พระโพธิธรรม (สันสกฤต: โพธิธรฺม, เทวนาครี बोधिधर्म; อักษรโรมัน (NLAC) : bōdhidharma; จีน: 菩提達摩, พินอิน: Pútídámó , Dámó) แต่ในนิยายกำลังภายในในประเทศไทยมักเรียก ตักม้อ หรือ ตั๊กม้อ (สำเนียงแต้จิ๋ว ตรงกับจีนกลางว่า ต๋าหมอ) เป็นพระภิกษุมหายานผู้ก่อตั้งนิกายฉานขึ้นในประเทศจีน มีประวัติไม่ชัดเจนนัก แต่เชื่อกันว่ามีตัวตนอยู่จริง และเป็นผู้สถาปนาวัดเส้าหลิน ในจีน ทั้งยังได้เผยแพร่วิชามวยจีนในหมู่พระเณรของวัดเส้าหลิน จนมีชื่อเสียงมาจวบจนทุกวันนี้
ตามตำนานระบุว่า ท่านเกิดเมื่อราวคริสต์ศตวรรษที่ 6 เป็นพระราชโอรสองค์ที่ 3 ของพระมหากษัตริย์แคว้นคันธาระ ประเทศอินเดีย ใกล้เมืองมัทราสในปัจจุบัน มีนัยน์ตาสีฟ้า ตั้งแต่ยังทรงพระเยาว์ ก็ทรงปราดเปรื่องและแตกฉานในคัมภีร์ของทุก ๆ ศาสนา ตลอดจนวรรณคดี อักษรศาสตร์โบราณ นับเป็นปราชญ์เอกแห่งยุค
เมื่อพระบิดาสิ้นพระชนม์ พระองค์สามารถนั่งสมาธิเข้าฌานสมาบัติชั้นสูง อยู่เบื้องพระบรมศพของพระบิดานานตลอดถึง 7 วัน หลังจากนั้น จึงไปศึกษาแสวงธรรมอยู่กับพระปรัชญาตาระเถระ ผู้เป็นพระสังฆปรินายกองค์ที่ 27 แห่งนิกายเซน (ซึ่งอ้างว่าสืบมาตั้งแต่พระมหากัสสปะในสมัยพุทธกาล ถือเป็นพระปฐมสังฆปริณายกของนิกายเซนในประเทศจีน) หลังจากนั้นท่านได้จาริกจากอินเดียไปเมืองจีน เมื่อราว ค.ศ. 526 ได้เดินทางไปยังเมืองกวางตุ้งของจีน เข้าเฝ้าจักรพรรดิเหลียงอู่ตี้ และไม่นานต่อมาได้ก่อตั้งอารามขึ้นในเมืองลั่วหยาง และใช้เวลาปฏิบัติวิปัสนากรรมฐานถึง 9 ปีในการเพ่งผนังถ้ำ
ฝ่ายมหายาน ถือว่าพระโพธิธรรมเป็นสังฆปริณายกองค์ที่ 28 ที่สืบสายโดยตรงมาจากพระโคตมพุทธเจ้าผ่านทางพระมหากัสสปะ และยังเป็นผู้สถาปนานิกายเซนขึ้นมาในประเทศจีนอีกด้วย เนื่องจากคำสอนของท่านจะเน้นไปที่การเข้าฌาน แนวทางคำสอนของท่านจึงมักจะเรียกกันว่า ฌาน (สันสกฤต: [ธฺยาน] ध्यान : dhyan ) ในภาษาจีนเรียกว่า 'ฉาน'(สำเนียงจีนกลาง ส่วนสำเนีงแต้จิ๋วเรียกว่า เซี้ยง) และภาษาญี่ปุ่นว่า 'เซน'
ประวัติชีวิตของท่านถือเป็นตำนาน ขาดหลักฐานที่แน่นอน เช่น ตำนานหนึ่งเล่าว่า ท่านได้ตัดหนังตาทิ้ง เนื่องจากโมโหที่เผลอหลับไปขณะทำสมาธิ เมื่อหนังตานั้นตกถึงพื้น ก็เติบโตกลายเป็นต้นชา และตำนานยังเล่าต่อว่า ด้วยเหตุดังกล่าวภิกษุนิกายเซนจึงนิยมดื่มน้ำชา เพราะจะได้ไม่ง่วงเวลาทำสมาธิ
พ.ศ. 1079 มีการสร้างสถูปอุทิศถวายท่านขึ้นในเมืองเหอหนาน ภายหลังรัชสมัยจักรพรรดิถังไท่จง
ตุ๊กตาล้มลุกของญี่ปุ่น ที่เรียกว่า "ดะรุมะ" ก็เชื่อกันว่าสืบมาจากท่านตั๊กม้อนี้
อ้างอิง
- Avari, Burjor (2007), India: The Ancient Past, New York: Routledge.
