พระยาอภัยภูเบศร (แบน)

พระยาอภัยภูเบศร (แบน) นามเดิม แบน เป็นผู้ว่าราชการเมืองพระตะบอง เสียมราฐ คนที่ 2 ในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ระหว่าง พ.ศ. 2353–2357

พระยาอภัยภูเบศร (แบน)
ผู้สำเร็จราชการเมืองพระตะบอง เสียมราฐ
ดำรงตำแหน่ง พ.ศ. 2353–2357
กษัตริย์	พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย
ก่อนหน้า	เจ้าพระยาอภัยภูเบศร (แบน)
ถัดไป	พระยาอภัยภูเบศร (รศ)
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	แบน
เสียชีวิต	พ.ศ. 2357
บุตร	9 คน

ครั้งเมื่อเจ้าพระยาอภัยภูเบศร (แบน) ถึงแก่อสัญกรรมลง ทางกรุงเทพได้พิจารณาแต่งตั้งพระยาวิบูลราช (แบน) ขุนนางของเจ้าพระยาอภัยภูเบศร (แบน) ให้เป็นเจ้าเมืองพระตะบอง เสียมราฐ คนที่ 2 มีบทบาทและกรณียกิจทีสำคัญ คือ เมื่อเกิดจลาจลในเขมร เมื่อ พ.ศ. 2453 พระยาอภัยภูเบศร (แบน) ได้ทำการกะเกณฑ์ไพร่พล ก่อกำแพง ทำค่ายคู และขอกองทัพจากเมืองนครราชสีมา จันทบุรี ให้เตรียมพลเข้าช่วยเหลือประจำการที่พระตะบอง เมื่อสมเด็จพระอุไทยราชาธิราชรามาธิบดีทรงทราบถึงการเตรียมความพร้อมที่เมืองพระตะบอง พระองค์ได้อาศัยอำนาจญวนเกลี้ยกล่อมพระยาอภัยภูเบศร (แบน) เข้าเป็นสมัครพรรคพวก อย่าให้ความช่วยเหลือแก่ฝ่ายไทย แต่พระยาอภัยภูเบศร (แบน) มิได้หันเหจิตใจฝักใฝ่ด้วย

พระยาอภัยภูเบศร (แบน) ยังได้ยุติปัญหาที่นำไปสู่ความขัดแย้งกับญวน โดยได้มอบนักถิผู้เป็นภรรยาและแม่ยายสมเด็จพระอุไทยราชาธิราชรามาธิบดี จนทำให้ครอบครัวพระยาเขมรที่อยู่ที่เมืองพระตะบองเกิดความระส่ำระส่าย ต่างพากันอพยพตามนักถิไปเป็นจำนวนมาก ทำให้ญวนและเขมรไม่สามารถหาเหตุมาตีพระตะบองได้

เมื่อ พ.ศ. 2355 เจ้าเมืองพระตะบองมีบทบาทในการป้องกันเมืองหน้าด่านชายแดนไทย ออกสู้รบกับกองทัพเขมรของสมเด็จพระอุไทยราชาธิราชรามาธิบดี ก่อนที่ทางกรุงเทพจะไปถึง พระยาอภัยภูเบศร (แบน) ว่าราชการได้ 5 ปี ถึงอนิจกรรมเมื่อ พ.ศ. 2357

บุตรธิดา

พระยาอภัยภูเบศร (แบน) มีบุตรธิดา รวม 9 คน ดังนี้

• พระวิเศษสุนทร (เตียง)
• พระภักดีบริรักษ์ (ศรี)
• พระยานุภาพไตรภพ (อง) บุตรเลี้ยง
• หลวงอาสาประเทศ
• นายเสือ
• อัมพา
• อำแดงแป้น
• อำแดงมก
• อำแดงเมน

อ้างอิง

1. ระยับศรี กาญจนะวงศ์. "บทบาทของเจ้าเมืองพระตะบองในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์พ.ศ. 2337-2449" (PDF). มหาวิทยาลัยศิลปากร. p. 110–113.
2. ไกรฤกษ์ นานา. "สยามรัฐท่ามกลางจักวรรดินิยม". p. 61.