การวิเคราะห์หน่วยคำ

การวิเคราะห์หน่วยคำ หรือ การวิเคราะห์ทางสัณฐานวิทยา (morphological analysis) คือการวิเคราะห์ข้อมูลข้อความภาษาธรรมชาติ (ประโยค) ที่ไม่มีคำอธิบายประกอบข้อมูลทางไวยากรณ์ โดยอิงจากข้อมูล เช่น ไวยากรณ์ ของภาษาเป้าหมายและ ข้อมูลชนิดของคำ แล้วแบ่งเป็น หน่วยคำ (ซึ่งเป็นหน่วยเล็กที่สุดที่มีความหมายในภาษา) และการระบุชนิดของคำสำหรับแต่ละหน่วยคำ

เรื่องนี้เป็นหนึ่งในหัวข้อหลักในด้านการประมวลภาษาธรรมชาติ มีการใช้งานกว้างขวาง เช่นใน การแปลด้วยเครื่อง และ ระบบแปลงคันจิในแป้นพิมพ์ภาษาญี่ปุ่น

มีการวิเคราะห์อาจอิงตามไวยากรณ์ ซึ่งมีการศึกษาด้านภาษาศาสตร์เป็นหลัก จากมุมมองด้านภาษาศาสตร์โดยเฉพาะ นอกจากนี้ก็อาจวิเคราะห์โดยให้ความสำคัญกับความง่ายในการใช้งานบนคอมพิวเตอร์

ตัวอย่าง

ต่อไปนี้เป็นตัวอย่างของการใช้เครื่องมือทำการวิเคราะห์หน่วยคำของประโยคภาษาญี่ปุ่น "お待ちしております" (โอมาจิชิเตะโอริมาสึ) โดยใช้โปรแกรม

สายอักขระ	การอ่าน	รูปเดิม	ชนิดของคำ	ชนิดของการผัน	รูปแบบการผัน
お待ち	オマチ	お持ち	名詞-サ変接続
し	シ	し	動詞-自立	サ変・スル	連用形
て	テ	て	助詞-接続助詞
おり	オリ	おり	動詞-非自立	五段・ラ行	連用形
ます	マス	ます	助動詞	特殊・マス	基本形
。	。	。	記号-句点

อ้างอิง

1. 長尾真 編 『講座 現代の言語7 言語の機械処理』 三省堂、1984年、ISBN