Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
นักองค์เภา (ราว พ.ศ. 2311—2372) เป็นพระราชธิดาในพระนารายน์ราชารามาธิบดี หรือนักองค์ตน ประสูติแต่สมเด็จพระภัควดี พระศรีสุชาดา ต่อมาได้ถวายตัวเข้ารับราชการเป็นบาทบริจาริกาในสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท
| นักองค์เภา | |
|---|---|
| บาทบริจาริกาวังหน้า | |
| ประสูติ | พ.ศ. 2311 |
| สิ้นพระชนม์ | พ.ศ. 2372 (61 ปี) บันทายแก้ว อาณาจักรกัมพูชาธิบดี |
| คู่อภิเษก | สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท |
| พระราชบุตร | พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าหญิง พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าปุก |
| ราชวงศ์ | ตรอซ็อกผแอม (ประสูติ) จักรี (เสกสมรส) |
| พระบิดา | พระนารายน์ราชารามาธิบดี |
| พระมารดา | สมเด็จพระภัควดี พระศรีสุชาดา |
| ศาสนา | พุทธ |
พระประวัติ
พระชนม์ชีพช่วงต้น
นักองค์เภา ประสูติเมื่อ พ.ศ. 2311 เป็นพระราชธิดาในพระนารายน์ราชารามาธิบดี (นักองค์ตน) ประสูติแต่พระอัครมเหสี พระนามว่า สมเด็จพระภัควดี พระศรีสุชาดา มหากระษัตรี บรมบพิตร (พระนามเดิม นักนางอี) โดยพระชนนีเป็นพระราชบุตรีของสมเด็จพระแก้วฟ้า (องค์ด้วง) ประสูติแต่พระแม่นางชื่อนักนางทา ธิดาพระยากระลาโหม (เมี้ยน) นักองค์เภามีพระเชษฐภคินีสองพระองค์คือ นักองค์เม็ญ (หรือเมน) ประสูติแต่สมเด็จพระภัควดี พระเอกกระษัตรี (พระนามเดิม นักนางบุบผาวดี) กับนักองค์อี ประสูติแต่นักนางแม้น และพระอนุชาคือ นักองค์เอง ประสูติแต่นักนางไชย
นักองค์เภาสืบเชื้อสายไทยจากปัยยิกาฝ่ายพระชนนีชื่อนักนางรอด บาทบริจาริกาในสมเด็จพระศรีธรรมราชาธิราช (นักองค์อิ่ม) บิดาของนักองค์ด้วง เมื่อครั้งประทับอยู่ในกรุงศรีอยุธยา
ลี้ภัยสู่กรุงสยาม
ใน พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 1 ระบุว่า พ.ศ. 2325 พระยายมราช (แบน) และพระยากลาโหม (ปก) พาเจ้านายเขมรและเขมรเข้ารีตประมาณ 500 คน เข้ามาพึ่งพระบรมโพธิสมภารพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช เจ้านายเขมรที่เสด็จลี้ภัยในคราวนั้น ได้แก่ นักองค์อี นักองค์เภา และนักองค์เอง แต่นักองค์เม็ญป่วย ถึงแก่พิราลัยเสีย สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาทกราบทูลขอนักองค์อีและนักองค์เภาไปเป็นพระสนมเอกในวังหน้าสองพระองค์ ส่วนนักองค์เอง พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชทรงชุบเลี้ยงเป็นพระราชโอรสบุญธรรม สอดคล้องกับ ระบุว่า สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท พระราชอนุชาในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชทรงรับนักองค์เม็ญ นักองค์อี และนักองค์เภาไปเลี้ยงเป็นพระอรรคชายาเมื่อ พ.ศ. 2325 แต่ในเอกสารไทยว่านักองค์เม็ญสิ้นพระชนม์ไปเสียก่อนในกรุงเทพมหานคร คงเหลือเพียงนักองค์อีและนักองค์เภาที่รับไปเลี้ยงเป็นพระสนมเอกในกรุงสยาม ส่วนนักนางแม้นที่เข้ามาในกรุงเทพมหานครด้วยกันนั้นก็ได้บวชเป็นชีที่วัดหลวงชี (ต่อมาคือ วัดบวรสถานสุทธาวาส)
