ตันอุ๋น

ตั๋งอุ๋น, ตงอุ่น, ตันอุ๋น หรือ ตังอุ๋น (เสียชีวิต ป.ธันวาคม ค.ศ. 246) มีชื่อภาษาจีนกลางว่า ต๋ง ยฺหวิ่น (จีน: 董允) ชื่อรอง ซิวเจา (จีน: 休昭) เป็นขุนพลและขุนนางของรัฐจ๊กก๊กในยุคสามก๊กของจีน บิดาของตั๋งอุ๋นคือตั๋งโหซึ่งเป็นขุนนางของจ๊กก๊กเช่นกัน ตั๋งอุ๋นยังเป็นหนึ่งในสี่ขุนนางที่ดำรงตำแหน่งเทียบเท่ากับหัวหน้าขุนนางราชสำนักของจ๊กก๊กตั้งแต่ ค.ศ. 221 ถึง ค.ศ. 253 อีกสามคนคือจูกัดเหลียง เจียวอ้วน และบิฮุย

ตั๋งอุ๋น (ต๋ง ยฺหวิ่น)
董允
รูปปั้นของตั๋งอุ๋นในศาลจูกัดเหลียงในนครเฉิงตู มณฑลเสฉวน
หัวหน้าสำนักราชเลขาธิการ (尚書令)
ดำรงตำแหน่ง ค.ศ. 244 (244) – ค.ศ. 246 (246)
กษัตริย์	เล่าเสี้ยน
ก่อนหน้า	บิฮุย
ถัดไป	ลิหงี
ขุนนางมหาดเล็ก (侍中)
ดำรงตำแหน่ง ค.ศ. 244 (244) – ค.ศ. 246 (246)
กษัตริย์	เล่าเสี้ยน
ขุนพลผู้ช่วยเหลือรัฐ (輔國將軍)
ดำรงตำแหน่ง ค.ศ. 243 (243) – ค.ศ. 244 (244)
กษัตริย์	เล่าเสี้ยน
ขุนพลราชองรักษ์พยัคฆ์หาญ (虎賁中郎將)
ดำรงตำแหน่ง ค.ศ. ? (?) – ค.ศ. 243 (243)
กษัตริย์	เล่าเสี้ยน
ขุนนางสำนักประตูเหลือง (黃門侍郎)
ดำรงตำแหน่ง ค.ศ. 223 (223) – ค.ศ. ? (?)
กษัตริย์	เล่าเสี้ยน
หัวหน้ารัฐบาล	จูกัดเหลียง
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	ไม่ทราบ มณฑลหูเป่ย์
เสียชีวิต	ค.ศ. 246 เฉิงตู มณฑลเสฉวน
บุพการี	ตั๋งโห (บิดา)
อาชีพ	ขุนพล, ขุนนาง
ชื่อรอง	ซิวเจา (休昭)

ภูมิหลังครอบครัว

บรรพบุรุษของตั๋งอุ๋นเดิมมาจากอำเภอกังจิว (江州 เจียงโจฺว; ปัจจุบันคือนครฉงชิ่ง) แต่ย้ายรกรากไปอยู่ที่อำเภอจือเจียง (枝江縣) ในเมือง (南郡 หนานจฺวิ้น) ซึ่งปัจจุบันคือนคร มณฑลหูเป่ย์ และกำหนดในอำเภอจือเจียงเป็นบ้านเกิดของตระกูล

ตั๋งโหบิดาของตั๋งอุ๋นรับราชการเป็นขุนนางของเล่าเจี้ยง เจ้ามณฑลเอ๊กจิ๋ว (ครอบคลุมพื้นที่มณฑลเสฉวนและนครฉงชิ่งในปัจจุบัน) ในช่วงปลายยุคราชวงศ์ฮั่นตะวันออก ก่อนจะย้ายไปเป็นขุนนางของเล่าปี่ จักรพรรดิผู้ก่อตั้งรัฐจ๊กก๊กในยุคสามก๊ก

