 2543 smachikphrrkhhlaykhn rwmthngnaysuwithy khunkitti xdithwhnaphrrkhtdsiniclaxxkcakkarepnsmachikphrrkhephuxekharwmkbphrrkhithyrkithy thinaody thksin chinwtr phayinpi ph s 2544 phrrkhkicsngkhmidsuyesiykarsnbsnunthangkaremuxngipmak thaihinkareluxktngsmachiksphaphuaethnrasdrithyepnkarthwip ph s 2544 phrrkhidthinnginrthsphaephiyngthinngediyw aelainrahwangpi ph s 2548 cnthungpi ph s 2551 phrrkhkicsngkhmmiidmibthbaththangkaremuxngehmuxnaetkxn ephraasmachikkhnsakhykhxngphrrkh idlaxxkhruxipekharwmkbphrrkhxun odyechphaa phrrkhithyrkithy inkareluxktng ph s 2554 idsngphusmkhrthnginrabbbychiraychux aelarabbaebngekht aetimidrbkareluxktngaemaetthinngediywinsphaphuaethnrasdr odyidrbkhaaenninrabbbychiraychuxephiyngrxyla 0 31 hrux 81 824 khaaenn karklbmakhxngbthbaththangkaremuxng phrrkhkicsngkhm idthukruxfunxikkhrng inplaypi ph s 2551 phayhlngkhdiyubphrrkhkaremuxng ph s 2551 suwithy khunkitti xdithwhnaphrrkhsunglaxxkcakkarepnhwhnaphrrkhephuxaephndin imnan idklbmafunfuphrrkhxikkhrng odynasmachiksphaphuaethnrasdrbangkhnthiyngimidsngkdphrrkhkaremuxng ekhasngkdphrrkhkicsngkhm odynaysuwithydarngtaaehnngprathanthipruksaphrrkh aelaekharwmfayrthbalsungsnbsnun xphisiththi ewchchachiwa epnnaykrthmntri sungsmachiksphaphuaethnrasdrthiyaymasngkd canwn 5 khn khux ethwvththi nikreths s s sdswn cakphrrkhphlngprachachn smectn limpaphnthu s s suokhthy cakphrrkhchatiithy s s phisnuolk cakphrrkhphlngprachachn chyut phummakaycna s s pracinburi cakphrrkhphlngprachachn waruc siriwthn s s xutrditth cakphrrkhphlngprachachnphubriharphrrkhraynamhwhnaphrrkh hwhnaphrrkhkicsngkhmladbthi rup raynam erimwara sinsudwara taaehnngsakhy1 1 hmxmrachwngskhukvththi praomch 4 phvscikayn ph s 2517 22 mkrakhm ph s 2530 xditnaykrthmntri xditprathansphanitibyytiaehngchati xditrthmntriwakarkrathrwngmhadithy xdit rthmntrichwywakarkrathrwngphanichy xdit rthmntrithiimidpracakrathrwng2 phlxakasexk siththi eswtsila 30 mkrakhm ph s 2530 2 knyayn ph s 2533 xditrxngnaykrthmntri xditrthmntriwakarkrathrwngkartangpraeths xditrthmntripracasanknaykrthmntri xditxngkhmntri1 2 hmxmrachwngskhukvththi praomch 2 knyayn ph s 2533 9 mithunayn ph s 2534 xditnaykrthmntri xditprathansphanitibyytiaehngchati xditrthmntriwakarkrathrwngmhadithy xdit rthmntrichwywakarkrathrwngphanichy xdit rthmntrithiimidpracakrathrwng3 mntri phngsphanich 9 mithunayn ph s 2534 29 knyayn ph s 2541 xditrxngnaykrthmntri xditrthmntriwakarkrathrwngkhmnakhm xditrthmntriwakarkrathrwngphanichy xditrthmntriwakarkrathrwngsatharnsukh xditrthmntriwakarkrathrwngekstraelashkrn xdit rthmntrichwywakarkrathrwngmhadithy xdit rthmntrichwywakarkrathrwngkhmnakhm4 buyphnth aekhwthna 29 tulakhm ph s 2541 5 minakhm ph s 2542 xditrxngnaykrthmntri xditrthmntriwakarkrathrwngsatharnsukh5 suwithy khunkitti 5 minakhm ph s 2542 9 singhakhm ph s 2543 xditrxngnaykrthmntri xditrthmntriwakarkrathrwngyutithrrm xditrthmntriwakarkrathrwngekstraelashkrn xditrthmntriwakarkrathrwngsuksathikar xditrthmntriwakarkrathrwngthrphyakrthrrmchatiaelasingaewdlxm xditrthmntriwakarkrathrwngethkhonolyisarsnethsaelakarsuxsar xditrthmntriwakarkrathrwngxutsahkrrm xdit rthmntrichwywakarkrathrwngekstraelashkrn6 9 singhakhm ph s 2543 26 emsayn ph s 25467 26 emsayn ph s 2546 13 thnwakhm ph s 25478 13 thnwakhm ph s 2547 29 tulakhm ph s 2550 30 tulakhm ph s 2550 rksakar 22 minakhm ph s 25519 23 minakhm ph s 2551 19 tulakhm ph s 2561raynamelkhathikarphrrkh buychu orcnesthiyr 4 phvscikayn ph s 2517 26 singhakhm ph s 2521 swnrksakarelkhathikarphrrkh mntri phngsphanich wnthi 27 singhakhm 12 knyayn ph s 2521 eksm sirismphnth 13 knyayn ph s 2521 15 tulakhm ph s 2525 oksl ikrvks 20 singhakhm ph s 2525 17 mithunayn ph s 2527 phngs sarsin 17 mithunayn ph s 2527 22 mkrakhm ph s 2529 rxytarwcexk surtn oxsthanuekhraah 30 mkrakhm ph s 2530 1 minakhm ph s 2532 mntri phngsphanich 1 minakhm ph s 2532 9 mithunayn ph s 2534 prayuthth siriphanichy 9 mithunayn ph s 2534 23 