- Broughton, Jeffrey L. (1999), The Bodhidharma Anthology: The Earliest Records of Zen, Berkeley: University of California Press, ISBN
- Dumoulin, Heinrich (2005), Zen Buddhism: A History, vol. 1: India and China, Bloomington, IN: World Wisdom, ISBN
- Dumoulin, Heinrich (1993), (PDF), Japanese Journal of Religious Studies, 20 (1): 31–53, ISSN 0304-1042, คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2009-03-04, สืบค้นเมื่อ 2010-07-30.
- Faure, Bernard (1986), "Bodhidharma as Textual and Religious Paradigm", History of Religions, 25 (3): 187–198, doi:10.1086/463039
- Ferguson, Andrew. Zen's Chinese Heritage: The Masters and their Teachings. Somerville: Wisdom Publications, 2000. .
- Hu, William; Bleicher, Fred (1965), "The Shadow of Bodhidharma", Black Belt Magazine, Black Belt Inc. (May 1965, Vol. III, No. 5): 36–41.
- Kohn, Michael H., บ.ก. (1991), The Shambhala Dictionary of Buddhism and Zen, Boston: Shambhala.
- Lin, Boyuan (1996), Zhōngguó wǔshù shǐ 中國武術史, Taipei 臺北: Wǔzhōu chūbǎnshè 五洲出版社
- Maguire, Jack (2001), Essential Buddhism, New York: Pocket Books, ISBN
- Mahajan, Vidya Dhar (1972), Ancient India, S. Chand & Co. OCLC 474621
- Red Pine, บ.ก. (1989), The Zen Teaching of Bodhidharma: A Bilingual Edition, New York: North Point Press, ISBN .
- Soothill, William Edward and Hodous, Lewis. A Dictionary of Chinese Buddhist Terms. London: RoutledgeCurzon, 1995.
- Sutton, Florin Giripescu (1991), Existence and Enlightenment in the Laṅkāvatāra Sūtra: A Study in the Ontology and Epistemology of the Yogācāra School of Mahāyāna Buddhism, Albany: State University of New York Press, ISBN .
- , บ.ก. (1932), The Lankavatara Sutra: A Mahayana Text.
- (1948), Manual of Zen Buddhism (PDF).
- (1949), Essays in Zen Buddhism, New York: Grove Press, ISBN
- Watts, Alan. The Way of Zen. New York: Vintage Books, 1985.
- (1958), The Spirit of Zen, New York: Grove Press.
- Williams, Paul. Mahayana Buddhism: The Doctrinal Foundations. .
- Zvelebil, Kamil V. (1987), "The Sound of the One Hand", Journal of the American Oriental Society, Journal of the American Oriental Society, Vol. 107, No. 1, 107 (1): 125–126, doi:10.2307/602960.
- 金实秋. Sino-Japanese-Korean Statue Dictionary of Bodhidharma (中日韩达摩造像图典). 宗教文化出版社, 2007-07.
แหล่งข้อมูลอื่น
- Essence of Mahayana Practice 2016-11-13 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน By Bodhidharma, with annotations. Also known as "The Outline of Practice." translated by Chung Tai Translation Committee
- Bodhidharma 2007-01-29 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- Bodhidharma
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
phraophthithrrm snskvt ophthithr m ethwnakhri ब ध धर म xksrormn NLAC bōdhidharma cin 菩提達摩 phinxin Putidamo Damo aetinniyaykalngphayininpraethsithymkeriyk tkmx hrux tkmx saeniyngaetciw trngkbcinklangwa tahmx epnphraphiksumhayanphukxtngnikaychankhuninpraethscin miprawtiimchdecnnk aetechuxknwamitwtnxyucring aelaepnphusthapnawdesahlin incin thngyngidephyaephrwichamwycininhmuphraenrkhxngwdesahlin cnmichuxesiyngmacwbcnthukwnni phraophthithrrm odyoyachiothachi kh s 1877 tamtananrabuwa thanekidemuxrawkhriststwrrsthi 6 epnphrarachoxrsxngkhthi 3 khxngphramhakstriyaekhwnkhnthara praethsxinediy iklemuxngmthrasinpccubn minyntasifa tngaetyngthrngphraeyaw kthrngpradepruxngaelaaetkchaninkhmphirkhxngthuk sasna tlxdcnwrrnkhdi xksrsastrobran nbepnprachyexkaehngyukh emuxphrabidasinphrachnm phraxngkhsamarthnngsmathiekhachansmabtichnsung xyuebuxngphrabrmsphkhxngphrabidanantlxdthung 7 wn hlngcaknn cungipsuksaaeswngthrrmxyukbphraprchyataraethra phuepnphrasngkhprinaykxngkhthi 27 aehngnikayesn sungxangwasubmatngaetphramhaksspainsmyphuththkal