พันธะไฮโดรเจน (อังกฤษ: Hydrogen bond) เป็นอันตรากิริยานอนโคเวเลนต์ชนิดหนึ่ง ที่เกิดขึ้นระหว่างอะตอมที่มีสภาพลบหรือมีอิเล็กโทรเนกาทิวิตีสูงกับอะตอมของไฮโดรเจนที่สร้างพันธะโควาเลนต์กับอะตอมที่มีอิเล็กโทรเนกาทิวิตีสูงอีกอะตอมหนึ่ง พันธะไฮโดรเจนจัดเป็นแรงทางไฟฟ้าสถิตระหว่างสภาพขั้วบวกและสภาพขั้วลบ หรือเป็นอันตรกิริยาแบบขั้วคู่-ขั้วคู่ ทั้งนี้ พันธะไฮโดรเจนอาจเกิดขึ้นภายในโมเลกุลหรือระหว่างโมเลกุลก็ได้ ไฮโดรเจนอยู่ระหว่าง 5-30 kJ/mol ซึ่งมีความแข็งแรงมากกว่าแรงแวนเดอร์วาล์ว แต่อ่อนกว่าพันธะโคเวเลนต์และพันธะไอออนิก อนึ่ง ในโมเลกุลขนาดใหญ่ เช่น โปรตีน หรือ กรดนิวคลีอิก ก็อาจมีพันธะไฮโดรเจนภายในโมเลกุล
นิยามโดย IUPAC
"พันธะไฮโดรเจนเป็นอันตรกิริยาแบบดึงดูดระหว่างอะตอมไฮโดรเจนจากโมเลกุลหรือส่วนของโมเลกุล X-H โดยที่ X มีสภาพลบหรืออิเล็กโทรเนกาติวิตีสูงกว่าไฮโดรเจน กับอะตอมหรือกลุ่มของอะตอมในโมเลกุลเดียวกันหรือโมเลกุลอื่นที่มีหลักฐานแสดงการเกิดพันธะ"
โดยทั่วไปแล้ว พันธะไฮโดรเจนจะถูกแสดงด้วยสัญลักษณ์ X-H…Y-X เมื่อจุดสามจุด (…) แทนพันธะไฮโดรเจน X-H แทนผู้ให้ (donor) พันธะไฮโดรเจน ตัวรับ (acceptor) อาจจะเป็นอะตอมหรือไอออนลบ Y หรือส่วนของโมเลกุล Y-Z เมื่อ Y สร้างพันธะกับ Z ในบางกรณี X และ Y อาจจะเป็นอะตอมชนิดเดียวกัน และ ระยะ X-H และ Y-H เท่ากัน ทำให้เกิดพันธะไฮโดรเจนแบบสมมาตร (symmetric hydrogen bond) และในบางครั้งจะพบว่า ตัวรับพันธะไฮโดรเจนอาจจะเป็นอิเล็กตรอนคู่โดดเดี่ยวของ Y หรือพันธะไพ (pi bond) ของ Y-Z
อ้างอิง
- Nic, M.; Jirat, J.; Kosata, B., eds. (2006–). "hydrogen bond". IUPAC Compendium of Chemical Terminology (Online ed.). doi:10.1351/goldbook.H02899. ISBN 0-9678550-9-8
- E. Arunan, G. R. Desiraju, R. A Klein, J. Sadlej, S. Scheiner, I. Alkorta, D. C. Clary, R. H. Crabtree, J. J. Dannenberg, P. Hobza, H. G. Kjaergaard, A. C. Legon, B. Mennucci, and D. J. Nesbitt (2011). "Definition of the hydrogen bond". Pure Appl. Chem. 83 (8): 1637–1641. doi:10.1351/PAC-REC-10-01-02
- E. Arunan, G. R. Desiraju, R. A Klein, J. Sadlej, S. Scheiner, I. Alkorta, D. C. Clary, R. H. Crabtree, J. J. Dannenberg, P. Hobza, H. G. Kjaergaard, A. C. Legon, B. Mennucci, and D. J. Nesbitt (2011). "Defining the hydrogen bond: An Account". Pure Appl. Chem. 83 (8): 1619–1636. doi:10.1351/PAC-REP-10-01-01
ดูเพิ่ม
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
phnthaihodrecn xngkvs Hydrogen bond epnxntrakiriyanxnokhewelntchnidhnung thiekidkhunrahwangxatxmthimisphaphlbhruxmixielkothrenkathiwitisungkbxatxmkhxngihodrecnthisrangphnthaokhwaelntkbxatxmthimixielkothrenkathiwitisungxikxatxmhnung phnthaihodrecncdepnaerngthangiffasthitrahwangsphaphkhwbwkaelasphaphkhwlb hruxepnxntrkiriyaaebbkhwkhu khwkhu thngni phnthaihodrecnxacekidkhunphayinomelkulhruxrahwangomelkulkid ihodrecnxyurahwang 5 30 kJ mol sungmikhwamaekhngaerngmakkwaaerngaewnedxrwalw aetxxnkwaphnthaokhewelntaelaphnthaixxxnik xnung inomelkulkhnadihy echn oprtin hrux krdniwkhlixik kxacmiphnthaihodrecnphayinomelkulphnthaihodrecnrahwangomelkulkhxngna sunginrupaethndwyesnprasida swnesnkhawthubepnphnthaokhwaelntthiyudekaaknrahwang xxksiecn siaedng aela ihodrecn sikhaw niyamody IUPAC phnthaihodrecnepnxntrkiriyaaebbdungdudrahwangxatxmihodrecncakomelkulhruxswnkhxngomelkul X H odythi X misphaphlbhruxxielkothrenkatiwitisungkwaihodrecn kbxatxmhruxklumkhxngxatxminomelkulediywknhruxomelkulxunthimihlkthanaesdngkarekidphntha odythwipaelw phnthaihodrecncathukaesdngdwysylksn X H Y X emuxcudsamcud aethnphnthaihodrecn X H aethnphuih donor phnthaihodrecn twrb acceptor xaccaepnxatxmhruxixxxnlb Y hruxswnkhxngomelkul Y Z emux Y srangphnthakb Z inbangkrni X aela Y xaccaepnxatxmchnidediywkn aela raya X H aela Y H ethakn thaihekidphnthaihodrecnaebbsmmatr symmetric hydrogen bond aelainbangkhrngcaphbwa twrbphnthaihodrecnxaccaepnxielktrxnkhuoddediywkhxng Y hruxphnthaiph pi bond khxng Y ZxangxingNic M Jirat J Kosata B eds 2006 hydrogen bond IUPAC Compendium of Chemical Terminology Online ed doi 10 1351 goldbook H02899 ISBN 0 9678550 9 8E Arunan G R Desiraju R A Klein J Sadlej S Scheiner I Alkorta D C Clary R H Crabtree J J Dannenberg P Hobza H G Kjaergaard A C Legon B Mennucci and D J Nesbitt 2011 Definition of the hydrogen bond Pure Appl Chem 83 8 1637 1641 doi 10 1351 PAC REC 10 01 02E Arunan G R Desiraju R A Klein J Sadlej S Scheiner I Alkorta D C Clary R H Crabtree J J Dannenberg P Hobza H G Kjaergaard A C Legon B Mennucci and D J Nesbitt 2011 Defining the hydrogen bond An Account Pure Appl Chem 83 8 1619 1636 doi 10 1351 PAC REP 10 01 01duephimphnthaekhmi phnthaokhewelnt phnthaixxxnik phnthaolha phnthaaeholecn xntrkiriyanxnokhewelnt