การผ าต ดกล ามเน อตา อ งกฤษ Strabismus surgery extraocular muscle surgery eye muscle surgery eye alignment surgery เป นศ

การผ่าตัดกล้ามเนื้อตา (อังกฤษ: Strabismus surgery, extraocular muscle surgery, eye muscle surgery, eye alignment surgery) เป็นศัลยกรรมที่กล้ามเนื้อตา (extraocular muscle) เพื่อแก้ปัญหาตาที่ไม่มองไปในทางเดียวกัน ในประเทศสหรัฐอเมริกา มีการผ่าตัดเช่นนี้ 1.2 ล้านครั้งต่อปี จึงเป็นการผ่าตัดตามากที่สุดเป็นอันดับ 3

การเลื่อนกล้ามเนื้อ medial rectus จากจุดยึด

การผ่าตัดแก้ตาเหล่สำเร็จเป็นครั้งแรกเกิดขึ้นเมื่อวันที่ 26 ตุลาคม พ.ศ. 2382 โดยนายแพทย์ชาวเยอรมันและทำแก่เด็กตาเหล่เข้าอายุ 7 ขวบ แม้จะมีแพทย์ชาวอเมริกันที่ได้พยายามทำหลายครั้งมาก่อนในปี พ.ศ. 2361 ส่วนจักษุแพทย์ชาวอเมริกันเป็นผู้ตีพิมพ์ไอเดียการรักษาตาเหล่ด้วยการตัดใยกล้ามเนื้อตาเป็นครั้งแรกในปี 2380

ประเภท

การผ่าตัดกล้ามเนื้อปกติจะใช้รักษาตาเหล่และรวมวิธีการดังต่อนี้คือ
- การทำให้กล้ามเนื้ออ่อนแรงลง
  - การร่น (Recession) เป็นการย้ายถอยจุดดึงของกล้ามเนื้อ (insertion) ไปยังอีกด้านหนึ่ง
  - Myotomy เป็นการตัดกล้ามเนื้อ
  - Tenectomy เป็นการนำเส้นเอ็นออกจากลูกตาแล้วปล่อยให้หด เส้นเอ็นจะกลับประกอบกับลูกตาในจุดหลัง (posterior) จากที่นำออก แม้จะกำหนดตำแหน่งโดยเฉพาะไม่ได้
  - Tenotomy เป็นการนำเส้นเอ็นออกจากลูกตา ตัดเส้นเอ็นออกส่วนหนึ่ง แล้วปล่อยให้หด เส้นเอ็นที่เหลือจะกลับประกอบกับลูกตาในจุดหลัง (posterior) จากที่นำออก แม้จะกำหนดตำแหน่งโดยเฉพาะไม่ได้
- การทำให้กล้ามเนื้อแข็งแรงขึ้น
  - การตัดออก (Resection) เป็นการเอากล้ามเนื้อออกจากตา ตัดปลายออกส่วนหนึ่ง แล้วเย็บเข้ากับตาใหม่
  - การหดเข้า (Tucking)
  - Advancement เป็นการย้ายกล้ามเนื้อตาจากจุดยึดเดิมขึ้นไปด้านหน้า
- การย้ายข้าง (Transposition) / การย้ายตำแหน่ง (repositioning)
- การผ่าตัดแบบปรับการเย็บได้ (Adjustable suture surgery) เป็นวิธีต่อกล้ามเนื้อเข้าโดยรอยเย็บที่สามารถทำให้สั้นหรือยาวภายในวันหนึ่งหลังผ่าตัด เพื่อปรับแนวตาให้ตรงขึ้น

การผ่าตัดรักษาตาเหล่เป็นวิธีการที่ทำในวันเดียว คนไข้ต้องอยู่ใน รพ. เพียงแค่ 2-3 ชม. ก่อนผ่าตัดเพื่อเตรียมตัว ส่วนระยะเวลาที่ใช้ผ่าตัดโดยเฉลี่ยจะต่าง ๆ กัน หลังจากผ่าตัด คนไข้จะเจ็บและบวมบ้าง ในกรณีที่ต้องผ่าตัดอีก จะเจ็บเพิ่มขึ้น การตัดกล้ามเนื้อออก (Resection) จะเจ็บหลังผ่ามากกว่าการร่น (recession) และจะบวมนานกว่าและอาจทำให้อาเจียนในระยะต้น ๆ หลังผ่าตัด

แพทย์จะให้ปิดตาด้วยผ้าไม่ให้แสงเข้า ซึ่งคนไข้ควรจะใส่ เพราะการมีแสงเข้าตาหรือการขยับตาจะทำให้เจ็บ

