การปกครองของบริษัทในอินเดีย

การปกครองของบริษัทในอินเดีย หรือบางครั้งเรียกว่า กัมปานีราช (อังกฤษ: Company Raj) หมายถึงการปกครองดินแดนในอนุทวีปอินเดียของบริษัทอินเดียตะวันออกของบริเตน ซึ่งเริ่มขึ้นตั้งแต่ปี 1757 ภายหลังกองทหารของบริษัทมีชัยชนะในยุทธการที่ปลาศีและได้ภาคเบงกอลมาครอบครอง และในปี 1765 บริษัทก็ได้รับสิทธิในการเก็บรายได้ในเบงกอลและพิหาร ต่อมาในปี 1773 บริษัทจัดตั้งกัลกัตตาเป็นเมืองหลวง ราชสำนักอังกฤษได้แต่งตั้งข้าหลวงต่างพระองค์คนแรก

การปกครองของบริษัทในอินเดีย
ค.ศ. 1757–1858
ธงบริษัท ตราอาร์ม
คำขวัญ: Auspicio Regis et Senatus Angliae "ในกำกับของพระเจ้าแผ่นดินแลรัฐสภาอังกฤษ"
สถานะ	อาณานิคมร่วมทุนโดยบริษัทอินเดียตะวันออก ในกำกับของรัฐสภาแห่งบริเตนใหญ่
เมืองหลวง	กัลกัตตา (1757–1858)
ภาษาทั่วไป	อังกฤษ, ฮินดี, อูรดู, เปอร์เซีย
การปกครอง	บริษัทอินเดียตะวันออกอันทรงเกียรติ
ข้าหลวงต่างพระองค์
• 1774–75	(คนแรก)
• 1857–58	(สุดท้าย)
ประวัติศาสตร์
• ยุทธการที่ปลาศี	23 มิถุนายน ค.ศ. 1757
•	16 สิงหาคม 1765
•	18 มีนาคม 1792
•	31 ธันวาคม 1802
• สนธิสัญญารานตะโบ	24 กุมภาพันธ์ 1826
•	9 มีนาคม 1846
• พ.ร.บ.รัฐบาลอินเดีย	2 สิงหาคม 1858
พื้นที่
1858	1,942,481 ตารางกิโลเมตร (749,996 ตารางไมล์)
สกุลเงิน	รูปี
ก่อนหน้า ถัดไป จักรวรรดิมราฐา จักรวรรดิโมกุล Kingdom of Mysore จักรวรรดิซิกข์ อาณาจักรอาหม บริติชราช นิคมช่องแคบ
ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของ	บังกลาเทศ  อินเดีย  ปากีสถาน  มาเลเซีย  พม่า  สิงคโปร์  สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์  เยเมน

หลังได้เบงกอลและพิหารมาครอบครอง บริษัทก็ได้ส่งกองทหารไปเจรจาให้รัฐพื้นเมืองต่าง ๆ ยินยอมให้บริษัทเข้าไปทำผลประโยชน์ตามเงื่อนไขที่บริษัทต้องการ รัฐใดที่ยินยอมก็จะยังมีคงอำนาจในการปกครองตนเอง ถึงกระนั้น รัฐมากมายในอินเดียตัดสินใจต่อสู้กับบริษัทและต่างพ่ายแพ้ เจ้าผู้ครองรัฐถูกริบอำนาจ รัฐตกไปอยู่ภายใต้การปกครองของบริษัท บริษัทได้ยุติบทบาทในการปกครองอนุทวีปอินเดียไปภายหลังการก่อกบฎโดยชาวพื้นเมืองในปี 1857 ซึ่งนำมาสู่การตราพระราชบัญญัติรัฐบาลอินเดีย ค.ศ. 1858 ซึ่งรัฐบาลสหราชอาณาจักรได้เข้ามาปกครองอินเดียโดยตรงแทน

อินเดียในปี ค.ศ. 1765, 1805, 1837 และ 1857 (สีชมพูคือดินแดนในปกครองของบริษัท)

อ้างอิง

1. John Barnhill (14 May 2014). R. W. McColl (บ.ก.). Encyclopedia of World Geography. Infobase Publishing. p. 115. ISBN .
2. Oxford English Dictionary, 2nd edition, 1989: Hindi, rāj, from Skr. rāj: to reign, rule; cognate with L. rēx, rēg-is, rī, rīg king (see RICH).
3. Metcalf & Metcalf, p. 56 harvnb error: no target: CITEREFMetcalfMetcalf ()