สารท (ปฏิทินจีน)

ภาวะ หรือ สารท (จีนต้วเต็ม: 節氣; จีนตัวย่อ: 节气; พินอิน: jiéqì; คำอ่าน: เจี๋ยชี่ อังกฤษ: Solar term) หมายถึงระยะที่สำคัญอันสังเกตจากสิ่งแวดล้อมได้รอบตัว ซึ่งชาวจีนได้บัญญัติขึ้นไว้ 24 ภาวะด้วยกันในหนึ่งรอบปี นอกจากนี้ยังกำหนดให้มีการฉลองไหว้บรรพบุรุษตามสมควร ภาวะในปฏิทินจีน มีใช้ในประเทศจีน รวมถึงเกาหลี เวียดนาม และญี่ปุ่นซึ่งเป็นผู้รับวัฒนธรรมจีนอีกด้วย

ภาวะ (ทั้งยี่สิบสี่)
ชื่อภาษาจีน
อักษรจีนตัวเต็ม	(二十四)節氣
อักษรจีนตัวย่อ	(二十四)节气
การถอดเสียง ภาษาจีนกลางมาตรฐาน ฮั่นยฺหวี่พินอิน (èrshísì) jiéqì เวด-ไจลส์ (erh-shih-hsi) chieh-chi ภาษาหมิ่นใต้ ภาษาฮกเกี้ยน (jī-si̍p-sù) cheh-khùi
ชื่อภาษาไทย
อักษรไทย	(เอ้อร์ฉือสื่อ) เจี๋ยชี่ แปลตรงตัวได้ว่า เทศกาลหรือภาวะทั้งยี่สิบสี่

ภาวะทั้งยี่สิบสี่ ความรู้เรื่องเวลาและแนวปฏิบัติที่พัฒนาขึ้นในจีนผ่านการสังเกตการเคลื่อนที่ของดวงอาทิตย์ในรอบปี *
มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมโดยยูเนสโก
ภาวะทั้งยี่สิบสี่
ประเทศ	จีน
ภูมิภาค **	เอเชียและแปซิฟิก
สาขา	ความรู้และแนวปฏิบัติเกี่ยวกับธรรมชาติและจักรวาล
เกณฑ์พิจารณา	R.1, R.2, R.3, R.4, R.5
อ้างอิง	00647
ประวัติการขึ้นทะเบียน
ขึ้นทะเบียน	2559 (คณะกรรมการสมัยที่ 11)
รายการ	ตัวแทนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของมนุษยชาติ
* ชื่อตามที่ได้ขึ้นทะเบียนในบัญชีมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมและการสงวนรักษาที่ดี ** ภูมิภาคที่จัดแบ่งโดยยูเนสโก

ในภาวะตามปฏิทินจีนทั้งหมด จะมีสี่ภาวะซึ่งตรงกับปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์ ได้แก่ 春分 (ชุนเฟิน) 夏至 (เซี่ยจื้อ)秋分 (ชิวเฟิน) และ 冬至 (ตงจื้อ หรือวันไหว้ขนมบัวลอย) ซึ่งตรงหรือใกล้เคียงกับวันสำคัญทางดาราศาสตร์ประจำปี ได้แก่ วสันตวิษุวัต อุตรายัน ศารทวิษุวัต และทักษิณายัน ตามลำดับ แต่ละวันมีคำอธิบายโดยย่อดังนี้

• วสันตวิษุวัต หรือชุนเฟิน ช่วงเวลากลางวันกับกลางคืนยาวเท่ากัน แต่หลังจากวันดังกล่าวช่วงเวลากลางวันยาวขึ้น พลังเอี๊ยง (หยาง) เพิ่มขึ้น
• อุตรายัน ครีษมายัน หรือเซี่ยจื้อ ช่วงเวลากลางวันยาวที่สุด อากาศร้อน หลังจากนั้นจะค่อยสั้นลง พลังเอี๊ยงถึงที่สุด
• ศารทวิษุวัต หรือชิวเฟิน ช่วงเวลากลางวันกลับมาเท่ากับช่วงเวลากลางคืนอีกครั้ง โดยหลังจากนี้กลางคืนจะเริ่มยาว พลังอิม (หยิน) เพิ่มขึ้นแทนเอี๊ยง
• ทักษิณายัน เหมายัน หรือตงจื้อ ช่วงเวลากลางคืนยาวที่สุด อากาศหนาวเย็น พลังอิมขึ้นถึงจุดสูงสุดของปี