นักองค์เภามีพระประสูติการพระธิดาสองพระองค์คือ
- พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าหญิง (พ.ศ. 2334 – ไม่ทราบปีสิ้นพระชนม์)
- พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าปุก (พ.ศ. 2335 – ไม่ทราบปีสิ้นพระชนม์)
นิวัตกรุงกัมพูชา
ราชพงษาวดารกรุงกัมพูชา ระบุว่า สมเด็จพระภัควดี พระศรีสุชาดา และนักองค์เภา เดินทางออกจากสยามเข้ากัมพูชาทางเมืองพระตะบอง แล้วเดินทางออกจากพระตะบองพร้อมกับเจ้าพระยาอภัยธิเบศร์ (แบน) เสด็จไปประทับที่พระตำหนักตำบลโพธิกำโบ (แปลว่า "โพธิปูน") ตั้งแต่ พ.ศ. 2349 และ พ.ศ. 2350 สมเด็จพระอุไทยราชาธิราชรามาธิบดี ตรัสใช้พระองค์แก้ว (ด้วง) และออกญาจักรี (แกบ) นำเครื่องราชบรรณาการไปถวายพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชที่กรุงเทพมหานคร เพื่อขอรับสมเด็จพระปิตุจฉาคือนักองค์อีและนักองค์เภาที่ประทับอยู่กรุงสยามกลับคืนกรุงกัมพูชา เอกสารไทยระบุว่าพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชไม่โปรดพระราชทาน เพราะ "มีพระองค์เจ้าอยู่ จะให้ออกไปมิได้มารดากับบุตรจะพลัดกัน" กล่าวคือมิทรงอนุญาตให้ทั้งนักองค์อีและนักองค์เภากับกรุงกัมพูชา ขณะที่เอกสารเขมรระบุว่า พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชโปรดเกล้าพระราชทานให้ นักองค์เม็ญ นักองค์เภา และสมเด็จพระภัควดีพระเอกกระษัตรีกลับคืนเมืองเขมร เว้นแต่นักองค์อีที่คงให้อยู่กรุงเทพมหานครทั้งมารดาและพระราชบุตร
เรื่องราวของนักองค์เภาปรากฏอีกครั้งในเอกสารกัมพูชา ที่ระบุว่าเมื่อ พ.ศ. 2356 สมเด็จพระอุไทยราชาธิราชรามาธิบดีตรัสให้ขุนนางนำศุภอักษรและเครื่องบรรณาการทูลเกล้าถวายพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยที่กรุงเทพมหานคร ซึ่งพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยโปรดเกล้าฯ รับรองเป็นอย่างดี แล้วทรงพระกรุณาให้ขุนนางนำเหรียญเงิน 1,000 เหรียญ ข้าวเปลือก 100 เกวียน และผ้าแพรผ้าลายประทานแก่สมเด็จพระอุไทยราชาธิราชรามาธิบดี กับสมเด็จพระปิตุจฉา (เภา) และสมเด็จพระมารดา (โอด) วันแรม 5 ค่ำ เดือน 3 ปีจอ ฉศก 1176 ตรงกับ พ.ศ. 2357 สมเด็จพระท้าว (นักองค์เม็ญ) สมเด็จพระปิตุจฉา (พระองค์เภา) และสมเด็จพระมารดา (โอด) ได้เสด็จไปทรงเยี่ยมเล วัน เสวียต หรือองต๋ากุน ที่เมืองไซ่ง่อน เป็นเวลา 25 วัน แล้วจึงเสด็จกลับบันทายแก้ว และวันขึ้น 1 ค่ำ เดือน 12 ปีกุน สัปตศก ตรงกับ พ.ศ. 2358 สมเด็จพระท้าว (เม็ญ) สมเด็จพระมารดา (โอด) และสมเด็จพระปิตุจฉา (เภา) จะเสด็จไปเมืองเว้ แต่เมื่อถึงน่านน้ำเมืองไซ่ง่อน สมเด็จพระมารดาและสมเด็จพระปิตุจฉาทรงพระประชวร จึงเสด็จกลับกรุงเขมร สอดคล้องกับเอกสารของจอห์น ครอว์เฟิร์ด ที่เข้ามาเป็นทูตในสยามนั้นระบุว่า เมื่อเขาลงไปเมืองไซ่ง่อน ได้พบเจ้าหญิงเขมรที่เคยเข้ารับราชการเป็นพระชายาในกรุงเทพมหานครลงไปเมืองไซ่ง่อนพระองค์หนึ่ง เข้าใจว่าเจ้านายฝ่ายในพระองค์นั้นอาจเป็นนักองค์เภา
