บริษัทอินเดียตะวันออกของอังกฤษ

บริษัทอินเดียตะวันออกอันทรงเกียรติ (อังกฤษ: Honourable East India Company) หรือในเวลาต่อมาคือ บริษัทอินเดียตะวันออกของบริเตน (British East India Company) เป็นบริษัทร่วมทุนสัญชาติอังกฤษในช่วงแรก ซึ่งเดิมถูกก่อตั้งขึ้นเพื่อแสวงหาการค้ากับภูมิภาคอินเดียตะวันออก แต่ในภายหลังได้ดำเนินการค้าส่วนใหญ่กับอนุทวีปอินเดียและจีน และยังมีหน้าที่ปกครองอาณานิคมในอนุทวีปอินเดีย บริษัทอินเดียตะวันออกถือได้ว่ามีความเก่าแก่ที่สุดเมื่อเทียบกับบริษัทอินเดียตะวันออกของชาติทวีปยุโรปอื่น ๆ

บริษัทอินเดียตะวันออก

ตราอาร์ม (1698) คำขวัญ: Auspicio Regis et Senatus Angliae ("ในกำกับของพระเจ้าแผ่นดินแลรัฐสภาอังกฤษ")
ประเภท	บริษัทมหาชน รัฐวิสาหกิจบางส่วน
อุตสาหกรรม	การค้าระหว่างประเทศ
ก่อตั้ง	31 ธันวาคม 1600; 423 ปีก่อน (1600-12-31)
ผู้ก่อตั้ง
เลิกกิจการ	1 มิถุนายน 1874; 150 ปีก่อน (1874-06-01)
สาเหตุ	การค้าระหว่างประเทศ: ดินแดนและความรับผิดชอบตกเป็นของรัฐบาลอังกฤษโดยพระราชบัญญัติรัฐบาลอินเดีย ค.ศ. 1858 ถูกยุบโดย
สำนักงานใหญ่	, ลอนดอน , บริเตนใหญ่
ผลิตภัณฑ์	ฝ้าย ผ้าไหม สีย้อมคราม เกลือ เครื่องเทศ ดินประสิว ชาและฝิ่น

"อีสต์อินเดียเฮาส์" สำนักงานใหญ่บริษัทฯ

เมื่อแรกก่อตั้ง บริษัทได้รับพระราชทานตราตั้งโดยสมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธที่ 1 ให้เป็น "ข้าหลวงแลบริษัทพาณิชย์แห่งลอนดอนซึ่งจักทำการค้าไปยังอินเดียตะวันออก" เมื่อวันที่ 31 ธันวาคม ค.ศ. 1600 บริษัทนี้เกิดขึ้นจากการร่วมทุนระหว่างพ่อค้าและชนชั้นสูงในอังกฤษ รัฐบาลมิได้ถือหุ้นอยู่ในบริษัทแต่ก็มีการอำนวยความสะดวกต่างๆให้แก่บริษัท เช่น สนับสนุนกำลังทหารและกองเรือปืน การดำเนินงานของบริษัทมีส่วนแบ่งถึงครึ่งหนึ่งของมูลค่าการค้าระหว่างประเทศของทั้งโลก สร้างรายได้ในรูปแบบภาษีให้แก่รัฐบาลอังกฤษมหาศาล บริษัทเป็นผู้จัดหาสินค้าสำคัญคือ ผ้าฝ้าย, ผ้าไหม, สีย้อมผ้า, เกลือ, ดินประสิว, ใบชา และฝิ่น

ในอินเดียเอง ก็มีนิคมของชาติยุโรปอื่นๆตั้งอยู่เช่นกัน เช่นของประเทศปรัสเซีย(เยอรมัน), เนเธอร์แลนด์ และฝรั่งเศส แต่ในปี 1740 อังกฤษได้ขัดแย้งกับประเทศปรัสเซียและฝรั่งเศสจากผลของสงครามสืบราชบัลลังก์ออสเตรีย การต่อสู้นั้นเกิดขึ้นทั้งในยุโรปและบางส่วนของอินเดีย จักรวรรดิโมกุลเลือกที่จะยืนอยู่ข้างฝรั่งเศสและทำสงครามกับบริษัท อย่างไรก็ตาม กองเรือของบริษัทซึ่งนำโดยพันเอกรอเบิร์ต ไคลฟ์ สามารถมีชัยเหนือกองทัพราชวงศ์โมกุลและฝรั่งเศส บริษัทจึงเข้าปกครองภาคเบงกอล ต่อมาหลังฝรั่งเศสพ่ายแพ้ในสงครามเจ็ดปี ฝรั่งเศสก็เสียดินแดนพิหารในอินเดียให้แก่อังกฤษ และจำยอมถอนอิทธิพลออกจากอนุทวีปอินเดีย