phvscikayn ph s 2534 phloth 23 phvscikayn ph s 2534 10 emsayn ph s 2535 buyphnth aekhwthna 10 emsayn ph s 2535 13 tulakhm ph s 2536 rxytarwcexk echlim xyubarung 13 tulakhm ph s 2536 27 thnwakhm ph s 2537 suwithy khunkitti 2 thnwakhm ph s 2538 5 minakhm ph s 2542 smskdi ethphsuthin 5 minakhm ph s 2542 2 krkdakhm ph s 2542 rawi hiryochti 2 krkdakhm ph s 2542 9 singhakhm ph s 2543 9 singhakhm ph s 2543 26 emsayn ph s 2546 26 emsayn ph s 2546 15 thnwakhm ph s 2546 30 emsayn ph s 2547 13 thnwakhm ph s 2547 13 thnwakhm ph s 2547 14 knyayn ph s 2548 14 knyayn ph s 2548 19 tulakhm 2561 phlkareluxktngphlkareluxktngthwip kareluxktng canwnthinng khaaennesiyngthnghmd sdswnkhaaennesiyng thinngepliyn sthanphaphphrrkh phunaeluxktng2518 18 269 1 982 168 10 8 18 faykhan 2518 hmxmrachwngs khukvththi praomchaeknnacdtngrthbal 2518 2519 2519 45 279 3 272 170 17 5 27 faykhan2522 88 301 4 179 174 21 1 37 faykhan 2522 2523 rwmrthbal 2523 2526 2526 99 324 7 103 177 26 8 10 aeknnacdtngrthbal2529 51 347 4 560 615 12 1 41 rwmrthbal2531 54 357 4 651 161 11 8 3 rwmrthbal 2531 2533 phlxakasexk siththi eswtsilafaykhan 2533 2534 mi kh 2535 31 360 3 586 714 8 1 23 rwmrthbal mntri phngsphanichk y 2535 22 360 1 863 360 4 0 9 rwmrthbal 2535 2536 faykhan 2536 2538 2538 22 391 2 201 218 4 0 0 rwmrthbal2539 20 393 3 036 544 5 3 22544 1 500 44 926 0 16 19 faykhan phyung nphsuwrrn2548 0 500 58 721 1 imidrbeluxktng xrrthphl chynnthsmity2554 0 500 81 824 0 31 0 suwithy khunkittiphlkareluxktngsmachiksphakrungethphmhankhr sk kareluxktng canwnthinng khaaennesiyngthnghmd sdswnkhaaennesiyng thinngepliyn phlkareluxktng5 55 5 esiyngkhangnxykaraeyktwkhxngsmachikphrrkhphrrkhkicsngkhmekhymismachikphrrkhthilaxxkiptngphrrkhkaremuxngihm hruxyayipepnkrrmkarbriharphrrkh odymidngni phrrkhshprachathipity naody buyethng thxngswsdi sinsphaphkhwamepnphrrkhkaremuxnginwnthi 22 tulakhm ph s 2535 phrrkhkicprachakhm naody buychu orcnesthiyr kxncayubrwmepn phrrkhexkphaph inewlatxma phrrkhmwlchn naody echlim xyubarung ekhyyubrwmkbphrrkhemuxwnthi 12 phvscikayn ph s 2536 aelwaeykxxkcakphrrkhxikkhrngemuxwnthi 16 minakhm ph s 2538 sinsphaphkhwamepnphrrkhkaremuxngphrrkhkicsngkhmsinsphaphkhwamepnphrrkhkaremuxng emuxwnthi 19 tulakhm ph s 2561xangxingraychuxphusmkhr s s bychiraychux phrxmnoybaykhxngphrrkhkaremuxng 2011 06 26 thi ewyaebkaemchchincakewbist sankngan kkt subkhnwnthi 3 mithunayn 2554 pidtanan 44 pi phrrkhkicsngkhm smachikimthung 5phnkhn sinsphaphkhwamepnphrrkhkaremuxng ophstthuedy 2011 04 27 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2020 11 27 subkhnemux 2018 03 02 prakaskrathrwngmhadithy eruxng karcdthaebiynphrrkhkaremuxng 2011 11 08 thi ewyaebkaemchchinrachkiccanuebksa elm 92 txnphiessthi 193ng hna 217 wnthi 18 knyayn 2518 khxmulphrrkhkaremuxngthiyngdaeninkarxyu n wnthi 1 phvscikayn 2560subkhnwnthi 1 mkrakhm 2561 Thai Political Parties United States Federal Research Division of the Library of Congress khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2013 03 26 subkhnemux 2013 06 03 PDF khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim PDF emux 2020 09 21 subkhnemux 2020 05 12 Erlanger Steven September 30 1990 For Thai Politician a Break From Retirement The New York Times subkhnemux May 23 2010 Levine Marvin 1997 Worker Rights and Labor Standards in Asia s Four New Tigers New York NY Plenum Press p 224 ISBN 0 306 45477 7 THAILAND Electoral Timing lingkesiy Wingfield Tom 2002 Democratization and economic crisis in Thailand Political Business in East Asia Routledge p 295 ISBN 9780415271486 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2009 06 11 subkhnemux 2008 12 17 admin 2018 10 20 News mthai com khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2019 03 25 subkhnemux 2019 12 13 aehlngkhxmulxunkhxmulcakewbistkhxngrthsphaithy 2007 05 22 thi ewyaebkaemchchin ewbistxyangepnthangkarkhxngphrrkh 2013 01 08 thi ewyaebkaemchchin