วันขึ้น 13 ค่ำ เดือน 4 ปีชวด อัฐศก ตรงกับ พ.ศ. 2359 สมเด็จพระอัยยิกา (เม็ญ) สมเด็จพระปิตุจฉา (เภา) และสมเด็จพระมารดา (โอด) ทรงเข้าร่วมพิธีแห่อัฐิ ทำบุญ และบรรจุอัฐิท่านยายมก พระอัยยิกาฝ่ายพระชนนีของสมเด็จพระอุไทยราชาธิราชรามาธิบดีที่เมืองกระแจะ แล้วเสด็จกลับเมืองบันทายแก้วในเดือน 5
นักองค์เภามีพระอาการประชวรและสิ้นพระชนม์ลงเมื่อ พ.ศ. 2372 สมเด็จพระอุไทยราชาธิราชรามาธิบดีทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดงานพระราชทานเพลิงพระศพสมเด็จพระมารดา (โอด) และสมเด็จพระปิตุจฉา (เภา) พร้อมกัน แล้วแห่พระอัฐิไปบรรจุบนในปีเดียวกัน
พงศาวลี
| พงศาวลีของนักองค์เภา | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
อ้างอิง
- เชิงอรรถ
- ราชพงษาวดารกรุงกัมพูชา, หน้า 135
- ราชพงษาวดารกรุงกัมพูชา, หน้า 120
- ราชพงษาวดารกรุงกัมพูชา, หน้า 134
- ราชพงษาวดารกรุงกัมพูชา, หน้า 141
- ทิพากรวงศมหาโกษาธิบดี (ขำ บุนนาค), เจ้าพระยา. "พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 1 (8. พงศาวดารเขมร ตั้งแต่ครั้งกรุงธนบุรีจนนักองเองเข้ามาอยู่กรุงเทพฯ)". วชิรญาณ. สืบค้นเมื่อ 17 เมษายน 2564.
{{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=((help)) - ราชพงษาวดารกรุงกัมพูชา, หน้า 160
- ไกรฤกษ์ นานา (5 ตุลาคม 2563). "วารสาร "นักล่าอาณานิคม" ตีแผ่สัญญารัชกาลที่ 5 ทำไมสยามสละ "นครวัด" ?". ศิลปวัฒนธรรม. สืบค้นเมื่อ 16 เมษายน 2564.
{{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=((help)) - . สำนักหอสมุดกลาง มหาวิทยาลัยศิลปากร. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-03-05. สืบค้นเมื่อ 6 พฤษภาคม 2558.
{{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=((help)) - ราชพงษาวดารกรุงกัมพูชา, หน้า 180
- ทิพากรวงศมหาโกษาธิบดี (ขำ บุนนาค), เจ้าพระยา. "พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 1 (129. สมเด็จพระอุทัยทูลขอนักองอี นักองเภา)". วชิรญาณ. สืบค้นเมื่อ 17 เมษายน 2564.
{{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=((help)) - ทิพากรวงศมหาโกษาธิบดี (ขำ บุนนาค), เจ้าพระยา. "พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 2 (13. เหตุการณ์ที่เกี่ยวข้องกับเมืองญวนเมืองเขมร)". วชิรญาณ. สืบค้นเมื่อ 19 เมษายน 2564.
