อ ทยานแห งชาต โบต มซาโกร เขมร ឧទ យ នជ ត ប ទ មស គរ เป นอ ทยานแห งชาต ท ใหญ ท ส ดของก มพ ชา ต งอย บนชายฝ งอ าวไทย โบต มซาโ

อุทยานแห่งชาติโบตุมซาโกร์ (เขมร: ឧទ្យានជាតិបុទុមសាគរ) เป็นอุทยานแห่งชาติที่ใหญ่ที่สุดของกัมพูชา ตั้งอยู่บนชายฝั่งอ่าวไทย โบตุมซาโกร์ (หรือปทุมสาคร) เป็นคาบสมุทรที่ยื่นออกไปทางตะวันตกเฉียงใต้จากทิวเขาบรรทัด อุทยานแห่งชาติประกอบด้วยพื้นที่ 1,825.85 ตารางกิโลเมตร (704.96 ตารางไมล์) และครอบคลุม 3 อำเภอของจังหวัดเกาะกง ได้แก่ กิรีซาโกร์ โบตุมซาโกร์ และเกาะกง อุทยานแห่งนี้อยู่ภายใต้การบริหารของกระทรวงสิ่งแวดล้อมกัมพูชา และส่วนเล็ก ๆ ของอุทยานรวมอยู่ในโครงการ ของทิวเขาบรรทัดตอนใต้ (Southern Cardamom REDD+ Project: SCRP)

อุทยานแห่งชาติโบตุมซาโกร์
ที่ตั้งของอุทยานแห่งชาติโบตุมซาโกร์
ที่ตั้ง	จังหวัดเกาะกง ประเทศกัมพูชา
เมืองใกล้สุด	พระสีหนุ
พิกัด	11°06′56″N 103°14′59″E / 11.11553035°N 103.24969205°E / 11.11553035; 103.24969205
พื้นที่	1,825.85 ตารางกิโลเมตร (704.96 ตารางไมล์)
จัดตั้ง	พ.ศ. 2536
หน่วยราชการ	กรมอนุรักษ์และคุ้มครองธรรมชาติ, กระทรวงสิ่งแวดล้อมกัมพูชา

ภูมิทัศน์

พื้นที่ส่วนใหญ่ของอุทยานแห่งชาติโบตุมซาโกร์ มีลักษณะเป็นพื้นที่ราบลาดเอียงเล็กน้อย ปกคลุมด้วยป่าดิบชื้นและทุ่งหญ้า บริเวณที่ราบลุ่มน้ำท่วมถึงชายฝั่งทะเลมีป่าชายเลนและป่าพรุน้ำจืด มีภูมิอากาศแบบมรสุมเขตร้อนและมีน้ำขึ้นสูง 2 ครั้งต่อวัน โดยมีช่วงน้ำขึ้นประมาณ 1.5 เมตร (4 ฟุต 11 นิ้ว) ไม่ทราบแน่ชัดว่าประชากรมนุษย์ของอุทยานแห่งชาติโบตุมซาโกร์ มีจำนวนเท่าใด

สัตว์ป่า

อุทยานแห่งชาติโบตุมซาโกร์ มีสัตว์ป่าที่อุดมสมบูรณ์และหลากหลายมาก แต่การวิจัยในสถานที่และการเผยแพร่เกี่ยวกับความหลากหลายทางชีวภาพของพื้นที่มีน้อยมาก

สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม

ณ พ.ศ. 2552 พบหลักฐานสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมมากกว่า 44 ชนิดภายในขอบเขตอุทยานแห่งชาติ โดย 8 ชนิดอยู่ในลำดับความสำคัญสูงในการอนุรักษ์ และอยู่ในรายชื่อสัตว์ใกล้สูญพันธุ์ของบัญชีแดงไอยูซีเอ็น และบางชนิดอยู่ในขั้นวิกฤต สัตว์ใกล้สูญพันธุ์เหล่านี้ ได้แก่ ลิ่นซุนดา (Manis javanica) ลิงลมเบงกอล (Nycticebus bengalensis) ค่างแว่นถิ่นใต้ (Trachypithecus germaini) เนื้อทราย (Axis porcinus) หมาใน (Cuon alpinus) เสือลายเมฆ (Neofelis nebulosa) เสือปลา (Prionailurus viverrinus) ช้างเอเชีย (Elephas maximus) และชะนีมงกุฎ (Hylobates pileatus) ชะนีมงกุฎเป็นประชากรส่วนใหญ่ และมีการคาดเดาว่าอุทยานแห่งชาติแห่งนี้อาจมีประชากรมากถึง 10% ของประชากรของพวกมันทั้งโลก

