เลี่ยว ลี่

เลี่ยว ลี่ (จีน: 廖立; พินอิน: Liào Lì; มีบทบาทในช่วง ค.ศ. 209–234) ชื่อรอง กงเยฺวียน (จีน: 公淵; พินอิน: Gōngyuān) เป็นขุนนางของรัฐจ๊กก๊กในยุคสามก๊กของจีน

เลี่ยว ลี่
廖立
นายพันฉางฉุ่ย (長水校尉 ฉางฉุ่ยเซี่ยวเว่ย์)
ดำรงตำแหน่ง ค.ศ. 223 (223) – ค.ศ. ? (?)
กษัตริย์	เล่าเสี้ยน
หัวหน้ารัฐบาล	จูกัดเหลียง
ขุนนางมหาดเล็ก (侍中 ชื่อจง)
ดำรงตำแหน่ง ค.ศ. 219 (219) – ค.ศ. 223 (223)
กษัตริย์	เล่าปี่
เจ้าเมืองปากุ๋น (巴郡太守 ปาจฺวิ้นไท่โฉ่ว)
ดำรงตำแหน่ง ป. ค.ศ. 215 (215) – ค.ศ. 219 (219)
เจ้าเมืองเตียงสา (長沙太守 ฉางชาไท่โฉ่ว)
ดำรงตำแหน่ง ค.ศ. 209 (209) – ค.ศ. 215 (215)
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	ไม่ทราบ นคร มณฑลหูหนาน
เสียชีวิต	ไม่ทราบ อำเภอเม่า มณฑลเสฉวน
อาชีพ	ขุนนาง
ชื่อรอง	กงเยฺวียน (公淵)

รับราชการกับเล่าปี่

เลี่ยว ลี่เป็นชาวอำเภอหลินยฺเหวียน (臨沅縣 หลินยฺเหวียนเซี่ยน) เมืองบุเหลง (武陵郡 อู่หลิงจฺวิ้น) ซึ่งตั้งอยู่ในนคร มณฑลหูหนานในปัจจุบัน เลี่ยว ลี่เริ่มรับราชการกับขุนศึกเล่าปี่เมื่อราวปี ค.ศ. 209 หลังจากเล่าปี่สืบทอดตำแหน่งเจ้ามณฑลเกงจิ๋วถัดจากเล่ากี๋ เล่าปี่รับเลี่ยว ลี่ซึ่งเวลานั้นอายุน้อยกว่า 30 ปีมาทำหน้าที่เป็นเจ้าหน้าที่ผู้ช่วย (從事 ฉงชื่อ) และภายหลังแต่งตั้งให้เป็นเจ้าเมืองเตียงสา (長沙 ฉางชา)

ในปี ค.ศ. 211 เมื่อเล่าปี่นำกองกำลังไปยังมณฑลเอ๊กจิ๋ว (ครอบคลุมพื้นที่มณฑลเสฉวนและนครฉงชิ่งในปัจจุบัน) เล่าปี่มอบหมายให้จูกัดเหลียงหัวหน้าที่ปรึกษาอยู่รักษาอาณาเขตในมณฑลเกงจิ๋วระหว่างที่ตนไม่อยู่ ในช่วงเวลานั้นซุนกวนพันธมิตรของเล่าปี่ส่งทูตมาพบจูกัดเหลียงและขอให้แนะนำขุนนางบัณฑิตที่เชี่ยวชาญการจัดการราชการของรัฐ จูกัดเหลียงตอบว่า "บังทองและเลี่ยว ลี่เป็นผู้มากความสามารถในเกงจิ๋ว สามารถช่วยเหลือข้าในการปกครองรัฐได้"