รายชื่อภาวะในปฏิทินจีน

องศาอาทิตย์ที่แสดงในที่นี่ ยึดตามโหราศาสตร์ระบบสายนะ ซึ่งอาศัยฤดูกาลกำหนดราศี ต่างจากระบบนิรายนะที่ใช้ตำแหน่งบนท้องฟ้าจริง (ดู )

องศาดวงอาทิตย์	ภาษาจีน			ภาษาญี่ปุ่น	ภาษาเกาหลี	ภาษาเวียดนาม	ประมาณวันที่	ความหมาย
	อักษรจีน	จีนกลาง	จีนแต้จิ๋ว
315°	立春	ลี่ชุน lìchūn	ลิบชุง	りっしゅん ริสชุง risshun	입춘 อิบชุน ipchun	Lập xuân เหลิบซวน	4 กุมภาพันธ์	เริ่มต้นฤดูใบไม้ผลิ สรรพสัตว์บรรดาที่ไม่จำศีลทั้งหลายเริ่มออกหากินอย่างมีชีวิตชีวา สรรพพืชเริ่มแตกกิ่งก้าน
330°	雨水	อวี๋สุ่ย yúshuǐ	อู๋จุ้ย	うすい อุซุอิ usui	우수 อูซู usu	Vũ thủy หวูถวี่	19 กุมภาพันธ์	ฝนตกส่งท้ายฤดูหนาว
345°	驚蟄 (惊蛰)	จิงเจ๋อ jīngzhé	เก็งเต๊ก	けいちつ เคชิตสึ keichitsu	경칩 คย็องชิบ gyeongchip	Kinh trập กิงเจิบ	6 มีนาคม	กิมิชาติด้วงแมลง เริ่มออกโบยบินหากิน บรรดาสัตว์ที่จำศึลเริ่มออกจากรัง
0°	春分	ชุนเฟิน chūnfēn	ชุงฮุง	しゅんぶん ชุมบุง shunbun	춘분 ชุนบุน chunbun	Xuân phân ซวนเฟิน	21 มีนาคม	กลางฤดูใบไม้ผลิ
15°	清明	ชิงหมิง qīngmíng	เช็งเม้ง	せいめい เซเม seimei	청명 ช็องมย็อง cheongmyeong	Thanh minh แท็งมิง	5 เมษายน	อากาศเย็น ท้องฟ้าโปร่ง น่าอภิรมย์
30°	穀雨 (谷雨)	กู๋อวี่ gúyǔ	ก๊กอู้	こくう โคะกุอุ kokuu	곡우 โคกู gogu	ก๊กหวู Cốc vũ	20 เมษายน	ฝนเริ่มฤดูเพาะปลูก
45°	立夏	ลี่เซี่ย lìxià	ลิบแห่	りっか ริกกะ rikka	입하 อีพา ipha	Lập hạ เหลิบหะ	6 พฤษภาคม	เริ่มต้นฤดูร้อน
60°	小滿 (小满)	เสียวหม่าน xiǎomǎn	เสียวมั่ว	しょうまん โชมัง shōman	소만 โซมัน soman	Tiểu mãn เตี่ยวหมาน	21 พฤษภาคม	พืชพรรณออกดอก แต่ยังไม่ออกผล
75°	芒種 (芒种)	หมางจ้ง mángzhòng	หม่างเจ้ง	ぼうしゅ โบชุ bōshu	망종 มังจง mangjong	Mang chủng มางจุ่ง	6 มิถุนายน	พืชพรรเริ่มแข็งแรงและพร้อมเก็บเกี่ยวต่อไป
90°	夏至	เซี่ยจือ xiàzhì	แห่จี่	げし เกะชิ geshi	하지 ฮาจี haji	Hạ chí หะจี๋	21 มิถุนายน	กลางฤดูร้อน
105°	小暑	เสียวสู่ xiǎoshǔ	เสี่ยวซู่	しょうしょ โชโชะ shōsho	소서 โซซอ soseo	Tiểu thử เตี่ยวถื่อ	7 กรกฎาคม	อากาศร้อนพอควร
120°	大暑	ต้าสู่ dàshǔ	ไต้ซู่	たいしょ ไทโชะ taisho	대서 แทซอ daeseo	Đại thử ด่ายถื่อ	23 กรกฎาคม	อากาศร้อนอบอ้าว
135°	立秋	ลี่ชิว lìqiū	ลิบชิว	りっしゅう ริชชู risshū	입추 อิบชู ipchu	Lập thu เหลิบทู	8 สิงหาคม	เริ่มฤดูใบไม้ร่วง
150°	處暑 (处暑)	ฉูสู่ chǔshǔ	ไต้สู่	しょしょ โชะโชะ shosho	처서 ชอซอ cheoseo	Xử thử สื่อถื่อ	23 สิงหาคม	สุดฤดูร้อน
165°	白露	ไป๋ลู่ báilù	แปะโหล่ว	はくろ ฮะกุโระ hakuro	백로 แบ็งโน baengno	Bạch lộ แบ็กโหละ	8 กันยายน	น้ำค้างเริ่มมีบนใบไม้ ฤดูเริ่มเข้าสู่ความหนาวเย็น
180°	秋分	ชิวเฟิน qiūfēn	ชิวฮุง	しゅうぶん ชูบุง shūbun	추분 ชูบุน chubun	Thu phân ทูเฟิน	23 กันยายน	กลางฤดูใบไม้ร่วง
195°	寒露	หานลู่ hánlù	หั่งโหล่ว	かんろ คันโระ kanro	한로 ฮัลโล hallo	Hàn lộ ห่านโหละ	8 ตุลาคม	น้ำค้างเริ่มเป็นเกล็ดปนน้ำ
210°	霜降	ซวางเจี้ยง shuāngjiàng	ซึงกัง	そうこう โซโก sōkō	상강 ซังกัง sanggang	Sương giáng เซืองอย๋าง	23 ตุลาคม	น้ำค้างเริ่มแข็งจัด ความหนาวเริ่มได้ที่
225°	立冬	ลี่ตง lìdōng	ลิบตัง	りっとう ริตโต rittō	입동 อิบตง ipdong	Lập đông เหลิบโดง	7 พฤศจิกายน	เริ่มฤดูหนาว
240°	小雪	เสียวเสวี่ย xiǔoxuě	เสี่ยวเซาะ	しょうせつ โชเซ็ตสึ shōsetsu	소설 โซซ็อล soseol	Tiểu tuyết เตี่ยวเตวี๊ยด	22 พฤศจิกายน	หิมะตกพอควร
255°	大雪	ต้าเสวี่ย dàxuě	ไต่เซาะ	たいせつ ไทเซ็ตสึ taisetsu	대설 แทซ็อล daeseol	Đại tuyết ด่ายเตวี๊ยด	7 ธันวาคม	หิมะตกหนัก
270°	冬至	ตงจื้อ dōngzhì	ตังจี่	とうじ โทจิ tōji	동지 ทงจี dongji	Đông chí โดงจี๋	22 ธันวาคม	กลางฤดูหนาว
285°	小寒	เสี่ยวหาน xiǎohán	เสี่ยวหั้ง	しょうかん โชกัน shōkan	소한 โซฮัน sohan	Tiểu hàn เตี่ยวห่าน	6 มกราคม	อากาศหนาวพอควร
300°	大寒	ต้าหาน dàhán	ไต่หั้ง	だいかん ไดกัน daikan	대한 แทฮัน daehan	Đại hàn ด่ายห่าน	20 มกราคม	อากาศหนาวจัด

