พระยาอภัยภูเบศร (รศ)

พระยาอภัยภูเบศร (รศ) นามเดิมว่ารศ เป็นบุตรชายคนโตของเจ้าพระยาอภัยภูเบศร (แบน) บิดาได้ส่งตัวเข้ามาเป็นมหาดเล็กในกรุงเทพฯ ต่อมาเมื่อพระยาวิบูลราช (แบน) ได้เลื่อนขึ้นเป็นพระยาอภัยภูเบศร (แบน) เป็นเจ้าเมืองพระตะบองคนที่ 2 หลังจากที่เจ้าพระยาอภัยภูเบศร (แบน) ถึงแก่กรรม มหาดเล็กรศได้เป็นผู้ช่วยราชการในพระตะบอง จนได้เป็นเจ้าเมืองพระตะบองเมื่อ พ.ศ. 2357

พระยาอภัยภูเบศร (รศ)
ผู้สำเร็จราชการเมืองพระตะบอง
ดำรงตำแหน่ง พ.ศ. 2357–2370
กษัตริย์	พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว
ก่อนหน้า	พระยาอภัยภูเบศร (แบน)
ถัดไป	พระยาอภัยภูเบศร (เชด)
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	รศ
เสียชีวิต	พ.ศ. 2370
บุตร	10 คน

เมื่อพระยาอภัยภูเบศร (รศ) ขึ้นเป็นเจ้าเมือง เวียดนามพยายามเข้ามายึดครองพระตะบองไปเป็นของกัมพูชา แต่ได้ขอกำลังทหารจากนครราชสีมามาขับไล่ทหารเวียดนามออกไปได้ ต่อมา ใน พ.ศ. 2370 พระยาอุดมภักดี (เชด) และกรมการเมืองกล่าวโทษพระยาอภัยภูเบศร (รศ) มายังกรุงเทพฯ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงให้พระยาอภัยภูเบศร (รศ) เข้ามารับราชการในกรุงเทพฯ ตั้งให้เป็นพระยาพิพิธภักดี (รศ) และให้พระยาอุดมภักดี (เชด) ขึ้นเป็นเจ้าเมืองแทน

ต่อมา พระยาพิพิธภักดี (รศ) ได้เลื่อนขึ้นเป็นพระยาวิเศษสุนทร และได้มาเป็นปลัดเมืองเมื่อนักองค์อิ่มได้เป็นเจ้าเมืองพระตะบอง ต่อมาเมื่อนักองค์อิ่มหลงเชื่อเวียดนามว่าจะตั้งให้ครองราชสมบัติในเวียดนามและเสด็จไปกรุงเว้ ได้บังคับปลัดรศไปเวียดนามด้วยกันด้วย และถูกกักขังในกรุงเว้พร้อมนักองค์อิ่ม จนนักองค์อิ่มสิ้นพระชนม์ที่เว้ ส่วนปลัดรศได้กลับมาพระตะบองหลังจากสงครามสิ้นสุด และได้สร้างวัดไว้แห่งหนึ่งเรียกว่าวัดปลัด

บุตรธิดา

มีบุตรธิดา 10 คน คือ

• พระพิทักษ์สรไกร เมืองนครราชสีมา
• นายแก้ว
• นายเมียก
• นายฉิม
• นายเพ็ชร
• เอม ภรรยาพระยานุภาพไตรภพ เมืองนครเสียมราฐ
• กอง ภรรยาเจ้าเมืองนครราชสีมา
• แป้น ภรรยาพระยาราชสุภาวดี
• ทับ ภรรยาพระยายมราช เมืองอุดงมีไชย
• อำแดงแย้ม

อ้างอิง

• วีระศักดิ์ จันทร์ส่งแสง. เจ้าพระยาอภัยภูเบศร (ชุ่ม) เจ้าเมืองพระตะบองคนสุดท้ายใต้ปกครองสยาม. กรุงเทพฯ: ยิปซี กรุ๊ป. 2557 หน้า 44 - 49

1. "ประชุมพงศาวดาร, เล่มที่ 12". p. 146–147.