สีสุวัตถิ์ กุสุมะ

สมเด็จพระมหากษัตริยานี สีสุวัตถิ์ มุนีวงศ์ กุสุมะ นารีรัตน์ สิรีวัฒนา (เขมร: ស៊ីសុវត្ថិមុនីវង្ស កុសុមៈនារីរ័ត្នសិរិវឌ្ឍនា; 9 เมษายน พ.ศ. 2447 — 27 เมษายน พ.ศ. 2518) พระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระสีสุวัตถิ์ มุนีวงศ์ ที่ต่อมาได้รับราชการฝ่ายในเป็นพระอัครมเหสีในพระบาทสมเด็จพระนโรดม สุรามฤต และได้เป็นพระราชชนนีในพระบาทสมเด็จพระนโรดม สีหนุ หลังการสวรรคตของพระราชสวามี

สมเด็จพระมหากษัตริยานี สีสุวัตถิ์ มุนีวงศ์ กุสุมะ นารีรัตน์ สิรีวัฒนา
พระบรมฉายาลักษณ์ใน ค.ศ. 1967
พระมหากษัตริย์กัมพูชา (พิพาท)
ครองราชย์	20 มิถุนายน ค.ศ. 1960 – 9 ตุลาคม ค.ศ. 1970
ก่อนหน้า	พระบาทสมเด็จพระนโรดม สุรามฤต
ถัดไป	เจง เฮง (ในฐานะประธานาธิบดี) พระบาทสมเด็จพระนโรดม สีหนุ (ในฐานะพระมหากษัตริย์)
ประธานแห่งรัฐ	สมเด็จพระนโรดม สีหนุ
นายกรัฐมนตรี	ดูรายชื่อ โพธิ์ เพรือง สมเด็จแปน นุต สมเด็จพระนโรดม สีหนุ พระนโรดม กันตล ลอน นอล สมเด็จบวรเศรษฐาธิบดี ซอน ซาน
สมเด็จพระราชินีแห่งกัมพูชา
ดำรงพระยศ	2 มีนาคม ค.ศ. 1955 – 3 เมษายน ค.ศ. 1960
สถาปนา	6 มีนาคม ค.ศ. 1956
ก่อนหน้า	พระองค์เจ้าสีสุวัตถิ์ พงสานมุนี
ถัดไป	ลอน โสวัณนา (ในฐานะสุภาพสตรีหมายเลขหนึ่ง) สมเด็จพระราชอัครมเหสีนโรดม มุนีนาถ สีหนุ (ในฐานะสมเด็จพระราชินี)
กษัตริย์	พระบาทสมเด็จพระนโรดม สุรามฤต
พระราชสมภพ	9 เมษายน ค.ศ. 1904(1904-04-09) พนมเปญ ราชอาณาจักรกัมพูชา อินโดจีนของฝรั่งเศส
สวรรคต	27 เมษายน ค.ศ. 1975(1975-04-27) (71 ปี) ปักกิ่ง ประเทศจีน
บรรจุพระบรมอัฐิ	วัดพระแก้วมรกต
พระสวามี	พระบาทสมเด็จพระนโรดม สุรามฤต (สมรส 1920; เสียชีวิต 1960)
พระราชบุตร	พระบาทสมเด็จพระนโรดม สีหนุ
พระนามเดิม พระองค์เจ้าสีสุวัตถิ์ กุสุมะ
ราชวงศ์	ตรอซ็อกผแอม
ราชสกุล	สีสุวัตถิ์ (พระราชสมภพ) นโรดม (ราชาภิเษกสมรส)
พระราชบิดา	พระบาทสมเด็จพระสีสุวัตถิ์ มุนีวงศ์
พระราชมารดา	สมเด็จพระอัครมเหสี มหากษัตรีย์ นโรดม กานวิมาน นรลักข์เทวี
ศาสนา	พุทธเถรวาท

พระราชประวัติ

สมเด็จพระมหากษัตริยานีสีสุวัตถิ์มุนีวงศ์ กุสุมะนารีรัตน์สิรีวัฒนา พร้อมด้วยข้าราชบริพาร ณ ตำหนักฝ่ายใน พระบรมราชวังจตุมุขสิริมงคล

