ทศาวตาร

ทศาวตาร (สันสกฤต: दशावतार, daśāvatāra) หมายถึง อวตารหลักทั้งสิบปางของพระวิษณุ เทพเจ้าในศาสนาฮินดู คำว่าทศาวตาร เป็นคำสมาสของคำว่า ทศ หมายถึง สิบ และ อวตาร หมายถึง การแบ่งภาคมาเกิด.

ภาพอวตารของพระวิษณุ โดยราชา รวิ วรรมา วาดในช่วงศตวรรษที่ 19.

รายละเอียด

อวตาร	ลำดับ	ยุค
มัตสยา	1	สัตยยุค
กูรมา	2
วราหะ	3
นรสิงห์	4
วามนา	5	เตรตายุค
ปรศุราม	6
พระราม	7
พลราม	(8)	ทวาปรยุค
กฤษณะ	(8, 9)
พระโคตมพุทธเจ้า	(9)	กลียุค
กัลกิ	10

นิรุกติศาสตร์

คำว่าทศาวตาร เป็นคำสมาสของคำว่า ทศ หมายถึง สิบ และ อวตาร หมายถึง การแบ่งภาคมาเกิด.

นี่คือจำนวนภาคที่พระวิษณุแบ่งภาคมาเกิดในยุคต่างๆ.

สัตยยุค - มีอยู่ 4 (มัตสยา, กูรมา, วราหะ และนรสิงห์)

เตรตายุค - มีอยู่ 3 (วามนา, ปรศุราม และพระราม)

ทวาปรยุค - มีอยู่ 1 (กฤษณะ)

กลียุค - มีอยู่ 1 และกำลังจะมีอีก 1 (พระโคตมพุทธเจ้า และกัลกิ)

ปางอวตาร

อวตารลำดับที่ 1 ถึง 5 ในทศาวตารบนโคปุรัมของ กรณาฏกะ

• มัตสยะ เป็นปลาที่พระวิษณุอวตารเพื่อช่วยจากน้ำท่วมโลก
• กูรมะ เต่ายักษ์ที่ช่วยพยุงภูเขามันดาราในช่วงการเกษียรสมุทรที่มีเทวดาและอสูรช่วยกันกวนเพื่อให้ได้น้ำอมฤต
• พระวราหะ หมูป่าที่พระวิษณุอวตารเพื่อสังหารหิรัญยักษา
• นรสิงห์ เป็นครึ่งมนุษย์ครึ่งสิงโตที่พระวิษณุอวตารเพื่อสังหารหิรัณยกศิปุ
• วามนะ เป็นพราหมณ์ค่อมที่พระวิษณุอวตารเพื่อปราบพยศของพญายักษ์
• ปรศุราม รามผู้ถือขวานที่พระวิษณุอวตารเพื่อปราบกษัตริย์ผู้มีพันกรชื่อ
• พระราม  เจ้ากรุงอโยธยา วีรบุรุษในมหากาพย์เรื่องรามายณะ เพื่อช่วยนางสีดา
• พลราม เป็นพี่ชายของพระกฤษณะ.
• กฤษณะ กษัตริย์แห่งกรุงทวารกา ผู้เป็นตัวละครหลักในคัมภีร์
• พระโคตมพุทธเจ้า ผู้ก่อตั้งศาสนาพุทธ
• กัลกิ จะเป็นอวตารสุดท้ายของพระวิษณุที่จะปราบสิ่งชั่วร้ายทั้งหมดในช่วงสุดท้ายของกลียุค

รายชื่อยาว

ในภาควัตปุราณะ ได้บอกว่า พระวิษณุมีอวตารไม่สิ้นสุดเพื่อรักษากฎของจักรวาล อย่างไรก็ตาม ก็มีอวตารของพระวิษณุอยู่ 22 อวตารในตอนที่ 1.3.

1.  (Catursana) [BP 1.3.6]
2. วราหะ [BP 1.3.7]
3. ฤๅษีนารทมุนี [BP 1.3.8]
4.  [BP 1.3.9]
5. กปิลมุณี [BP 1.3.10]
6. พระทัตตาเตรยะ [BP 1.3.11]
7. ยัชญเทพ [BP 1.3.12]
8. ฤษภเทพ [BP 1.3.13] 
9. ปฤถุ [BP 1.3.14]
10. มัตสยะ [BP 1.3.15]
11. กูรมะ [BP 1.3.16]
12. ธันวันตรีแพทย์ [BP 1.3.17] 
13. โมหิณี [BP 1.3.17] 
14. นรสิงห์ [BP 1.3.18]
15. วามนะ [BP 1.3.19]
16. ปรศุราม [BP 1.3.20]
17. พระราม [BP 1.3.22]
18. ฤๅษีวยาส [BP] 1.3.21]
19. พลราม [BP 1.3.23]
20. กฤษณะ [BP 1.3.23]
21. พระโคตมพุทธเจ้า [BP 1.3.24]
22. กัลกิ [BP 1.3.25]

