Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
ช้อง ลื่อ ย่า (ม้ง: Soob Lwj Yaj, พ่าเฮ่า: 𖬌𖬤𖬵 𖬘𖬲𖬞 𖬖𖬲𖬤; 15 กันยายน ค.ศ. 1929 – กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1971) เป็นผู้นำทางจิตวิญญาณชาวม้งและเป็นผู้ประดิษฐ์พ่าเฮ่า ซึ่งเป็นอักษรกึ่งพยางค์สำหรับการเขียนภาษาม้งและขมุ
ช้อง ลื่อ ย่า | |
|---|---|
𖬌𖬤𖬵 𖬘𖬲𖬞 𖬖𖬲𖬤 | |
 | |
| เกิด | 15 กันยายน ค.ศ. 1929 ใกล้เมือง อินโดจีนของฝรั่งเศส |
| เสียชีวิต | กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1971 (41 ปี) |
| มีชื่อเสียงจาก | ผู้ประดิษฐ์อักษรม้ง อักษรขมุ และธงเจ้าฟ้าม้ง |
เขาถูกลอบสังหารในเดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ. 1971 ในสงครามกลางเมืองลาว เขาได้รับการยกย่องเป็น "มารดาแห่งการเขียน" (Niam Ntawv) ของชาวม้ง ทำนองเดียวกันกับซีโควยา ชาวเชอโรกี ทั้งนี้ช้อง ลื่อ ย่าถือเป็นหนึ่งในไม่กี่คนจากสังคมก่อนวัยเรียนที่สามารถประดิษฐ์ระบบการเขียนได้อย่างมีประสิทธิภาพเท่าที่ปรากฏในประวัติศาสตร์
ประวัติ
ช้อง ลื่อ ย่า เกิดที่หมู่บ้านแห่งหนึ่งขึ้นกับจังหวัดเหงะอาน (ปัจจุบันอยู่ในเขตประเทศเวียดนาม) ใกล้เมือง (ปัจจุบันอยู่ในแขวงเชียงขวาง ประเทศลาว) เขาเติบโตขึ้นโดยไม่ได้เล่าเรียนการอ่านและเขียน แม้ว่าจะเคยพบเห็นหรือสังเกตระบบการเขียนต่าง ๆ มาบ้างก็ตาม เขาประกอบกิจเป็นชาวนาและช่างสานตะกร้ามาตลอดชีวิต
ต้น ค.ศ. 1959 เขาอ้างว่ามีชายฝาแฝดสองคนสอนการเขียนพ่าเฮ่าแก่เขาในนิมิต โดยสั่งให้เขานำระบบการเขียนนี้ไปเผยแพร่แก่หมู่ชาวม้งและ เขาเชื่อว่ากลุ่มชนใดยอมรับระบบการเขียนนี้ไปจะประสบแต่ความเจริญและรอดพ้นจากอันตรายในช่วงสงครามกลางเมืองลาว เขาได้รับการยกย่องเป็น "ผู้ช่วยให้รอด" (Theej Kaj Pej Xeem) และเริ่มสอนระบบการเขียนนี้ไปพร้อมกับการประกาศข้อความของการไถ่บาปทั่วประเทศลาว ช้อง ลื่อ ย่าถือเป็นหนึ่งในไม่กี่คนจากสังคมก่อนวัยเรียนที่สามารถประดิษฐ์ระบบการเขียนได้อย่างมีประสิทธิภาพเท่าที่ปรากฏในประวัติศาสตร์ เช่นเดียวกับซีโควยา ผู้ประดิษฐ์อักษรชาวเชอโรกี
ช้อง ลื่อ ย่าประสบความสำเร็จในการสอนระบบการเขียนพ่าเฮ่าและตั้งโรงเรียนในหมู่บ้านแห่งหนึ่ง แต่ปรากฏว่าหมู่บ้านนี้กลายเป็นเป้าหมายของกองกำลังคอมมิวนิสต์ เพราะช้องมีความเชื่อมโยงกับนายพล วัง เปา หรือ ว่า ป๋อ (Vaj Pov) นายทหารชาวม้ง และกองทหารของเขา ต่อมาช้องกลายเป็นผู้ต้องสงสัยในสายตาของชาวม้งที่สนับสนุนรัฐบาลลาว (รวมทั้งนายพลวัง เปา) และชาวม้งที่สนับสนุนคอมมิวนิสต์ปะเทดลาว นายพล วัง เปา เสนอรางวัลแก่ผู้สังหารช้อง ลื่อ ย่า ซึ่งถูกสังหารในเดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ. 1971 ขณะช้องเขียนบทประพันธ์อักษรพ่าเฮ่าม้องฉบับสุดท้ายเสร็จ ส่วนฆาตกรที่สังหารช้องได้ พยายามเรียกร้องค่าจ้างจำนวนสามล้านกีบ หรือ 158.96 ดอลลาร์สหรัฐ (ใน ค.ศ. 1974) จากนายพล วัง เปา แต่ภายหลังเขาถูกเจ้าหน้าที่ของไทยสังหารด้วยการปิดตา ใส่กุญแจมือ ก่อนโยนลงแม่น้ำโขง ตามคำสั่งของนายพล วัง เปา
อ้างอิง
- Smalley, William Allen, Chia Koua Vang (Txiaj Kuam Vaj
![image]()
), and Gnia Yee Yang (Nyiaj Yig Yaj 
![image]()
). Mother of Writing: The Origin and Development of a Hmong Messianic Script. , May 15, 1990. 1. Retrieved from on March 23, 2012. ISBN , 9780226762869. - Wilford, John Noble (22 June 2009). "Carvings From Cherokee Script's Dawn". New York Times. สืบค้นเมื่อ 23 June 2009.