ในปี ค.ศ. 215 เมื่อความตึงเครียดระหว่างเล่าปี่และซุนกวนในเรื่องกรณีพิพาทเรื่องอาณาเขตในมณฑลเกงจิ๋วได้เพิ่มสูงขึ้น ซุนกวนสั่งให้ขุนพลลิบองนำกองกำลังไปยึดสามเมืองทางใต้ของมณฑลเกงจิ๋ว ในช่วงเวลานั้นเลี่ยว ลี่ทิ้งตำแหน่งเจ้าเมืองเตียงสาและหนีไปทางตะวันตกไปยังเซงโต๋นครหลวงของมณฑลเอ๊กจิ๋วเพื่อไปสมทบกับเล่าปี่ เล่าปี่ให้ความเคารพเลี่ยว ลี่อย่างสูงจึงไม่ได้ตำหนิเลี่ยว ลี่เรื่องที่เสียเมืองเตียงสาไป และแต่งตั้งให้เลี่ยว ลี่เป็นเจ้าเมืองของเมืองปากุ๋น (巴郡 ปาจฺวิ้น; ครอบคลุมบางส่วนของนครฉงชิ่งในปัจจุบัน) แทน

ในปี ค.ศ. 219 หลังจากเล่าปี่ยึดครองเมืองฮันต๋งและสถาปนาตนเป็นอ๋องแห่งฮันต๋ง ได้แต่งตั้งให้เลี่ยว ลี่เป็นขุนนางมหาดเล็ก (侍中 ชื่อจง)

รับราชการกับเล่าเสี้ยน

ภายหลังจากเล่าปี่สวรรคตในปี ค.ศ. 223เล่าเสี้ยนพระโอรสขึ้นสืบราชบัลลังก์เป็นจักรพรรดิพระองค์ถัดไปของรัฐจ๊กก๊ก หลังการขึ้นครองราชย์ เล่าเสี้ยนแต่งตั้งให้เลี่ยว ลี่มีตำแหน่งเป็นนายพันฉางฉุ่ย (長水校尉 ฉางฉุ่ยเซี่ยวเว่ย์)

เลี่ยว ลี่ประเมินตัวเองไว้สูงมาโดยตลอดและเชื่อว่าตนทัดเทียมกับจูกัดเหลียงผู้เป็นอัครมหาเสนาบดีของจ๊กก๊กทั้งในด้านความสามารถและเกียรติคุณ แต่เลี่ยว ลี่ก็ตระหนักว่าสถานะของตนในราชสำนักจ๊กก๊กยังด้อยกว่าขุนพลลิเงียมและคนอื่น ๆ เลี่ยว ลี่จึงรู้สึกไม่เป็นสุขอย่างมาก

เหตุหมิ่นประมาท

ครั้งหนึ่งเมื่อขุนนางผู้ช่วยของจูกัดเหลียงคือ (李邵) และเจียวอ้วนมาเพื่อหารือกับเลี่ยว ลี่ในบางประเด็น เลี่ยว ลี่บอกกับทั้งคู่ว่า:

"กองทัพจะออกรบในแดนไกล ท่านทั้งหลายเป็นผู้เชี่ยวชาญในการวางแผนยุทธวิธี ในอดีต จักรพรรดิองค์ก่อน (เล่าปี่) เลือกจะรบกับง่อเพื่อเข้าควบคุมสามเมืองทางใต้แทนที่จะพิชิตฮันต๋ง ท้ายที่สุดพระองค์ก็ยังเสียสามเมืองให้ง่อ เป็นการเสียเวลาและกำลังอย่างสูญเปล่าแก่กองกำลังของเรา เมื่อฮันต๋งล่ม พระองค์ก็ปล่อยให้แฮหัวเอี๋ยนและเตียวคับบุกเข้าเอ๊กจิ๋วและเกือบทำให้เราต้องเสียการปกครองทั้งมณฑลไป แม้ภายหลังยึดฮันต๋งมาได้ พระองค์ก็ล้มเหลวในการกู้คืนศพของกวานโหว (กวนอู) และเสียเซียงหยงให้ข้าศึก กวนอูก็ประเมินตัวเองสูงเกินไปทั้งที่ตนเป็นผู้นำทัพที่ไร้ความสามารถ ทั้งยังหัวแข็งและบ้าบิ่นเกินไป นั่นจึงเป็นสาเหตุที่เราแพ้ในยุทธการและเสียไพร่พล คนอย่างเอี่ยงลองและ (文恭) เป็นชนชั้นกลาง เหวิน กงไม่รู้จักบทบาทของตนในฐานะเจ้าหน้าที่ ในอดีต เอี่ยงลองชื่นชมม้าเลี้ยงและน้องชายอย่างมากถึงขั้นขึ้นเทียบกับนักปราชญ์ บัดนี้เขากลายเป็นหัวหน้าเลขานุการ ทุกสิ่งที่เขาทำมีเพียงการพยายามจะทำให้เรื่องราวระหว่างผู้คนราบรื่น กัว เหยี่ยนฉาง (กุยฮิวจี๋) เอาแต่ทำตามผู้อื่นอย่างไร้หัวคิด เขาไม่มีความสามารถในการทำการใหญ่แต่ก็ยังได้เป็นขุนนางมหาดเล็ก บัดนี้จ๊กตกต่ำลง ข้าไม่คิดว่าเป็นเรื่องที่ควรเลยที่จะปล่อยให้สามคนนี้รับผิดชอบหน้าที่สำคัญเช่นนี้ อองเลี้ยนก็เป็นชนชั้นต่ำ ละโมบและทุจริต หากเขาได้อำนาจก็จะนำความทุกข์ทรมานอย่างมากมาสู่ผู้คน นั่นทำให้เราต้องลงเอยอยู่ในสถานการณ์เช่นนี้"