เดิมที บริษัทมีอำนาจสิทธิขาดในการปกครองอินเดียทั้งหมด แต่เมื่อมีการตราพระราชบัญญัติรัฐบาลอินเดีย ค.ศ. 1858 บริษัทก็ถูกลดบทบาท กฎหมายฉบับนี้ทำให้อำนาจการปกครองในอินเดียขึ้นตรงต่อพระเจ้าแผ่นดินอังกฤษ

กองเรือ

เจมส์ แลงคาสเตอร์ ผู้บัญชาการคนแรกของบริษัทอินเดียตะวันออก

เรือเดินสมุทรของบริษัทอินเดียตะวันออก มีชื่อเรียกอย่างเป็นทางการว่า (East Indiamen) หรือเรียกว่า "อินเดียแมน" (Indiamen). มีรายนามเรือต่อไปนี้:

• (ค.ศ. 1595)
• สูญหาย ค.ศ. 1755
• (ก่อน ค.ศ. 1773)
• (สูญหาย ค.ศ. 1782)
• (ค.ศ. 1782)
• (ค.ศ. 1797)
• (ค.ศ. 1799);
• (ค.ศ. 1799)
• (1820): สูญหายระหว่างการเดินทางครั้งที่ 3
• (ค.ศ. 1839): first British-built ocean-going iron warship
• (ค.ศ. 1855)

สัญลักษณ์

ธงแสดงสัญชาติ

• ค.ศ. 1600–1858
• ค.ศ. 1707–1800
• ค.ศ. 1801–1858

ตราอาร์ม

ตราอาร์มเมื่อแรกก่อตั้งบริษัท (ค.ศ. 1600–1709)

ตราอาร์ม (ค.ศ. 1709–1858)

ดูเพิ่ม

แหล่งค้นคว้าเพิ่มเติม

• ปรีดี หงษ์สต้น. (2562). บริษัทอินเดียตะวันออกอังกฤษ. กรุงเทพฯ: ยิปซี.
• รัชตพงศ์ มะลิทอง. (2566). “สมาคมพ่อค้าอันยิ่งใหญ่ที่สุดแห่งจักรวาล”: จุดเริ่มต้นและจุดสิ้นสุดของบริษัทอินเดียตะวันออกของอังกฤษ. วารสารประวัติศาสตร์. 48. 351-78.

อ้างอิง

1. "East India Company | Definition, History, & Facts | Britannica".
2. Encyclopaedia Britannica 2008, "East India Company"
3. 1. 2007, "East India Company, British" 2009-02-12 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. 2. Marx, Karl (June 25, 1853), "The British rule in India", New York Daily Tribune republished in Carter, Mia; Harlow (editors), Barbara (2003), Archives of Empire, Raleigh: Duke University Press. Pp. 802, ISBN  {{}}: |last2= มีชื่อเรียกทั่วไป ((help)). Quote (p. 118): "I do not allude to European despotism, planted upon Asiatic despotism, by the British East India Company, forming a more monstrous combination than any of the divine monsters startling us in the temple of Salsette."
4. The Register of Letters &c. of the Governor and Company of Merchants of London trading into the East Indies, 1600–1619. On page 3, a letter written by Elizabeth I on January 23, 1601 ("Witnes o^r selfe at Westminster the xxiiij^th of Ianuarie in the xliij^th yeare of o^r Reigne.") states, "Haue been pleased to giue lysence vnto o^r said Subjects to proceed in the said voiadgs, & for the better inabling them to establish a trade into & from the said East Indies Haue by o^r tres Pattents vnder o^r great seale of England beareing date at Westminster the last daie of december last past incorporated o^r said Subjecte by the name of the Gou^rno^r & Companie of the me^rchaunts of London trading into the East Indies, & in the same tres Pattents haue geven them the sole trade of theast Indies for the terme of XV^teen yeares ..."
5. Sutton, Jean (1981) Lords of the East: The East India Company and Its Ships. London: Conway Maritime