การผ่าตัดนอกจากช่วยรักษาอาการตาเหล่แล้วยังช่วยรักษาภาวะ ได้อีกด้วย

ผล

ความตรงแนวและการทำงานที่เปลี่ยนไป

การแก้มากเกินไปหรือน้อยเกินไป

การผ่าตัดอาจทำให้ตาตรงแนวหรือเกือบตรง หรืออาจจะแก้มากเกินไปหรือน้อยเกินไป ซึ่งจะต้องรักษาเพิ่มหรือผ่าตัดอีก โอกาสที่ตาจะคงตรงแนวในระยะยาวจะเพิ่มขึ้น ถ้าคนไข้สามารถเห็นภาพเดียวด้วยสองตาหลังผ่าตัด งานศึกษาหนึ่งในคนไข้ตาเหล่เข้าวัยทารก ที่หลังจากผ่าตัดตาเหล่เข้าหรือตาเหล่ออกเพียงเล็กน้อย (ภายใน 8 ไดออปเตอร์) พบว่า คนที่ตาเหล่เข้าเพียงเล็กน้อยมีโอกาสที่ตาจะมองไปทางเดียวกัน 5 ปีหลังผ่าตัดสูงกว่าผู้ที่มีตาเหล่ออก มีหลักฐานเบื้องต้นว่า เด็กที่มีตาเหล่เข้าวัยทารกจะสามารถมองเห็นภาพเดียวด้วยสองตาหลังผ่าตัด ถ้าผ่าตัดตั้งแต่เนิ่น ๆ

ตาเหล่แบบอื่น ๆ

การผ่าตัดเพื่อรักษา oblique muscle disorders อาจมีผลเป็นตาเหล่หลังจากการผ่าตัด อย่างแรกก็คือ ตาอาจเหล่ขึ้นหรือลง มีหลักฐานบ้างว่า อาการอาจน้อยกว่าถ้าผ่าตัดเด็กตั้งแต่อายุน้อย ๆ อย่างที่สองคือ การผ่าตัดอาจมีผลเป็นตาเหล่แบบหมุน (cyclodeviation, cyclotropia) และการเห็นภาพซ้อนแบบหมุน (cyclotropia) ถ้าระบบการเห็นไม่สามารถชดเชยความผิดพลาดได้

สำหรับการผ่าตัดกล้ามเนื้อ horizontal rectus การตาเหล่ขึ้นลงในรูปแบบ A และ V และแบบหมุน อาจเกิดขึ้นและสามารถกันได้โดยระวังไว้ก่อน

เรื่องที่ต้องพิจารณาอื่น ๆ

ผลการผ่าตัดที่เกิดขึ้นบ่อย ๆ ก็คือ ตาเหล่แบบเล็ก ๆ ที่เป็นต่อมา (microtropia, monofixation syndrome)

การมองเห็นได้ดีขึ้นและประโยชน์อื่น ๆ

เป็นระยะเวลานานแล้วที่เชื่อว่า คนไข้ผู้ใหญ่ที่ตาเหล่เป็นระยะเวลานานจะดูดีขึ้นเท่านั้นถ้าผ่าตัด แต่เมื่อไม่นานนี้ ก็ได้พบกรณีคนไข้ที่สามารถมองเห็นภาพเดียวด้วยสองตา โดยเฉพาะถ้ากล้ามเนื้อสามารถปรับตาให้ตรง (motor alignment) ได้ดีมาก ในกรณีที่ตาเหล่เข้าก่อนผ่าตัด การผ่าตัดจะช่วยขยายลานสายตาที่เห็นด้วยทั้งสองตา แล้วทำการเห็นรอบนอก (peripheral vision) ให้ดีขึ้น นอกจากนั้น การมีตาที่มองตรงจะให้ประโยชน์ทางจิต-สังคมและทางเศรษฐกิจต่อคนไข้

ดูเพิ่มที่(ผลทางจิต-สังคมของตาเหล่)

ภาวะแทรกซ้อน

การเห็นภาพซ้อน (Diplopia) จะเกิดบ่อยมากในช่วง 2-3 อาทิตย์แรกหลังจากผ่าตัด ภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ ที่เกิดขึ้นน้อยหรือน้อยมากหลังผ่าตัดรวมทั้งการติดเชื้อ, การตกเลือดในกรณีที่ทะลุเปลือกลูกตา (scleral perforation), กล้ามเนื้อเคลื่อนหรือหลุดออก, และแม้กระทั่งการเห็นที่แย่ลง

การผ่าตัดกล้ามเนื้อตาสามารถทำให้เกิดแผลเป็น/พังผืดได้ ซึ่งถ้าเป็นมาก ก็อาจจะเห็นเป็นรอยนูนแดง ๆ ที่ตาขาว ซึ่งสามารถลดได้ถ้าใช้ mitomycin C เมื่อผ่าตัด