{{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=((help)) - พระราชวิจารณ์ ใน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เรื่องจดหมายความทรงจำของพระเจ้าไปยิกาเธอ กรมหลวงนรินทรเทวี (เจ้าครอกวัดโพธิ์) ตั้งแต่ จ.ศ. 1129 ถึง 1182 เป็นเวลา 53 ปี, หน้า 156
- ราชพงษาวดารกรุงกัมพูชา, หน้า 181-183
- ราชพงษาวดารกรุงกัมพูชา, หน้า 204
- ราชพงษาวดารกรุงกัมพูชา, หน้า 208
- ราชพงษาวดารกรุงกัมพูชา, หน้า 211-212
- ราชพงษาวดารกรุงกัมพูชา, หน้า 217
- ราชพงษาวดารกรุงกัมพูชา, หน้า 222
- ราชพงษาวดารกรุงกัมพูชา, หน้า 111
- บรรณานุกรม
- จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. พระราชวิจารณ์ ใน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เรื่องจดหมายความทรงจำของพระเจ้าไปยิกาเธอ กรมหลวงนรินทรเทวี (เจ้าครอกวัดโพธิ์) ตั้งแต่ จ.ศ. 1129 ถึง 1182 เป็นเวลา 53 ปี. กรุงเทพฯ : ศรีปัญญา, 2552. 576 หน้า. ISBN
- เรืองเดชอนันต์ (ทองดี ธนรัชต์), พันตรี หลวง. ราชพงษาวดารกรุงกัมพูชา. กรุงเทพฯ : ไทยควอลิตี้บุ๊คส์ (2006), 2563. 336 หน้า. ISBN
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
nkxngkhepha raw ph s 2311 2372 epnphrarachthidainphranaraynracharamathibdi hruxnkxngkhtn prasutiaetsmedcphraphkhwdi phrasrisuchada txmaidthwaytwekharbrachkarepnbathbricarikainsmedcphrabwrrachecamhasursinghnathnkxngkhephabathbricarikawnghnaprasutiph s 2311sinphrachnmph s 2372 61 pi bnthayaekw xanackrkmphuchathibdikhuxphiesksmedcphrabwrrachecamhasursinghnathphrarachbutrphraecarachwrwngsethx phraxngkhecahying phraecarachwrwngsethx phraxngkhecapukrachwngstrxsxkphaexm prasuti ckri esksmrs phrabidaphranaraynracharamathibdiphramardasmedcphraphkhwdi phrasrisuchadasasnaphuththphraprawtiphrachnmchiphchwngtn nkxngkhepha prasutiemux ph s 2311 epnphrarachthidainphranaraynracharamathibdi nkxngkhtn prasutiaetphraxkhrmehsi phranamwa smedcphraphkhwdi phrasrisuchada mhakrastri brmbphitr phranamedim nknangxi odyphrachnniepnphrarachbutrikhxngsmedcphraaekwfa xngkhdwng prasutiaetphraaemnangchuxnknangtha thidaphrayakralaohm emiyn nkxngkhephamiphraechsthphkhinisxngphraxngkhkhux nkxngkhemy hruxemn prasutiaetsmedcphraphkhwdi phraexkkrastri phranamedim nknangbubphawdi kbnkxngkhxi prasutiaetnknangaemn aelaphraxnuchakhux nkxngkhexng prasutiaetnknangichy nkxngkhephasubechuxsayithycakpyyikafayphrachnnichuxnknangrxd bathbricarikainsmedcphrasrithrrmrachathirach nkxngkhxim bidakhxngnkxngkhdwng emuxkhrngprathbxyuinkrungsrixyuthya liphysukrungsyam in phrarachphngsawdarkrungrtnoksinthr rchkalthi 1 rabuwa ph s 2325 phrayaymrach aebn aelaphrayaklaohm pk phaecanayekhmraelaekhmrekharitpraman 500 khn ekhamaphungphrabrmophthismpharphrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkmharach ecanayekhmrthiesdcliphyinkhrawnn idaek nkxngkhxi nkxngkhepha aelankxngkhexng aetnkxngkhemypwy thungaekphiralyesiy smedcphrabwrrachecamhasursinghnathkrabthulkhxnkxngkhxiaelankxngkhephaipepnphrasnmexkinwnghnasxngphraxngkh swnnkxngkhexng phrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkmharachthrngchubeliyngepnphrarachoxrsbuythrrm sxdkhlxngkb rabuwa smedcphrabwrrachecamhasursinghnath phrarachxnuchainphrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkmharachthrngrbnkxngkhemy nkxngkhxi aelankxngkhephaipeliyngepnphraxrrkhchayaemux