หลี่ เช่าและเจียวอ้วนรายงานจูกัดเหลียงเรื่องการหมิ่นประมาทของเลี่ยว ลี่ จูกัดเหลียงจึงเขียนฎีกาถวายจักรพรรดิเล่าเสี้ยนว่า:

"นายพันฉางฉุ่ยเลี่ยว ลี่เป็นคนเห็นแก่ตัวและเย่อหยิ่ง เขาวิพากย์วิจารณ์ขุนนางสำคัญเสีย ๆ หาย ๆ และยังว่าร้ายรัฐอย่างเปิดเผยว่าแต่งตั้งคนธรรมดาสามัญแทนที่ผู้มีความรู้และความสามารถในตำแหน่งสำคัญ เขายังกล่าวอีกว่าผู้นำการทหารของเรานั้นเป็นเด็กเหลือขอ เขาหมิ่นพระบรมเดชานุภาพของจักรพรรดิองค์ก่อนและใส่ร้ายขุนนางของเรา หากมีผู้บอกว่ากองทัพของเราฝึกฝนมาเป็นอย่างดีและกำหนดหน่วยต่าง ๆ อย่างชัดแจ้ง เลี่ยว ลี่จะแสดงสีหน้าเย่อหยิ่งและตอบด้วยความโกรธว่า 'ไม่ควรค่าแก่การกล่างถึงเลย!' นี่ไม่ใช่ครั้งเดียวที่เขาพูดแบบนี่้ หากแม้แกะเพียงตัวเดียวยังสามารถทำให้แกะทั้งฝูงหลงทางได้ เราจะมั่นใจได้อย่างไรว่าคนเช่นเลี่ยว ลี่ผู้ดำรงตำแหน่งระดับสูงจะไม่ทำให้คนอื่น ๆ ในสังคมหลงผิดและสับสน"