สมเด็จพระมหากษัตริยานีสีสุวัตถิ์มุนีวงศ์ กุสุมะนารีรัตน์สิรีวัฒนา พระราชสมภพเมื่อวันที่ 9 เมษายน พ.ศ. 2447 เป็นพระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระสีสุวัตถิ์ มุนีวงศ์ กับหม่อมเจ้านโรดม กานวิมาน นรลักข์เทวี (នរោត្តម កានវិមាន នរល័ក្ខទេវី) ขณะมีพระชนมายุ 16 พรรษา ได้เสกสมรสกับหม่อมเจ้านโรดม สุรามฤตเมื่อปี พ.ศ. 2463 ทั้งสองมีพระโอรสเพียงคนเดียวคือ หม่อมราชวงศ์นโรดม สีหนุ

ครั้นในกาลต่อมาหม่อมราชวงศ์นโรดม สีหนุ ได้รับการเลือกจากฝรั่งเศสให้สืบราชบัลลังก์ต่อจากพระบาทสมเด็จพระสีสุวัตถิ์ มุนีวงศ์ แทนสมเด็จกรมพระสีสุวัตถิ์ มุนีเรศพระอนุชา​ของพระองค์ ซึ่งเป็นทายาทผู้มีสิทธิโดยตรง แต่ในปี พ.ศ. 2498 พระบาทสมเด็จพระนโรดม สีหนุได้สละราชสมบัติแก่พระราชบิดาที่ต่อมาคือพระบาทสมเด็จพระนโรดม สุรามฤต เพราะทรงตั้งพระทัยที่จะเป็นนักการเมือง การสละราชสมบัติครานั้นพระนางกุสุมะและพระราชสวามีทรงกันแสงอย่างหนัก ครั้นพระบาทสมเด็จพระนโรดม สุรามฤตเสด็จสวรรคตในปี พ.ศ. 2503 พระบาทสมเด็จพระนโรดม สีหนุจึงเป็นประมุขแห่งรัฐสืบมา (แต่มิใช่ในฐานะพระมหาษัตริย์)

ล่วงในปี พ.ศ 2513 สมาชิกสภาแห่งชาติที่วางแผนโดยหม่อมราชวงศ์สีสุวัตถิ์ สิริมตะ ที่ลงมติถอดถอนพระบาทสมเด็จพระนโรดม สีหนุจากประมุขแห่งรัฐที่ขณะนั้นยังเสด็จเยือนต่างประเทศ โดยมีลอน นอลลงนามถอดถอนก่อนสถาปนาสาธารณรัฐเขมรขึ้น หลังจากนั้นได้เกิดเหตุการณ์พนมเปญแตก เมื่อเดือนเมษายน พ.ศ. 2518 ที่เกิดการสังหารเชื้อพระวงศ์และราษฎรกัมพูชาจำนวนมาก ส่งผลให้สมเด็จพระมหากษัตริยานีสีสุวัตถิ์มุนีวงศ์ กุสุมะนารีรัตน์สิรีวัฒนา เสด็จลี้ภัยออกจากกัมพูชา ก่อนเสด็จสวรรคตเมื่อวันที่ 27 เมษายนปีเดียวกัน ณ ปักกิ่ง ประเทศจีน ขณะมีพระชนมายุ 71 พรรษา

ความสนพระทัย

ช่วงปี พ.ศ. 2483 พระองค์ได้อุปถัมภ์ขึ้นใหม่ โดยมีพระราชนัดดาพระองค์ใหญ่คือสมเด็จพระเรียมนโรดม บุปผาเทวี เป็นตัวชูโรง และเป็นนางรำที่มีชื่อเสียง

อ้างอิง

1. ยรรยงค์ สิกขะฤทธิ์ (2559). การศึกษาเปรียบเทียบราชาศัพท์ในภาษาไทยและภาษาเขมรจากมุมมองข้ามสมัย (PDF). คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. p. 218.
2. ธิบดี บัวคำศรี. ชุด "อาเซียน" ในมิติประวัติศาสตร์ ประวัติศาสตร์กัมพูชา. กรุงเทพฯ:เมืองโบราณ. 2555, หน้า 84
3. สุภัตรา ภูมิประภาส (30 ตุลาคม 2555). "เรื่องจริงไม่อิงนิยายของราชสำนักกัมพูชา (2): ชายาของพ่อ". ประชาไท. สืบค้นเมื่อ 19 ตุลาคม 2558. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))
4. สุภัตรา ภูมิประภาส (20 ตุลาคม 2555). "เรื่องจริงไม่อิงนิยายของราชสำนักกัมพูชา (1): เรื่องเล่าของเจ้าชายน้อย กับชีวิตที่พลัดพราก". ประชาไท. สืบค้นเมื่อ 19 ตุลาคม 2558. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))

แหล่งข้อมูลอื่น

• Female Heads of State of Cambodia