ph s 2325 aetinexksarithywankxngkhemysinphrachnmipesiykxninkrungethphmhankhr khngehluxephiyngnkxngkhxiaelankxngkhephathirbipeliyngepnphrasnmexkinkrungsyam swnnknangaemnthiekhamainkrungethphmhankhrdwyknnnkidbwchepnchithiwdhlwngchi txmakhux wdbwrsthansuththawas nkxngkhephamiphraprasutikarphrathidasxngphraxngkhkhux phraecarachwrwngsethx phraxngkhecahying ph s 2334 imthrabpisinphrachnm phraecarachwrwngsethx phraxngkhecapuk ph s 2335 imthrabpisinphrachnm niwtkrungkmphucha rachphngsawdarkrungkmphucha rabuwa smedcphraphkhwdi phrasrisuchada aelankxngkhepha edinthangxxkcaksyamekhakmphuchathangemuxngphratabxng aelwedinthangxxkcakphratabxngphrxmkbecaphrayaxphythiebsr aebn esdcipprathbthiphratahnktablophthikaob aeplwa ophthipun tngaet ph s 2349 aela ph s 2350 smedcphraxuithyrachathirachramathibdi trsichphraxngkhaekw dwng aelaxxkyackri aekb naekhruxngrachbrrnakaripthwayphrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkmharachthikrungethphmhankhr ephuxkhxrbsmedcphrapitucchakhuxnkxngkhxiaelankxngkhephathiprathbxyukrungsyamklbkhunkrungkmphucha exksarithyrabuwaphrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkmharachimoprdphrarachthan ephraa miphraxngkhecaxyu caihxxkipmiidmardakbbutrcaphldkn klawkhuxmithrngxnuyatihthngnkxngkhxiaelankxngkhephakbkrungkmphucha khnathiexksarekhmrrabuwa phrabathsmedcphraphuththyxdfaculaolkmharachoprdeklaphrarachthanih nkxngkhemy nkxngkhepha aelasmedcphraphkhwdiphraexkkrastriklbkhunemuxngekhmr ewnaetnkxngkhxithikhngihxyukrungethphmhankhrthngmardaaelaphrarachbutr eruxngrawkhxngnkxngkhephapraktxikkhrnginexksarkmphucha thirabuwaemux ph s 2356 smedcphraxuithyrachathirachramathibditrsihkhunnangnasuphxksraelaekhruxngbrrnakarthuleklathwayphrabathsmedcphraphuththelishlanphalythikrungethphmhankhr sungphrabathsmedcphraphuththelishlanphalyoprdekla rbrxngepnxyangdi aelwthrngphrakrunaihkhunnangnaehriyyengin 1 000 ehriyy khawepluxk 100 ekwiyn aelaphaaephrphalayprathanaeksmedcphraxuithyrachathirachramathibdi kbsmedcphrapituccha epha aelasmedcphramarda oxd wnaerm 5 kha eduxn 3 picx chsk 1176 trngkb ph s 2357 smedcphrathaw nkxngkhemy smedcphrapituccha phraxngkhepha aelasmedcphramarda oxd idesdcipthrngeyiymel wn eswiyt hruxxngtakun thiemuxngisngxn epnewla 25 wn aelwcungesdcklbbnthayaekw aelawnkhun 1 kha eduxn 12 pikun sptsk trngkb ph s 2358 smedcphrathaw emy smedcphramarda oxd aelasmedcphrapituccha epha caesdcipemuxngew aetemuxthungnannaemuxngisngxn smedcphramardaaelasmedcphrapitucchathrngphraprachwr cungesdcklbkrungekhmr sxdkhlxngkbexksarkhxngcxhn khrxwefird thiekhamaepnthutinsyamnnrabuwa emuxekhalngipemuxngisngxn idphbecahyingekhmrthiekhyekharbrachkarepnphrachayainkrungethphmhankhrlngipemuxngisngxnphraxngkhhnung ekhaicwaecanayfayinphraxngkhnnxacepnnkxngkhepha wnkhun 13 kha eduxn 4 pichwd xthsk trngkb ph s 2359 smedcphraxyyika emy smedcphrapituccha epha aelasmedcphramarda oxd thrngekharwmphithiaehxthi thabuy aelabrrcuxthithanyaymk phraxyyikafayphrachnnikhxngsmedcphraxuithyrachathirachramathibdithiemuxngkraaeca aelwesdcklbemuxngbnthayaekwineduxn 5 nkxngkhephamiphraxakarprachwraelasinphrachnmlngemux ph s 2372 