จูกัดเหลียงยังเขียนอีกว่า

"เมื่อครั้งเลี่ยว ลี่รับใช้จักรพรรดิองค์ก่อน เขาไม่มีทั้งความภักดีและความกตัญญู เมื่อครั้งควรจะรักษาเตียงสา แต่กลับทิ้งเมืองปล่อยประตูเปิดไว้ให้ข้าศึกเข้าครอง เมื่อครั้งเขารับราชการในเมืองปากุ๋น ก็มีส่วนร่วมในกิจกรรมที่น่าสงสัย เมื่อครั้งเขาอยู่ใต้บังคับบัญชามหาขุนพล ก็เอาแต่ใส่ไคล้ผู้คน เมื่อครั้งเขาอยู่เฝ้างานพระบรมศพของของจักรพรรดิองค์ เขาตัดศีรษะบางคนที่อยู่ใกล้พระบรมศพ ภายหลังจากฝ่าบาทขึ้นเสวยราชย์ ทรงแต่งตั้งขุนนางในตำแหน่งสำคัญ ๆ ของราชสำนัก เมื่อเลี่ยว ลี่ทราบว่าเขาได้รับตำแหน่งทางการทหาร ก็บอกกับข้าพระพุทธเจ้าว่า 'ข้าจะเหมาะกับการทหารได้อย่างไร เหตุใดข้าจึงได้รับตำแหน่งในหมู่นายพันทั้งห้าแทนที่จะเป็นเสนาบดี' ข้าพระพุทธเจ้าตอบเขาว่า 'ท่านดำรงตำแหน่งสำคัญในฐานะรองจากขุนพล เหตุที่ท่านไม่ได้เป็นเสนาบดีนั้น ก็จงดูลิเงียมเป็นตัวอย่าง เขาก็ไม่ได้รับการแต่งตั้งเป็นเสนาบดีี ท่านเองก็คู่ควรกับตำแหน่งชั้นนายพันทั้งห้าแล้ว' เลี่ยว ลี่จึงเริ่มไม่พอใจนับตั้งแต่นั้น"

ตกต่ำและถูกเนรเทศ

เล่าเสี้ยนจักรพรรดิจ๊กก๊กทรงให้ออกพระราชโองการความว่า:

"เมื่อก่อกบฏก็ถูกลงโทษด้วยการเนรเทศ เลี่ยว ลี่หลงผิดและสับสน ข้าทนสั่งประหารชีวิตเขาไม่ได้จึงขอสั่งเนรเทศเขาไปอยู่ที่ห่างไกล"

เลี่ยว ลี่ถูกถอดจากตำแหน่งและลดสถานะลงเป็นสามัญชน เลี่ยว ลี่และครอบครัวถูกเนรเทศไปยังเมืองเวิ่นชาน (汶山郡 เวิ่นชานจฺวิ้น; ปัจจุบันอยู่บริเวณอำเภอเม่า มณฑลเสฉวน) แล้วอาศัยในฐานะเกษตรกร ดำรงชีพด้วยการทำนา ในปี ค.ศ. 234 เมื่อเลี่ยว ลี่ได้ข่าวการเสียชีวิตของจูกัดเหลียง เลี่ยว ลี่ก็หลั่งน้ำตาร้องไห้ว่า "บัดนี้ข้าต้องใช้ชีวิตที่เหลือเยี่ยงจั่วเริ่น!"

หลายปีต่อมา เมื่อเกียงอุยขุนพลจ๊กก๊กผ่านมาทางเมืองเวิ่นชาน เกียงอุยได้ไปเยี่ยมเลี่ยว ลี่และเห็นว่าเลี่ยว ลี่ยังคงเป็นผู้ทรนงตนและทะเยอทะยานอย่างที่เคยเป็น และยังคงความสงบและใจเย็นเวลาพูด เลี่ยว ลี่เสียชีวิตในเวิ่นชานโดยไม่ทราบปีที่เสียชีวิต หลังเลี่ยว ลี่เสียชีวิต ภรรยาและบุตรของเลี่ยว ลี่ได้รับการอภัยโทษและได้รับอนุญาตให้กลับมายังเซงโต๋นครหลวงของจ๊กก๊ก

ดูเพิ่ม

• รายชื่อบุคคลในยุคสามก๊ก

หมายเหตุ

1. คำว่า จั่วเริ่น (左袵) หมายถึงรูปแบบการแต่งกายที่พบได้ทั่วไปในหมู่ชนกลุ่มน้อยที่ไม่ใช่ชาวฮั่นในจีนยุคโบราณ คำนี้ในจีนยุคโบราณยังมีความหมายในเชิงเปรียบเทียบถึง "อนารยชน" (กล่าวคือเป็นคนในชนกลุ่มน้อย)