โดยเกิดขึ้นน้อยครั้งมาก ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเป็นอันตรายต่อชีวิตสามารถเกิดขึ้นได้เมื่อกำลังผ่าตัด เนื่องจาก oculocardiac reflex ซึ่งเป็นอัตราการเต้นหัวใจที่ลดลงเนื่องจากการดึงกล้ามเนื้อตาและ/หรือแรงอัดที่ลูกตา

เชิงอรรถและอ้างอิง

Hertle, Richard. . American Nystagmus Network. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (Microsoft Word document)เมื่อ August 18, 2016. สืบค้นเมื่อ October 10, 2006.
von Noorden, Gunter K. . Binocular Vision and Ocular Motility: Theory and management of strabismus. telemedicine.orbis.org. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ March 17, 2016.{{}}: CS1 maint: uses authors parameter ()
Leffler, CT; Schwartz, SG; Le, JQ (2017). "American Insight into Strabismus Surgery before 1838". Ophthalmology and Eye Diseases. 9: 1179172117729367.{{}}: CS1 maint: uses authors parameter ()
. Surgery Encyclopedia. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ August 5, 2017. สืบค้นเมื่อ August 5, 2017.
Pfeifer, Wanda L; Scott, William E (MD) (2002). (PDF). Insight. 27. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ July 28, 2003.{{}}: CS1 maint: uses authors parameter ()
"Strabismus Surgery". Strabismus. จากแหล่งเดิมเมื่อ February 8, 2017. สืบค้นเมื่อ November 20, 2017.
Parikh, RK; Leffler, CT (July 2013). . Middle East African Journal of Ophthalmology. 20 (3). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ February 1, 2014. สืบค้นเมื่อ November 30, 2017.
Kushner, BJ; Fisher, M (1996). "Is alignment within 8 prism diopters of orthotropia a successful outcome for infantile esotropia surgery?". Arch Ophthalmol. 114 (2): 176–180. doi:10.1001/archopht.1996.01100130170010. PMID 8573021.{{}}: CS1 maint: multiple names: authors list ()
Yagasaki, T.; Yokoyama, Y. O.; Maeda, M. (July 2011). "Influence of timing of initial surgery for infantile esotropia on the severity of dissociated vertical deviation". Jpn J Ophthalmol. 55 (4): 383–388. doi:10.1007/s10384-011-0043-1. PMID 21647566.
See section "Discussion" in: Sharma, Pradeep; Thanikachalam, S; Kedar, Sachin; Bhola, Rahul (January–February 2008). "Evaluation of subjective and objective cyclodeviation following oblique muscle weakening procedures". Indian Journal of Ophthalmology. 56 (1): 39–43. doi:10.4103/0301-4738.37594. PMC 2636065. PMID 18158402.{{}}: CS1 maint: date format () CS1 maint: uses authors parameter ()
Schworm, HD; Eithoff, S; Schaumberger, M; Boergen, KP (February 1997). "Investigations on subjective and objective cyclorotatory changes after inferior oblique muscle recession". Investigative Ophthalmology & Visual Science. Vol. 38 no. 2. pp. 405–412.{{}}: CS1 maint: uses authors parameter ()
Khawam, E.; Jaroudi, M.; Abdulaal, M.; Massoud, V.; Alameddine, R.; Maalouf, F. (2013). "Major review: Management of strabismus vertical deviations, A- and V-patterns and cyclotropia occurring after horizontal rectus muscle urgery with or without Oblique Muscle Surgery". Binocul Vis Strabolog Q Simms Romano. 28 (3): 181–192. PMID 24063512.
Guthrie, ME; Wright, KW (September 2001). "Congenital esotropia". Ophthalmol Clin North Am. 14 (3): 419–24, viii. doi:10.1016/S0896-1549(05)70239-X. PMID 11705141.
Edelman, PM (2010). "Functional benefits of adult strabismus surgery". Am Orthopt J. 60 (60): 43–47. PMID 21061883.
Kersey, J. P.; Vivian, A. J. (Jul–Sep 2008). "Mitomycin and amniotic membrane: a new method of reducing adhesions and fibrosis in strabismus surgery". Strabismus. 16 (3): 116–118. doi:10.1080/09273970802405493. PMID 18788060.{{}}: CS1 maint: date format ()

แหล่งข้อมูลอื่น

Wright, Kenneth W.; Thompson, Lisa S.; Strube, Yi Ning; Coats, David K. (August 2014). "Novel strabismus surgical techniques—not the standard stuff". Journal of American Association for Pediatric Ophthalmology and Strabismus (JAAPOS). 18 (4): e47. doi:10.1016/j.jaapos.2014.07.152.
Kushner, Burton J. (2014). "The Benefits, Risks, and Efficacy of Strabismus Surgery in Adults". Optometry and Vision Science. 91 (5): e102–e109. doi:10.1097/OPX.0000000000000248. ISSN 1040-5488. PMID 24739461.
Engel, JM (September 2012). "Adjustable sutures: an update". Current Opinion in Ophthalmology. 23 (5): 373–6. doi:10.1097/ICU.0b013e3283567321. PMID 22871879.