ในฐานะข้าราชบริพารของรัชทายาท

ในปี ค.ศ. 221 หลังเล่าปี่ตั้งให้เล่าเสี้ยนบุตรชายเป็นรัชทายาท ได้ตั้งให้ตั๋งอุ๋นเป็นข้าราชพารของรัชทายาทที่แต่งตั้งใหม่

ได้รับการยกย่องจากจูกัดเหลียง

หลังจากเล่าเสี้ยนขึ้นเป็นจักรพรรดิแห่งจ๊กก๊กในปี ค.ศ. 223 หลังจากการสวรรคตของเล่าปี่ผู้เป็นพระบิดา พระองค์แต่งตั้งตั๋งอุ๋นให้เป็นขุนนางสำนักประตูเหลือง (黃門侍郎 หฺวางเหมินชื่อหลาง).

ในปี ค.ศ. 227จูกัดเหลียงอัครมหาเสนาบดีแห่งจ๊กก๊กระดมกำลังทหารจากทั่วทั้งจ๊กก๊กเพื่อเตรียมการสำหรับการบุกวุยก๊กที่เป็นรัฐอริในปีถัดไป ขณะที่กำลังทหารรวมตัวอยู่ในพื้นที่เตรียมการในเมืองฮันต๋ง จูกัดเหลียงกังวลว่าเล่าเสี้ยนยังทรงพระเยาว์และไม่มีวุฒิภาวะเพียงพอจะตัดสินใจอย่างเหมาะสมได้ จึงตัดสินใจให้ตั๋งอุ๋นรับผิดชอบกิจการภายในเซงโต๋นครหลวงของจ๊กก๊ก เพราะจูกัดเหลียงเชื่อมั่นว่าตั๋งอุ๋นจะปฏิบัติหน้าที่ได้อย่างเชี่ยวชาญและเป็นกลาง

ในฎีกาออกศึก (出師表 ชูชื่อเปี่ยว) ของจูกัดเหลียงได้ระบุชื่อของตั๋งอุ๋น บิฮุย และกุยฮิวจี๋ว่าเป็นตัวอย่างของขุนนางที่น่าเชื่อถือ จงรักภักดี และมีความสามารถ ซึ่งสามารถถวายคำปรึกษาที่ดีและช่วยเหลือเล่าเสี้ยนในการปกครองอย่างมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น

ในฐานะขุนนางมหาดเล็ก

ต่อมาไม่นานจูกัดเหลียงเสนอชื่อตั๋งอุ๋นให้มีตำแหน่งเป็นขุนนางมหาดเล็ก (侍中 ชื่อจง) และตั้งให้เป็นขุนพลราชองครักษ์ (中郎將 จงหลางเจี้ยง) และมอบหมายให้บัญชาการหน่วยราชองครักษ์พยัคฆ์หาญ เนื่องจากกุยฮิวจี๋ที่เป็นเพื่อนขุนนางมหาดเล็กด้วยกันมักจะเป็นคนใจเย็นและไม่เผชิญหน้าเมื่อต้องติดต่อกับผู้คน ภาระในการถวายคำปรึกษาแก่จักรพรรดิเล่าเสี้ยนและการพูดในประเด็นที่ยากจึงตกอยู่ที่ตั๋งอุ๋นเป็นส่วนใหญ่ ซึ่งก็ปฏิบัติหน้าที่ได้เป็นอย่างดีและพยายามอย่างถึงที่สุดในการวางแผนล่วงหน้าและป้องกันปัญหาที่อาจจะเกิดขึ้น

ทัดทานพระประสงค์ของเล่าเสี้ยนที่จะเพิ่มสนม

เมื่อเล่าเสี้ยนมีพระประสงค์จะมีสนมเพิ่ม ตั๋งอุ๋นทูลชี้แจงว่าสนมของเล่าเสี้ยนมีจำนวนเพียงพอแล้ว และทูลเตือนว่าตามแบบอย่างในประวัติศาสตร์ผู้ปกครองควรมีภรรยาน้อยไม่เกิน 12 คน นอกจากนี้ตั๋งอุ๋นยังทูลปฏิเสธอย่างหนักแน่นที่จะปฏิบัติตามรับสั่งของจักรพรรดิให้คัดเลือกหญิงมาเป็นสนม เล่าเสี้ยนไม่อาจได้สิ่งที่พระองค์ต้องการจึงทั้งไม่พอพระทัยและยำเกรงตั๋งอุ๋น

