ญ้อ

ญ้อ (หรือ ย้อ, ญ่อ, โย้, ไทญ้อ) เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ในประเทศไทย กัมพูชา และลาว

ญ้อ

ประชากรทั้งหมด
120,000
ภูมิภาคที่มีประชากรอย่างมีนัยสำคัญ
บางส่วนของภาคอีสานของไทย, ตอนกลางของประเทศลาว, ทางตะวันตกของประเทศกัมพูชา
ภาษา
ภาษาญ้อ, ภาษาอีสาน/ภาษาลาว, ภาษาไทย ภาษาเขมร
ศาสนา
พุทธเถรวาท

ประวัติ

มีถิ่นกำเนิดเดิมอยู่ในพื้นที่ตอนกลางของลาวแถบเมือง แขวงคำม่วน ประเทศลาว หรือเมืองหงสา แขวงไชยบุรี ตอนเหนือของเมืองหลวงพระบาง ภายหลังได้อพยพออกจากเมือง โดยแบ่งออกเป็นสองกลุ่ม คือ กลุ่มที่นำโดยท้าวหม้อ ได้ล่องแพมาตามแม่น้ำโขงเข้าสู่เวียงจันทน์ เจ้าอนุวงศ์ให้มาตั้งบ้านเรือนอยู่ที่เมืองไชยบุรี ปากแม่น้ำสงครามฝั่งขวาของแม่น้ำโขง (ปัจจุบันคือ อำเภอท่าอุเทน จังหวัดนครพนม) ส่วนกลุ่มที่สอง นำโดยขุนบรม ได้นำพาผู้คนอพยพไปยังเมืองคำเกิด ฝั่งซ้ายของแม่น้ำโขง ทั้งสองเมืองนี้ขึ้นตรงต่อเจ้าอนุวงศ์ จนเมื่อเกิดสงครามสยามกับเวียงจันทน์ กองทัพสยามได้เกลี้ยกล่อมให้ชาวเมืองคำม่วน คำเกิด ย้ายมาตั้งถิ่นฐานที่เมืองไชยบุรี ซึ่งเป็นเมืองเดิมที่ชาวญ้อกลุ่มของท้าวหม้อเคยสร้างบ้านสร้างเมือง ได้มาตั้งบ้านเรือนกันที่นี่

หลังจากนั้นมีการย้ายถิ่นฐานหลายครั้งจากฝั่งซ้ายของแม่น้ำโขงมายังฝั่งขวา จากหลากหลายเมือง หลากชาติพันธุ์ ส่งผลให้เมืองที่บุกเบิกโดยชาวญ้อที่เป็นผู้บุกเบิกตั้งถิ่นฐานในช่วงแรกเริ่มขยับขยายโยกย้ายกระจัดกระจายออกไป ครัวญ้อขนาดใหญ่ นำโดยพระคำก้อนและพระคำแดงได้ตั้งบ้านเรือนบริเวณ ส่วนครัวชาวเมืองคำเกิดได้ย้ายมาตั้งอยู่ที่ริมแม่น้ำชี ชื่อบ้านท่าขอนยาง และให้ย้ายมาสังกัดแขวงเมืองกาฬสินธุ์ ปัจจุบันชาวญ้อในประเทศไทยตั้งถิ่นฐานกระจายในหลายพื้นที่ โดยตั้งบ้านเรือนเป็นกลุ่มใหญ่ในหลายจังหวัด ได้แก่ มหาสารคาม กาฬสินธุ์ สกลนคร หนองคาย นครพนม มุกดาหาร อุดรธานี และสระแก้ว

วัฒนธรรม

ญ้อพูดภาษาญ้อ ชาวญ้อมีอาหารประจำถิ่น เช่น หมกเจ๊าะ ปิ้งอั่วปลา แกงหน่อเลา ซึ่งเป็นอาหารคล้ายอาหารลาวหรืออาหารอีสานของไทย มีประเพณีดั้งเดิม อย่างบุญส่วงเฮือไฟโบราณ บุญแห่ดอกไม้ บุญตูบ เป็นต้น

อ้างอิง

1. กฤษดากร บรรลือ. "รำมวยโบราณสกลนคร" (PDF).
2. "ญ้อ". ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน).
3. "วิถีชีวิตและสัมพันธ์ริมฝั่งโขงของชาวญ้อสองดินแดน". สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.).