ดูเพิ่ม

• ปฏิทินจีน รายละเอียดเกี่ยวกับปฏิทินจีนทั้งแบบสุริยคติและจันทรคติ

อ้างอิง

• "ซือเฮี่ย ซุงตี่". ไท่เก๊ก 24 สารทในฤดูต่างๆ ใน จดหมายข่าวชมรมภูมิโหราศาสตร์. กรุงเทพฯ: มิ.ย. - ก.ค. 2553 เข้าถึงได้จาก [1] 2016-06-19 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน วันที่ค้นข้อมูล 24 ธันวาคม 2557
• 24 Solar Terms จาก yourchineseastrologo.com วันที่ค้นข้อมูล 24 ธันวาคม 2557

หมายเหตุ

1. สารท แปลว่าฤดูใบไม้ร่วง และงานฉลองในฤดูใบไม้ร่วง จึงผิดความหมาย และอาจสับสนกับวันสารทจีน ซึ่งตรงกับวันที่ 15 เดือน ตามปฏิทินจีน วันดังกล่าวเป็นวันอุทิศส่วนกุศลให้ผู้วายชนม์ของชาวจีน อย่างไรก็ตามนักโหราศาสตร์จีนนิยมใช้คำ สารท
2. อักษรจีนที่แสดงนอกวงเล็บ คืออักษรจีนตัวเต็ม ส่วนในวงเล็บเป็นตัวย่อ ถ้าไม่มีวงเล็บแสดงว่าตัวย่อและตัวเต็มเหมือนกัน อนึ่งอักษรจีนตัวเต็มนี้ใช้เป็นอักษรฮันจา และอักษรคันจิของภาษาเกาหลีและญี่ปุ่นตามลำดับด้วย