ปฏิเสธไม่รับบรรดาศักดิ์

เจียวอ้วน หัวหน้าสำนักราชเลขาธิการ (尚書令 ช่างชูลิ่ง) และข้าหลวงมณฑลเอ๊กจิ๋ว (益州刺史 อี้โจฺวฉื่อชื่อ) ครั้งหนึ่งเคยเขียนฎีกาถึงเล่าเสี้ยนแสดงความประสงค์จะออกจากราชการ และให้บิฮุยกับตั๋งอุ๋นมารับช่วงต่อ เจียวอ้วนยังเขียนด้วยว่า "(ตั๋ง) อุ๋นรับใช้ในพระราชวังมากหลายปีและสนับสนุนประคับประคองราชวงศ์อย่างสุดความสามารถ จึงควรได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เพื่อเป็นเกียรติสำหรับความดีความชอบ" แต่ตั๋งอุ๋นปฏิเสธไม่รับบรรดาศักดิ์

คอยตรวจสอบฮุยโฮ

เมื่อเล่าเสี้ยนมีทรงเจริญวัยขึ้น เริ่มโปรดขันทีในวังชื่อฮุยโฮซึ่งประจบประแจงจักรพรดิหวังจะขึ้นสู่ตำแหน่งที่สูงขึ้นและมีอำนาจมากขึ้นในราชสำนักจ๊กก๊ก เมื่อตั๋งอุ๋นทราบเรื่องนี้ก็ทูลตำหนิจักรพรรดิอย่างเปิดเผยว่าแสดงออกซึ่งความลำเอียงต่อฮุยโฮ และก็ตำหนิพฤติกรรมขันทีฮุยโฮอย่างรุนแรง ฮุยโฮเกรงกลัวตั๋งอุ๋นจึงไม่กล้าก่อปัญหาใด ๆ และมีได้มีตำแหน่งสูงไปกว่าผู้ช่วยสำนักประตูเหลือง (黃門丞 หฺวางเหมินเฉิง) ในช่วงเวลาที่ตั๋งอุ๋นยังมีชีวิตอยู่

ปฏิบัติต่อเพื่อนขุนนางด้วยความเคารพ

ครั้งหนึ่งเมื่อตั๋งอุ๋นกำลังจะออกจากบ้านเพื่อออกไปท่องเที่ยวกับสหายคือบิฮุย และคนอื่นๆ ตั๋งอุ๋นได้ยินว่าเพื่อนขุนนางรุ่นเยาวชื่อ ต่ง ฮุย (董恢) มาเยี่ยมเพื่อหารือ เมื่อต่ง ฮุยเห็นว่าตั๋งอุ๋นมีกำหนดการอื่นอยู่แล้วและกำลังจะขึ้นรถม้า ต่ง ฮุนจึงบอกว่าตนจะกลับมาอีกครั้งในภายหลังและเตรียมจากลาออกไป

ตั๋งอุ๋นจึงหยุดต่ง ฮุยไว้พูดว่า "ข้าพเจ้าเพียงแค่ไปเที่ยวเล่นกับเพื่อนเท่านั้น เห็นว่าท่านเดินทางมาที่นี่เพื่อแบ่งปันความคิดเห็นที่ยอดเยี่ยม คงเป็นการเสียมารยาทที่จะเพิกเฉยต่อท่านเพียงเพราะจะออกไปเที่ยวกับเพื่อน" ตั๋งอุ๋นจึงลงจากรถ บิฮุยและคนอื่น ๆ ก็ยกเลิกการไปท่องเที่ยวเช่นกัน ตั๋งอุ๋นได้รับการยกย่องในเรื่องทัศนคติที่สุภาพและให้เกียรติต่อเพื่อนขุนนางและผู้มีความสามารถ

