ฮิโตะดะมะ

ฮิโตดามะ (ญี่ปุ่น: 人魂; หมายถึง "วิญญาณมนุษย์") เป็นคำที่มาจากตำนานพื้นบ้านญี่ปุ่น เป็นความเชื่อเรื่องและวิญญาณ

ภาพวาดฮิโตดามะ

คำอธิบาย

ฮิโตดามะ ถูกอธิบายว่าเป็นดวงไฟสีฟ้าหรือสีเขียวลอยไปมา และมีหางยาว บ้างก็ว่าสามารถเปลี่ยนสภาพเป็นแมลงปีกแข็งสีดำหรือถ่านหินจำนวนนับไม่ถ้วนได้ ถ้าหากเฉียดใกล้พื้นดิน

คติชนวิทยา

ชาวญี่ปุ่นเชื่อว่าสามารถมองเห็นฮิโตดามะได้ในความมืดในป่าช้าหรือสุสาน ฮิโตดะมะไม่ทำอันตรายต่อมนุษย์ แต่บางครั้งจะมีการเล่นแผลง ๆ กับบางคนที่เป็นผู้เดินทางหรือผู้ที่มีกรรมหนัก และมีฮิโตดามะบางดวงที่ได้รับความชั่วร้ายและก้าวร้าวโดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อเป็นของผู้ที่ถูกฆ่าตาย ไม่ว่าจะโดยบังเอิญหรือตั้งใจก็ตาม โดยทั่วไปแล้ว เชื่อว่าฮิโตดามะเป็นดวงวิญญาณของมนุษย์ที่โชคร้ายที่ไม่สามารถพบความสงบสุขหลังจากเสียชีวิตไปแล้ว

คำอธิบายทางวิทยาศาสตร์

มีคำอธิบายทางวิทยาศาสตร์เกี่ยวกับฮิโตดามะว่า เป็นแมลงจำพวกหิ่งห้อยชนิด Luciola cruciata, L. lateralis หรือ Colophotia praeusta ที่เป็นแมลงพื้นบ้านของญี่ปุ่น ซึ่งเมื่อเป็นตัวอ่อนจะกินหอยทากและสามารถเรืองแสงได้ในความมืด

โอตสึ โยชิฮิโกะ นักวิชาการผู้ศึกษาเรื่องราวเหนือธรรมชาติ แห่งมหาวิทยาลัยวาเซดะ เห็นว่าปรากฏการณ์ฮิโตดามะเป็นปรากฏการณ์ทางธรรมชาติ คือ พลาสมา เป็นไฟฟ้าสถิตที่ไหลเวียนวนอยู่ในอากาศ เช่นเดียวกับปรากฏการณ์โพลเทอร์ไกสท์ ในโลกตะวันตก

ในวัฒนธรรมร่วมสมัย

เช่นเดียวกับผีญี่ปุ่นอื่น ๆ ฮิโตดามะได้ถูกอ้างถึงในวัฒนธรรมร่วมสมัยของญี่ปุ่นหลายอย่าง เช่น การ์ตูนอาทิ อินุยาฉะ, ชาแมนคิง, โปเกมอน ภาพยนตร์และซีรีส์เรื่องต่าง ๆ

อ้างอิง

1. Stephen Addiss, Helen Foresman: Japanese ghosts & demons: art of the supernatural. G. Braziller, Illinois 1985,
2. Chris Philo, Chris Wilbert: Animal spaces, beastly places: new geographies of human-animal relations (= Band 10 von Critical geographies). Routledge, London/New York 2000, , page 172–173.
3. รูปร่างที่แท้จริงของผี หน้า 70, "โลกเร้นลับของสิ่งมีชีวิต" แปลโดย ขวัญนุช คำเมือง (พิมพ์ครั้งที่ 5 กรุงเทพฯ : นานมีบุ๊คส์ มกราคม 2543)

แหล่งข้อมูลอื่น

• Hitodama at The Obakemono Project (อังกฤษ)