อ้างอิง

1. de Crespigny (2007), p. 465.
2. (廖立字公淵，武陵臨沅人。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 40.
3. Sima (1084), vol. 66. harv error: no target: CITEREFSima1084 ()
4. (先主領荊州牧，辟為從事，年未三十，擢為長沙太守。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 40.
5. (先主入蜀，諸葛亮鎮荊土，孫權遣使通好於亮，因問士人皆誰相經緯者，亮荅曰：「龐統、廖立，楚之良才，當贊興世業者也。」) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 40.
6. (建安二十年，權遣呂蒙奄襲南三郡，立脫身走，自歸先主。先主素識待之，不深責也，以為巴郡太守。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 40.
7. ([建安]二十四年，先主為漢中王，徵立為侍中。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 40.
8. Sima (1084), vol. 70. harv error: no target: CITEREFSima1084 ()
9. (後主襲位，徙長水校尉。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 40.
10. (立本意，自謂才名宜為諸葛亮之貳，而更游散在李嚴等下，常懷怏怏。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 40.
11. (後丞相掾李邵、蔣琬至，立計曰：「軍當遠出，卿諸人好諦其事。昔先帝不取漢中，走與吳人爭南三郡，卒以三郡與吳人，徒勞役吏士，無益而還。旣亡漢中，使夏侯淵、張郃深入于巴，幾喪一州。後至漢中，使關侯身死無孑遺，上庸覆敗，徒失一方。是羽怙恃勇名，作軍無法，直以意突耳，故前後數喪師衆也。如向朗、文恭，凡俗之人耳。恭作治中無綱紀；朗昔奉馬良兄弟，謂為聖人，今作長史，素能合道。中郎郭演長，從人者耳，不足與經大事，而作侍中。今弱世也，欲任此三人，為不然也。王連流俗，苟作掊克，使百姓疲弊，以致今日。」) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 40.
12. (邵、琬具白其言於諸葛亮。亮表立曰：「長水校尉廖立，坐自貴大，臧否羣士，公言國家不任賢達而任俗吏，又言萬人率者皆小子也；誹謗先帝，疵毀衆臣。人有言國家兵衆簡練，部伍分明者，立舉頭視屋，憤咤作色曰：『何足言！』凡如是者不可勝數。羊之亂羣，猶能為害，況立託在大位，中人以下識真偽邪？」) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 40.
13. (亮集有亮表曰：「立奉先帝無忠孝之心，守長沙則開門就敵，領巴郡則有闇昧闟茸其事，隨大將軍則誹謗譏訶，侍梓宮則挾刃斷人頭於梓宮之側。陛下即位之後，普增職號，立隨比為將軍，面語臣曰：『我何宜在諸將軍中！不表我為卿，上當在五校！』臣荅：『將軍者，隨大比耳。至於卿者，正方亦未為卿也。且宜處五校。』自是之後，怏怏懷恨。」) อรรถาธิบายจากจูเก่อเลี่ยงจี้ในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 40.
14. (詔曰：「三苗亂政，有虞流宥，廖立狂惑，朕不忍刑，亟徙不毛之地。」) อรรถาธิบายจากจูเก่อเลี่ยงจี้ในจดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 40.
15. Sima (1084), vol. 72. harv error: no target: CITEREFSima1084 ()
16. "Meaning of 左袵 (zuǒ rèn)". ChineseWords.org. สืบค้นเมื่อ 26 May 2018.
17. (於是廢立為民，徙汶山郡。立躬率妻子耕殖自守，聞諸葛亮卒，垂泣歎曰：「吾終為左袵矣！」) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 40.
18. (後監軍姜維率偏軍經汶山，往詣立，稱立意氣不衰，言論自若。立遂終於徙所。妻子還蜀。) จดหมายเหตุสามก๊ก เล่มที่ 40.

บรรณานุกรม

• ตันซิ่ว (ศตวรรษที่ 3). จดหมายเหตุสามก๊ก (ซานกั๋วจื้อ).
• เผย์ ซงจือ (ศตวรรษที่ 5). อรรถาธิบายจดหมายเหตุสามก๊ก (ซานกั๋วจื้อจู้).
• ซือหม่า กวาง (1084). จือจื้อทงเจี้ยน.
• de Crespigny, Rafe (2007). A Biographical Dictionary of Later Han to the Three Kingdoms 23-220 AD. Leiden: Brill. ISBN .