ในฐานะหัวหน้าสำนักราชเลขาธิการ

ตั๋งอุ๋นได้รับตำแหน่งเพิ่มเติมเป็นขุนพลผู้ช่วยเหลือรัฐ (輔國將軍 ผู่กั๋วเจียงจฺวิน) ในปี ค.ศ. 243 ในปีถัดมา ได้เลื่อนตำแหน่งเป็นหัวหน้าสำนักราชเลขาธิการ (尚書令 ช่างชูลิ่ง) ในขณะที่ยังคงดำรงตำแหน่งเป็นขุนนางมหาดเล็ก (侍中 ชื่อจง) ตั๋งอุ๋นยังทำหน้าที่เป็นผู้ช่วยของบิฮุยที่ดำรงตำแหน่งมหาขุนพล (大將軍 ต้าเจียงจฺวิน)

การเสียชีวิตและสิ่งสืบเนื่อง

ตั๋งอุ๋นเสียชีวิตในปี ค.ศ. 246 เวลานั้นผู้คนในจ๊กก๊กขนานนามให้จูกัดเหลียง เจียวอ้วน บิฮุย และตั๋งอุ๋นเป็นสี่อัครมหาเสนาบดีแห่งรัฐจ๊กก๊ก

หลังจากตั๋งอุ๋นเสียชีวิต ซึ่งเป็นขุนนางที่จักรพรรดิเล่าเสี้ยนทรงโปรดได้มาแทนที่ตั๋งอุ๋นในตำแหน่งขุนนางมหาดเล็ก (侍中 ชื่อจง) เฉิน จือผูกมิตรกับขันทีฮุยโฮเพื่อครอบงำอำนาจการเมืองในจ๊กก๊ก ทั้งคู่มีอำนาจร่วมกันจนกระทั่งเฉิน จือเสียชีวิตในปี ค.ศ. 258 ทำให้ฮุยโฮกุมอำนาจแต่เพียงผู้เดียว เนื่องจากเฉิน จือกลายเป็นหนึ่งในขุนนางคนโปรดของเล่าเสี้ยน เล่าเสี้ยนจึงค่อย ๆ ไม่พอพระทัยต่อตั๋งอุ๋นและเห็นว่าตั๋งอุ๋น "เย่อหยิ่งและไร้มารยาท" เฉิน จือและฮุยโฮมักจะทูลใส่ร้ายตั๋งอุ๋นให้เล่าเสี้ยนทำให้เล่าเสี้ยนเกลียดตั๋งอุ๋นมากยิ่งขึ้น การเสียชีวิตของตั๋งอุ๋นถือเป็นจุดเริ่มต้นของการขึ้นมามีอำนาจของฮุยโฮ และทำให้การฉ้อราษฎร์บังหลวงในราชสำนักจ๊กก๊กขยายตัวมากขึ้น ผู้คนในรัฐจ๊กก๊กปรารถนาอยากให้ช่วงเวลาที่ตั๋งอุ๋นยังมีอำนาจกลับคืนมา

ทายาท

หลานชายของตังอุ๋นชื่อ ต่ง หง (董宏) รับราชการเป็นเจ้าเมืองปาเส (ปาซี) ในยุคราชวงศ์จิ้น

คำวิจารณ์

ตันซิ่วผู้เขียนชีวประวัติตั๋งอุ๋นในจดหมายเหตุสามก๊ก (ซานกั๋วจื้อ) ประเมินตั๋งอุ๋นไว้ว่า "ตั๋งอุ๋นแก้ไขนายเมื่อนายทำผิด สีหน้าแสดงออกซึ่งความชอบธรรม... ถือเป็นหนึ่งในขุนนางที่ดีที่สุดของจ๊กก๊ก ร่วมด้วยตั๋งโห เล่าป๋า ม้าเลี้ยง และตันจิ๋น"

ดูเพิ่ม

รายชื่อบุคคลในยุคสามก๊ก

หมายเหตุ

1. ชื่อที่ปรากฏในสามก๊ก ฉบับเจ้าพระยาพระคลัง (หน) ตอนที่ 78
2. ชื่อที่ปรากฏในสามก๊ก ฉบับเจ้าพระยาพระคลัง (หน) ตอนที่ 66
3. ชื่อที่ปรากฏในสามก๊ก ฉบับเจ้าพระยาพระคลัง (หน) ตอนที่ 70
4. ชื่อที่ปรากฏในสามก๊ก ฉบับเจ้าพระยาพระคลัง (หน) ตอนที่ 80