พระวิษณุมีอยู่ 39 อวตารในคัมภีร์ เช่น ครุฑ อย่างไรก็ตาม ได้มีการจัดการใหม่จนเหลือสิบอวตารในช่วงก่อนศตวรรษที่ 10

ตามการวิวัฒนาการ

นักเทวญาณชื่อว่า  ได้อธิบายเกี่ยวกับทศาวตารดังนี้:

• มัตสยะ - ปลา ขั้นแรกของสัตว์มีกระดูกสันหลัง (รวมถึงบรรพบุรุษปลาในยุคไซลูเรียน)
• กูรมะ - สัตว์ที่อาศัยได้ทั้งบนบกและใต้น้ำ อย่าสับสนกับสัตว์มีกระดูกสันหลัง (รวมถึงบรรพบุรุษสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกในยุคดีโวเนียน)
• วราหะ -  สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่อาศัยอยู่ในป่า (รวมถึงบรรพบุรุษสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมในยุคไทรแอสซิก)
• นรสิงห์ - เป็นครึ่งสัตว์ครึ่งมนุษย์
• วามนะ - ตัวเตี้ย อาศัยอยู่ก่อนที่มนุษย์จะถือกำเนิด
• ปรศุราม - มนุษย์ยุคแรกที่อาศัยในป่าและใช้อาวุธเป็น
• พระราม - มนุษย์เริ่มอยู่กันเป็นสังคม เป็นจุดเริ่มต้นของประชาสังคม
• กฤษณะ - มนุษย์เริ่มมีการใช้งานสัตว์ และการเมือง
• พระโคตมพุทธเจ้า - มนุษย์ต้องการปัญญา
• กัลกิ - สิ่งมีชีวิตที่มีการทำลายล้างสูง

 ก็มีทัศนคติเหมือนกัน   ส่วน  อธิบายว่า ทศาวตารได้อธิบายเรื่องการวิวัฒนาการในแบบหยาบๆ : ปลา, เต่า, หมูป่า, ครึ่งมนุษย์ครึ่งสัตว์, คนแคระ และมนุษย์ทั้งสี่ (กัลกิยังไม่เกิด). และ  อธิบายว่ามีความคล้ายคลึงกันระหว่างทฤษฎีวิวัฒนาการของดาร์วินและทศาวตาร

อ้างอิง

1. J.P. VASWANI (2017). Dasavatara. Jaico Publishing House. pp. 12–14.
2. Carman 1994. sfn error: no target: CITEREFCarman1994 ()
3. Wuaku 2013. sfn error: no target: CITEREFWuaku2013 ()
4. Literature review of secondary references of Buddha as Dashavatara which regard Buddha to be part of standard list:
5. Bhag-P 1.3 2013-05-21 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน Canto 1, Chapter 3
6. Sullivan 2001, p. 32. sfn error: no target: CITEREFSullivan2001 ()
7. Schrader, Friedrich Otto (1916). Introduction to the Pāñcarātra and the Ahirbudhnya saṃhitā. Adyar Library. p. 42.
8. Mishra, Vibhuti Bhushan (1973). Religious beliefs and practices of North India during the early mediaeval period, Volume 1. BRILL. pp. 4–5. ISBN .
9. (19 November 2010). "Madame Blavatsky's children: Modern Hinduism's encounters with Darwinism". ใน James R. Lewis; Olav Hammer (บ.ก.). Handbook of Religion and the Authority of Science. BRILL. pp. 308–309, context 279–344. ISBN .
10. Brown, C. Mackenzie (June 2007). "The Western roots of Avataric Evolutionism in colonial India". . 42 (2): 423–448. doi:10.1111/j.1467-9744.2007.00423.x.
11. Brown, C Mackenzie (19 November 2010). "Vivekananda and the scientific legitimation of Advaita Vedanta". ใน James R. Lewis; Olav Hammer (บ.ก.). Handbook of Religion and the Authority of Science. BRILL. p. 227. ISBN .
12. "Cover Story: Haldane: Life Of A Prodigious Mind". . 29: 46. 1992.
13. Chintaman Dwarkanath Deshmukh (1972). Aspects of Development. Young Asia Publication. p. 33.

เว็บที่เชื่อมโยง

• Avataras as categorized within Gaudiya Vaishnavism 2012-01-31 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• Avatars (Incarnations or Descents) of Vishnu