จังหวัดมาลัย

สี่รัฐมาลัย หรือสะกดว่า 4 รัถมาลัย คืออดีตเขตการปกครองหนึ่งที่เคยเป็นของประเทศไทย อันประกอบด้วยรัฐกลันตัน, ตรังกานู, ไทรบุรี และปะลิส ซึ่งปัจจุบันทั้งหมดตั้งอยู่ทางตอนเหนือในอธิปไตยของประเทศมาเลเซีย

สี่รัฐมาลัย
กลุ่มรัฐ
พ.ศ. 2486 – 2488
สี่รัฐมาลัยในพื้นที่สีแดง
ยุคทางประวัติศาสตร์	สงครามโลกครั้งที่ 2
• ญี่ปุ่นส่งมอบดินแดนให้	18 ตุลาคม พ.ศ. 2486
• คืนดินแดนให้สหราชอาณาจักร	2 กันยายน พ.ศ. 2488
ก่อนหน้า ถัดไป
ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของ	มาเลเซีย

เมื่อเกิดสงครามมหาเอเชียบูรพาเกิดขึ้น ไทยได้รับดินแดนส่วนนี้คืนจากประเทศญี่ปุ่น เมื่อวันที่ 16 สิงหาคม พ.ศ. 2486 ได้ลงนามยอมรับว่าดินแดนส่วนนี้เป็นของไทย (ส่งมอบวันที่ 20 สิงหาคม) รัฐมาลัยที่อังกฤษเคยแย่งชิงไปจากไทยจึงตกมาอยู่ในครอบครองของไทยอีกครั้ง รัฐบาลไทยได้ส่งข้าหลวงใหญ่ทหารไปประจำทุกรัฐในสี่รัฐมาลัย โดยขึ้นตรงต่อผู้บังคับบัญชาการทหารสูงสุด

หลังสิ้นสุดสงครามไทยต้องส่งมอบดินแดนส่วนนี้คืนอังกฤษ โดยข้าหลวงใหญ่ประจำสี่รัฐมาลัยได้ทำพิธีมอบสี่รัฐมาลัยคืนให้กับฝ่ายทหารอังกฤษ เมื่อวันที่ 23 กันยายน พ.ศ. 2488

1 มกราคม พ.ศ. 2489 มีตกลงทำสัญญาที่เรียกว่าความตกลงสมบูรณ์แบบเพื่อเลิกสถานะสงครามระหว่างไทยกับสัมพันธมิตร ประกอบด้วยสัญญา 24 ข้อ เน้นเรื่องการถอนกำลังทหารออกจากสหรัฐไทยเดิมและสี่รัฐมาลัย การคืนดินแดนให้อังกฤษและไทยต้องส่งข้าวจำนวน 1.5 ล้านตันให้อังกฤษโดยไม่คิดมูลค่า การครอบครองสี่รัฐมาลัยของไทยเป็นอันสิ้นสุดลง

การบริหารสี่รัฐมาลัย

หน่วยงานฝ่ายบริหารของไทยในพื้นที่สี่รัฐมาลัยมีขนาดค่อนข้างเล็ก และเจ้าหน้าที่ฝ่ายบริหารต้องรับผิดชอบทั้งด้านการทหาร การรักษาความสงบฝ่ายพลเรือน และความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ การดำเนินการของหน่วยงานฝ่ายไทยนั้นเป็นภาระของข้าราชการพลเรือน โดยอยู่ภายใต้การกำกับของทางฝ่ายทหารอีกชั้นหนึ่ง

รัฐไทรบุรี

ข้าหลวงญี่ปุ่น

• 2484 – มีนาคม 2485 โอจามะ (Ojama)
• มีนาคม 2485 – 18 ตุลาคม 2486 เซจิ ซูเกงาวะ (Seiji Sukegawa)

ข้าหลวงไทยฝ่ายทหาร

• 18 ตุลาคม 2486 – 2488? ร้อยตำรวจเอก ปราโมทย์ จงเจริญ (อดีตกงสุลไทยประจำเมืองปีนัง)

ข้าหลวงใหญ่ฝ่ายทหารของไทย

รับผิดชอบดูแลรัฐไทรบุรี รัฐกลันตัน รัฐตรังกานู

• 20 สิงหาคม 2486 – ตุลาคม 2486 พันเอก พระสราภัยสฤษฏิการ (กระมล โชติกเสถียร)
• 18 ตุลาคม 2486 – 2488? พันเอก พระสราภัยสฤษฏิการ (กระมล โชติกเสถียร) (รับมอบดินแดนจากญี่ปุ่นอย่างเป็นทางการ)

รัฐกลันตัน

ข้าหลวงญี่ปุ่น

• 2484 – 2486 ยาซูชิ ซูนากาวัง (Yasushi Sunakawan)
• 2486 – 20 สิงหาคม 2486 คิกูระ ฟูจิซาวะ (Kikura Fujisawa)

ข้าหลวงไทยฝ่ายทหาร

• 2486 – 2487 จรูญ ชัยชาญ
• 2487 – 2488 ธาริน ระวังภู่

รัฐตรังกานู

ข้าหลวงญี่ปุ่น

• ธันวาคม 2484 – 18 มีนาคม 2485 ไม่มีข้อมูล
• 18 มีนาคม 2485 – กรกฎาคม 2486 คูจิ มานาบุ (Kuji Manabu)

ข้าหลวงไทยฝ่ายทหาร

• 20 สิงหาคม 2486 – สิงหาคม 2488 ประยูร รัตนกิจ

รัฐปะลิส

ข้าหลวงญี่ปุ่น

• 2484 – 2485 โอยามะ คิกันโจ (Ohyama Kikancho)
• มีนาคม 2485 – 20 สิงหาคม 2486 เซจิ ซูเกงาวะ

ข้าหลวงไทยฝ่ายทหาร

• 20 สิงหาคม 2486 – 8 กันยายน 2488 ชาญ ณ สงคราม

อ้างอิง

1. "ประกาสกองบันชาการทหานสูงสุด เรื่องการจัดการปกครองดินแดน 4 รัถมาลัย" (PDF). ราชกิจจานุเบกสา. 60 (68ง): 3921. 21 ธันวาคม พ.ศ. 2486.
2. กรมยุทธศึกษาทหาร. ประวัติศาสตร์การสงครามของไทยในสงครามมหาเอเชียบูรพา. กรุงเทพฯ:กองบัญชาการทหารสูงสุด กระทรวงกลาโหม, 2540, หน้า 216-218
3. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2008-05-10. สืบค้นเมื่อ 2010-08-15.
4. กรมยุทธศึกษาทหาร. ประวัติศาสตร์การสงครามของไทยในสงครามมหาเอเชียบูรพา. กรุงเทพฯ:กองบัญชาการทหารสูงสุด กระทรวงกลาโหม, 2540, หน้า 337-338
5. "Malaysian States". www.worldstatesmen.org.

ดูเพิ่ม

• สงครามโลกครั้งที่สองในประเทศไทย
• จังหวัดไทยใหญ่