- Smalley 1990:86–90
- Smalley 1990:16–25
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
chxng lux ya mng Soob Lwj Yaj phaeha 𖬌𖬤 𖬘 𖬞 𖬖 𖬤 15 knyayn kh s 1929 kumphaphnth kh s 1971 epnphunathangcitwiyyanchawmngaelaepnphupradisthphaeha sungepnxksrkungphyangkhsahrbkarekhiynphasamngaelakhmuchxng lux ya𖬌𖬤 𖬘 𖬞 𖬖 𖬤ekid15 knyayn kh s 1929 1929 09 15 iklemuxng xinodcinkhxngfrngessesiychiwitkumphaphnth kh s 1971 41 pi michuxesiyngcakphupradisthxksrmng xksrkhmu aelathngecafamng ekhathuklxbsngharineduxnkumphaphnth kh s 1971 insngkhramklangemuxnglaw ekhaidrbkarykyxngepn mardaaehngkarekhiyn Niam Ntawv khxngchawmng thanxngediywknkbsiokhwya chawechxorki thngnichxng lux yathuxepnhnunginimkikhncaksngkhmkxnwyeriynthisamarthpradisthrabbkarekhiynidxyangmiprasiththiphaphethathipraktinprawtisastrprawtichxng lux ya ekidthihmubanaehnghnungkhunkbcnghwdehngaxan pccubnxyuinekhtpraethsewiydnam iklemuxng pccubnxyuinaekhwngechiyngkhwang praethslaw ekhaetibotkhunodyimidelaeriynkarxanaelaekhiyn aemwacaekhyphbehnhruxsngektrabbkarekhiyntang mabangktam ekhaprakxbkicepnchawnaaelachangsantakramatlxdchiwit tn kh s 1959 ekhaxangwamichayfaaefdsxngkhnsxnkarekhiynphaehaaekekhainnimit odysngihekhanarabbkarekhiynniipephyaephraekhmuchawmngaela ekhaechuxwaklumchnidyxmrbrabbkarekhiynniipcaprasbaetkhwamecriyaelarxdphncakxntrayinchwngsngkhramklangemuxnglaw ekhaidrbkarykyxngepn phuchwyihrxd Theej Kaj Pej Xeem aelaerimsxnrabbkarekhiynniipphrxmkbkarprakaskhxkhwamkhxngkarithbapthwpraethslaw chxng lux yathuxepnhnunginimkikhncaksngkhmkxnwyeriynthisamarthpradisthrabbkarekhiynidxyangmiprasiththiphaphethathipraktinprawtisastr echnediywkbsiokhwya phupradisthxksrchawechxorki chxng lux yaprasbkhwamsaercinkarsxnrabbkarekhiynphaehaaelatngorngeriyninhmubanaehnghnung aetpraktwahmubanniklayepnepahmaykhxngkxngkalngkhxmmiwnist ephraachxngmikhwamechuxmoyngkbnayphl wng epa hrux wa px Vaj Pov naythharchawmng aelakxngthharkhxngekha txmachxngklayepnphutxngsngsyinsaytakhxngchawmngthisnbsnunrthballaw rwmthngnayphlwng epa aelachawmngthisnbsnunkhxmmiwnistpaethdlaw nayphl wng epa esnxrangwlaekphusngharchxng lux ya sungthuksngharineduxnkumphaphnth kh s 1971 khnachxngekhiynbthpraphnthxksrphaehamxngchbbsudthayesrc swnkhatkrthisngharchxngid phyayameriykrxngkhacangcanwnsamlankib hrux 158 96 dxllarshrth in kh s 1974 caknayphl wng epa aetphayhlngekhathukecahnathikhxngithysnghardwykarpidta iskuyaecmux kxnoynlngaemnaokhng tamkhasngkhxngnayphl wng epaxangxingSmalley William Allen Chia Koua Vang Txiaj Kuam Vaj and Gnia Yee Yang Nyiaj Yig Yaj Mother of Writing The Origin and Development of a Hmong Messianic Script May 15 1990 1 Retrieved from on March 23 2012 ISBN 0226762866 9780226762869 Wilford John Noble 22 June 2009 Carvings From Cherokee Script s Dawn New York Times subkhnemux 23 June 2009 Smalley 1990 86 90 Smalley 1990 16 25