อ้างอิง

1. ([延熈]九年，卒。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่ม 39.
2. ("พระเจ้าเล่าเสี้ยนแจ้งดังนั้น ก็ปรึกษากับขุนนางทั้งปวงแล้วให้ตั๋งอุ๋นไปเกลี้ยกล่อมเอาใจอุยเอี๋ยนไว้ ตั๋งอุ๋นก็กราบถวายบังคมลาไป") "สามก๊ก ตอนที่ ๗๘". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ June 13, 2023.
3. ("ฝ่ายพระเจ้าเล่าเสี้ยนพึ่งได้เสวยราชสมบัติใหม่ได้ฟังนั้นก็ตกใจ ขณะนั้นขงเบ้งมิได้มาเฝ้าหลายวัน แล้วจึงให้คนใช้ไปเชิญมหาอุปราชหวังจะคิดราชการ คนใช้รับสั่งไปแล้วกลับมาทูลว่า มหาอุปราชป่วยอยู่เข้ามามิได้ พระเจ้าเล่าเสี้ยนได้ยินดังนั้นก็ยิ่งตกใจนัก ครั้นรุ่งขึ้นวันหนึ่งจึงใช้ตงอุ่นเตาเขงที่ปรึกษาสองคน ออกไปเยี่ยมดูมหาอุปราชป่วยเปนไร แล้วเล่าความทั้งนั้นให้ฟังด้วย ตงอุ่นเตาเขงรับสั่งแล้วก็ไปถึงที่บ้านมหาอุปราช") "สามก๊ก ตอนที่ ๖๖". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ June 13, 2023.
4. ("ขงเบ้งจึงทำเรื่องราวกราบทูลพระเจ้าเล่าเสี้ยนเปนใจความว่า ข้าพเจ้าขงเบ้งขอทูลให้ทราบ ด้วยพระเจ้าเล่าปี่ทำการปราบแผ่นดินยังไม่ราบคาบยังเปนสามก๊กอยู่ก็สวรรคตเสียแล้ว อันเมืองเสฉวนนี้ก็เปนเมืองน้อย จะตั้งมั่นเปนเมืองหลวงนั้นไม่ได้ ขอพระองค์เร่งดำริห์อย่านอนพระทัย บัดนี้ขุนนางทั้งปวงซึ่งมีสติปัญญา แลทหารซึ่งมีฝีมือก็ตั้งใจสนองพระคุณโดยสุจริตอยู่สิ้น กุยฮิวจี๋หนึ่ง บิฮุยหนึ่ง ตันอุ๋นหนึ่ง สามคนนี้เปนขุนนางผู้ใหญ่ หนึ่ง ตันจิ๋นหนึ่ง เจียวอ้วนหนึ่ง สามคนนี้เปนนายทหารเอก มีฝีมือเข้มแขงรู้การสงครามเคยทำศึกได้ชัยชนะมาเปนอันมาก คนเหล่านี้พระเจ้าเล่าปี่ก็ไว้พระทัยนับถือมาแต่ก่อน ควรที่พระองค์จะปรึกษาหารือกิจราชการด้วย") "สามก๊ก ตอนที่ ๗๐". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ June 13, 2023.
5. ("หุยวุยเสนาบดีผู้ใหญ่จึงว่า เตียวอ้วนตังอุ๋นมีสติปัญญาฝีมือรบพุ่งก็กล้าเปนทหารเอกของเราก็ตายเสียแล้ว ในเมืองเราหามีคนดีไม่ จะยกไปบัดนี้เห็นจะไม่สำเร็จ อย่าเพ่อเบาแก่ความ ให้ได้ท่วงทีแล้วจึงยกไปทำการ") "สามก๊ก ตอนที่ ๘๐". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ June 13, 2023.
6. หฺวาหยางกั๋วจื้อเล่มที่ 7 ระบุว่าทั้งเจียวอ้วนและตั๋งอุ๋นเสียชีวิตในเดือน 11 ของศักราชเหยียนซีปีที่ 9 ในรัชสมัยของเล่าเสี้ยน เทียบได้กับช่วงเวลาระหว่างวันที่ 26 พฤศจิกายนถึง 25 ธันวาคม ค.ศ. 246 ในปฏิทินเกรโกเรียน ([延熙九年]冬十有一月，大司马琬卒，谥曰恭侯。“中”〔尚〕书令董允亦卒。)
7. de Crespigny (2007), p. 155.
8. (董和字幼宰，南郡枝江人也，其先本巴郡江州人。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
9. (董允字休昭，掌軍中郎將和之子也。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
10. Sima (1084), vol. 69. harv error: no target: CITEREFSima1084 ()