smedcphraxuithyrachathirachramathibdithrngphrakrunaoprdekla ihcdnganphrarachthanephlingphrasphsmedcphramarda oxd aelasmedcphrapituccha epha phrxmkn aelwaehphraxthiipbrrcubninpiediywknphngsawliphngsawlikhxngnkxngkhepha 16 12 smedcphrasrithrrmrachathirach 8 smedcphrasriichyechsth nkxngkhsngwn 17 nknangsribubpha 4 smedcphraxuithyracha nkxngkhosr 2 phranaraynracharamathibdi nkxngkhtn 20 phrapthumracha nkxngkhnnth 10 smedcphraaekwfa nkxngkhxim 5 smedcphramhakrastri nkxngkhepha 22 24 smedcphraichyechstha ecaphrayaosr 11 phramhakrastri 1 nkxngkhepha 24 22 smedcphraichyechstha ecaphrayaosr 12 16 smedcphrasrithrrmrachathirach 6 smedcphraaekwfa nkxngkhdwng 13 nknangrxd 3 smedcphraphkhwdi phrasrisuchada nkxngkhxi 14 phrayakralaohm emiyn 7 nknangtha xangxingechingxrrthrachphngsawdarkrungkmphucha hna 135 rachphngsawdarkrungkmphucha hna 120 rachphngsawdarkrungkmphucha hna 134 rachphngsawdarkrungkmphucha hna 141 thiphakrwngsmhaoksathibdi kha bunnakh ecaphraya phrarachphngsawdarkrungrtnoksinthr rchkalthi 1 8 phngsawdarekhmr tngaetkhrngkrungthnburicnnkxngexngekhamaxyukrungethph wchiryan subkhnemux 17 emsayn 2564 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a trwcsxbkhawnthiin accessdate help rachphngsawdarkrungkmphucha hna 160 ikrvks nana 5 tulakhm 2563 warsar nklaxananikhm tiaephsyyarchkalthi 5 thaimsyamsla nkhrwd silpwthnthrrm subkhnemux 16 emsayn 2564 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a trwcsxbkhawnthiin accessdate help sankhxsmudklang mhawithyalysilpakr khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2016 03 05 subkhnemux 6 phvsphakhm 2558 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a trwcsxbkhawnthiin accessdate help rachphngsawdarkrungkmphucha hna 180 thiphakrwngsmhaoksathibdi kha bunnakh ecaphraya phrarachphngsawdarkrungrtnoksinthr rchkalthi 1 129 smedcphraxuthythulkhxnkxngxi nkxngepha wchiryan subkhnemux 17 emsayn 2564 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a trwcsxbkhawnthiin accessdate help thiphakrwngsmhaoksathibdi kha bunnakh ecaphraya phrarachphngsawdarkrungrtnoksinthr rchkalthi 2 13 ehtukarnthiekiywkhxngkbemuxngywnemuxngekhmr wchiryan subkhnemux 19 emsayn 2564 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a trwcsxbkhawnthiin accessdate help phrarachwicarn in phrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw eruxngcdhmaykhwamthrngcakhxngphraecaipyikaethx krmhlwngnrinthrethwi ecakhrxkwdophthi tngaet c s 1129 thung 1182 epnewla 53 pi hna 156 rachphngsawdarkrungkmphucha hna 181 183 rachphngsawdarkrungkmphucha hna 204 rachphngsawdarkrungkmphucha hna 208 rachphngsawdarkrungkmphucha hna 211 212 rachphngsawdarkrungkmphucha hna 217 rachphngsawdarkrungkmphucha hna 222 rachphngsawdarkrungkmphucha hna 111 brrnanukrmculcxmeklaecaxyuhw phrabathsmedcphra phrarachwicarn in phrabathsmedcphraculcxmeklaecaxyuhw eruxngcdhmaykhwamthrngcakhxngphraecaipyikaethx krmhlwngnrinthrethwi ecakhrxkwdophthi tngaet c s 1129 thung 1182 epnewla 53 pi krungethph sripyya 2552 576 hna ISBN 978 611 7146 02 2 eruxngedchxnnt thxngdi thnrcht phntri hlwng rachphngsawdarkrungkmphucha krungethph ithykhwxlitibukhs 2006 2563 336 hna ISBN 978 616 514 668 5