เว็บไซต์

Strabismus Surgery, Horizontal on from the American Academy of Ophthalmology
Strabismus Surgery Complications on EyeWiki from the American Academy of Ophthalmology

[1] Hertle, Richard. . American Nystagmus Network. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (Microsoft Word document)เมื่อ August 18, 2016. สืบค้นเมื่อ October 10, 2006.

[2] von Noorden, Gunter K. . Binocular Vision and Ocular Motility: Theory and management of strabismus. telemedicine.orbis.org. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ March 17, 2016.{{}}: CS1 maint: uses authors parameter ()

[ScudderRef-3] Leffler, CT; Schwartz, SG; Le, JQ (2017). "American Insight into Strabismus Surgery before 1838". Ophthalmology and Eye Diseases. 9: 1179172117729367.{{}}: CS1 maint: uses authors parameter ()

[4] . Surgery Encyclopedia. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ August 5, 2017. สืบค้นเมื่อ August 5, 2017.

[5] Pfeifer, Wanda L; Scott, William E (MD) (2002). (PDF). Insight. 27. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ July 28, 2003.{{}}: CS1 maint: uses authors parameter ()

[6] "Strabismus Surgery". Strabismus. จากแหล่งเดิมเมื่อ February 8, 2017. สืบค้นเมื่อ November 20, 2017.

[leffler-7] Parikh, RK; Leffler, CT (July 2013). . Middle East African Journal of Ophthalmology. 20 (3). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ February 1, 2014. สืบค้นเมื่อ November 30, 2017.

[8] Kushner, BJ; Fisher, M (1996). "Is alignment within 8 prism diopters of orthotropia a successful outcome for infantile esotropia surgery?". Arch Ophthalmol. 114 (2): 176–180. doi:10.1001/archopht.1996.01100130170010. PMID 8573021.{{}}: CS1 maint: multiple names: authors list ()

[9] Yagasaki, T.; Yokoyama, Y. O.; Maeda, M. (July 2011). "Influence of timing of initial surgery for infantile esotropia on the severity of dissociated vertical deviation". Jpn J Ophthalmol. 55 (4): 383–388. doi:10.1007/s10384-011-0043-1. PMID 21647566.

[10] See section "Discussion" in: Sharma, Pradeep; Thanikachalam, S; Kedar, Sachin; Bhola, Rahul (January–February 2008). "Evaluation of subjective and objective cyclodeviation following oblique muscle weakening procedures". Indian Journal of Ophthalmology. 56 (1): 39–43. doi:10.4103/0301-4738.37594. PMC 2636065. PMID 18158402.{{}}: CS1 maint: date format () CS1 maint: uses authors parameter ()

[11] Schworm, HD; Eithoff, S; Schaumberger, M; Boergen, KP (February 1997). "Investigations on subjective and objective cyclorotatory changes after inferior oblique muscle recession". Investigative Ophthalmology & Visual Science. Vol. 38 no. 2. pp. 405–412.{{}}: CS1 maint: uses authors parameter ()

[12] Khawam, E.; Jaroudi, M.; Abdulaal, M.; Massoud, V.; Alameddine, R.; Maalouf, F. (2013). "Major review: Management of strabismus vertical deviations, A- and V-patterns and cyclotropia occurring after horizontal rectus muscle urgery with or without Oblique Muscle Surgery". Binocul Vis Strabolog Q Simms Romano. 28 (3): 181–192. PMID 24063512.

[NA01-13] Guthrie, ME; Wright, KW (September 2001). "Congenital esotropia". Ophthalmol Clin North Am. 14 (3): 419–24, viii. doi:10.1016/S0896-1549(05)70239-X. PMID 11705141.

[edelman-2010-14] Edelman, PM (2010). "Functional benefits of adult strabismus surgery". Am Orthopt J. 60 (60): 43–47. PMID 21061883.

[15] Kersey, J. P.; Vivian, A. J. (Jul–Sep 2008). "Mitomycin and amniotic membrane: a new method of reducing adhesions and fibrosis in strabismus surgery". Strabismus. 16 (3): 116–118. doi:10.1080/09273970802405493. PMID 18788060.{{}}: CS1 maint: date format ()