11. (先主立太子，允以選為舍人，徙洗馬。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
12. Sima (1084), vol. 70. harv error: no target: CITEREFSima1084 ()
13. (後主襲位，遷黃門侍郎。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
14. (丞相亮將北征，住漢中，慮後主富於春秋，朱紫難別，以允秉心公亮，欲任以宮省之事。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
15. (上疏曰：「侍中郭攸之、費禕、侍郎董允等，先帝簡拔以遺陛下，至於斟酌規益，進盡忠言，則其任也。愚以為宮中之事，事無大小，悉以咨之，必能裨補闕漏，有所廣益。若無興德之言，則戮允等以彰其慢。」) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
16. (亮尋請禕為參軍，允遷為侍中，領虎賁中郎將，統宿衞親兵。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
17. (攸之性素和順，備員而已。獻納之任，允皆專之矣。允處事為防制，甚盡匡救之理。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
18. (後主常欲采擇以充後宮，允以為古者天子后妃之數不過十二，今嬪嬙已具，不宜增益，終執不聽。後主益嚴憚之。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
19. (尚書令蔣琬領益州刺史，上疏以讓費禕及允，又表「允內侍歷年，翼贊王室，宜賜爵土以襃勳勞。」允固辭不受。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
20. (後主漸長大，愛宦人黃皓。皓便僻佞慧，欲自容入。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
21. (允常上則正色匡主，下則數責於皓。皓畏允，不敢為非。終允之世，皓位不過黃門丞。) Sanguozhi vol. 39.
22. (允甞與尚書令費禕、中典軍胡濟等共期游宴，嚴駕已辦，而郎中襄陽董恢詣允脩敬。恢年少官微，見允停出，逡巡求去， ...) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
23. (... 允不許，曰：「本所以出者，欲與同好游談也，今君已自屈，方展闊積，捨此之談，就彼之宴，非所謂也。」) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
24. (乃命解驂，禕等罷駕不行。其守正下士，凡此類也。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
25. (延熈六年，加輔國將軍。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
26. ([延熈]七年，以侍中守尚書令，為大將軍費禕副貳。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
27. (華陽國志曰：時蜀人以諸葛亮、蔣琬、費禕及允為四相，一號四英也。) อรรถาธิบายหฺวาหยางกั๋วจื้อในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
28. (自祗之有寵，後主追怨允日深，謂為自輕，由祗媚茲一人，皓搆閒浸潤故耳。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
29. (陳祗代允為侍中，與黃皓互相表裏，皓始預政事。祗死後，皓從黃門令為中常侍、奉車騎都尉，操弄威柄，終至覆國。蜀人無不追思允。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
30. (允孫宏，晉巴西太守。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.
31. (評曰： ... 董允匡主，義形于色， ... 皆蜀臣之良矣。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 39.

• ตันซิ่ว (ศตวรรษที่ 3). จดหมายเหตุสามก๊ก (ซานกั๋วจื้อ).
• de Crespigny, Rafe (2007). A Biographical Dictionary of Later Han to the Three Kingdoms 23-220 AD. Leiden: Brill. ISBN .
• เผย์ ซงจือ (ศตวรรษที่ 5). อรรถาธิบายจดหมายเหตุสามก๊ก (ซานกั๋วจื้อจู้).
• (1084). จือจื้อทงเจี้ยน.