thuxepnphrapthmsngkhprinaykkhxngnikayesninpraethscin hlngcaknnthanidcarikcakxinediyipemuxngcin emuxraw kh s 526 idedinthangipyngemuxngkwangtungkhxngcin ekhaefackrphrrdiehliyngxuti aelaimnantxmaidkxtngxaramkhuninemuxnglwhyang aelaichewlaptibtiwipsnakrrmthanthung 9 piinkarephngphnngtha faymhayan thuxwaphraophthithrrmepnsngkhprinaykxngkhthi 28 thisubsayodytrngmacakphraokhtmphuththecaphanthangphramhaksspa aelayngepnphusthapnanikayesnkhunmainpraethscinxikdwy enuxngcakkhasxnkhxngthancaennipthikarekhachan aenwthangkhasxnkhxngthancungmkcaeriykknwa chan snskvt th yan ध य न dhyan inphasacineriykwa chan saeniyngcinklang swnsaeningaetciweriykwa esiyng aelaphasayipunwa esn prawtichiwitkhxngthanthuxepntanan khadhlkthanthiaennxn echn tananhnungelawa thanidtdhnngtathing enuxngcakomohthiephlxhlbipkhnathasmathi emuxhnngtanntkthungphun ketibotklayepntncha aelatananyngelatxwa dwyehtudngklawphiksunikayesncungniymdumnacha ephraacaidimngwngewlathasmathi ph s 1079 mikarsrangsthupxuthisthwaythankhuninemuxngehxhnan phayhlngrchsmyckrphrrdithngithcng tuktalmlukkhxngyipun thieriykwa daruma kechuxknwasubmacakthantkmxnixangxingAvari Burjor 2007 India The Ancient Past New York Routledge Broughton Jeffrey L 1999 The Bodhidharma Anthology The Earliest Records of Zen Berkeley University of California Press ISBN 0 520 21972 4 Dumoulin Heinrich 2005 Zen Buddhism A History vol 1 India and China Bloomington IN World Wisdom ISBN 0 941532 89 5 Dumoulin Heinrich 1993 PDF Japanese Journal of Religious Studies 20 1 31 53 ISSN 0304 1042 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim PDF emux 2009 03 04 subkhnemux 2010 07 30 Faure Bernard 1986 Bodhidharma as Textual and Religious Paradigm History of Religions 25 3 187 198 doi 10 1086 463039 Ferguson Andrew Zen s Chinese Heritage The Masters and their Teachings Somerville Wisdom Publications 2000 ISBN 0 86171 163 7 Hu William Bleicher Fred 1965 The Shadow of Bodhidharma Black Belt Magazine Black Belt Inc May 1965 Vol III No 5 36 41 Kohn Michael H b k 1991 The Shambhala Dictionary of Buddhism and Zen Boston Shambhala Lin Boyuan 1996 Zhōngguo wǔshu shǐ中國武術史 Taipei 臺北 Wǔzhōu chubǎnshe 五洲出版社 Maguire Jack 2001 Essential Buddhism New York Pocket Books ISBN 0 671 04188 6 Mahajan Vidya Dhar 1972 Ancient India S Chand amp Co OCLC 474621 Red Pine b k 1989 The Zen Teaching of Bodhidharma A Bilingual Edition New York North Point Press ISBN 0 86547 399 4 Soothill William Edward and Hodous Lewis A Dictionary of Chinese Buddhist Terms London RoutledgeCurzon 1995 Sutton Florin Giripescu 1991 Existence and Enlightenment in the Laṅkavatara Sutra A Study in the Ontology and Epistemology of the Yogacara School of Mahayana Buddhism Albany State University of New York Press ISBN 0 7914 0172 3 b k 1932 The Lankavatara Sutra A Mahayana Text 1948 Manual of Zen Buddhism PDF 1949 Essays in Zen Buddhism New York Grove Press ISBN 0 8021 5118 3 Watts Alan The Way of Zen New York Vintage Books 1985 ISBN 0 375 70510 4 1958 The Spirit of Zen New York Grove Press Williams Paul Mahayana Buddhism The Doctrinal Foundations ISBN 0 415 02537 0 Zvelebil Kamil V 1987 The Sound of the One Hand Journal of the American Oriental Society Journal of the American Oriental Society Vol 107 No 1 107 1 125 126 doi 10 2307 602960 金实秋 Sino Japanese Korean Statue Dictionary of Bodhidharma 中日韩达摩造像图典 宗教文化出版社 2007 07 ISBN 7 80123 888 5aehlngkhxmulxunEssence of Mahayana Practice 2016 11 13 thi ewyaebkaemchchin By Bodhidharma with annotations Also known as The Outline of Practice translated by Chung Tai Translation Committee Bodhidharma 2007 01 29 thi ewyaebkaemchchin Bodhidharma bthkhwamchiwprawtiniyngepnokhrng khunsamarthchwywikiphiediyidodykarephimetimkhxmuldkhk