สัตว์ใกล้สูญพันธุ์ชนิดอื่น ๆ จำนวนมากมีถิ่นอาศัยในอุทยานแห่งชาติโบตุมซาโกร์ โดยที่จริงแล้ว สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมมากกว่าหนึ่งในสี่ชนิดในอุทยานแห่งชาติแห่งนี้เป็นที่สนใจในการอนุรักษ์เนื่องจากเป็นสัตว์ที่แพร่หลายไปทั่วโลก ได้แก่ หมาหริ่งพม่า (Melogale personata) นากจมูกขน (Lutra sumatrana) นากใหญ่ขนเรียบ (Lutra perspicillata) กวางป่า (Rusa unicolor) ชะมดแผงสันหางดำ (Viverra megaspila) และอื่น ๆ อีกมากมาย อาจมีหมีหมาและหมีควายปรากฏให้เห็นที่นี่ด้วย

สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก

ที่น่าประหลาดใจคือมีการพบสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกเพียงไม่กี่ชนิดในบริเวณอุทยานแห่งชาติ คาดว่าพื้นที่ดังกล่าวจะมีสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกอยู่เป็นจำนวนมาก เนื่องจากทิวเขาบรรทัดเป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์หลายชนิด จึงมีระบบนิเวศที่หลากหลายกว่าในโบตุมซาโกร์ สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบกหลายชนิดที่พบในอุทยานมีความสำคัญอย่างยิ่ง ทั้งกบมอร์เทนเซน (Sylvirana mortenseni) และกบอกหนาม (Quasipaa fasciculispina) เป็นสัตว์เฉพาะถิ่นทางตะวันตกเฉียงใต้ของกัมพูชาและพื้นที่เทือกเขาที่เป็นของประเทศไทย

สัตว์เลื้อยคลาน

สัตว์เลื้อยคลานส่วนใหญ่ในโบตุมซาโกร์ เป็นงู รวมถึงงูจงอางและงูเขียวหางไหม้ ชาวบ้านในไร่นาในท้องถิ่นมักจะเห็นงูเหล่านี้และต่อมาก็ฟันมันจนตาย นอกจากนี้ ยังมีจระเข้สยามจำนวนเล็กน้อยในลำธารของอุทยานบางแห่ง กัมพูชาเป็นประเทศที่มีประชากรของสัตว์ใกล้สูญพันธุ์ชนิดนี้มากที่สุดในโลก ซึ่งเชื่อกันว่าสูญพันธุ์ไปแล้วเมื่อไม่นานมานี้ (พ.ศ. 2550) จระเข้น้ำเค็มขนาดใหญ่ยังมีอยู่ในที่นี่เช่นกัน แม้ว่าจะน่ากังวลน้อยที่สุดจากมุมมองของการอนุรักษ์ทั่วโลก แต่จระเข้น้ำเค็มเหล่านี้ก็อยู่ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ในกัมพูชา เชื่อกันว่าจระเข้น้ำเค็มมีจำกัดอยู่เฉพาะในจังหวัดเกาะกง เต่าทะเลที่ใกล้สูญพันธุ์ 2 สายพันธุ์และเต่าบก 1 สายพันธุ์ยังพบได้ในทิวเขาบรรทัด

นก

ภายในบริเวณอุทยานมีนกอยู่หลายร้อยชนิด แต่จนถึงขณะนี้ยังมีการทำการวิจัยเบื้องต้นเท่านั้น นกที่น่าสนใจเป็นพิเศษสำหรับนักอนุรักษ์คือเป็ดก่า (Asarcornis scutulata) ซึ่งเป็นสัตว์ใกล้สูญพันธุ์และเป็นนกน้ำที่หายากที่สุดชนิดหนึ่งในเอเชีย นอกจากนี้ยังมีนกอีกหลายชนิดที่ใกล้สูญพันธุ์หรือใกล้สูญพันธุ์ เช่น นกยูงไทย (Pavo muticus) นกตะกรุม (Leptoptilos javanicus) นกอ้ายงั่ว (Anhinga melanogaster) นกกก (Buceros bicornis) และเหยี่ยวปลาใหญ่หัวเทา (Haliaeetus ichthyaetus)

แมลง

งานวิจัยเกี่ยวกับผีเสื้อกลางคืนในโบตุมซาโกร์ ยังเป็นการศึกษาเบื้องต้นและในขณะเดียวกันก็มีความพิเศษเฉพาะสำหรับประเทศโดยรวม เนื่องจากมีการตีพิมพ์งานวิจัยเกี่ยวกับกลุ่มนี้เพียงเล็กน้อยในกัมพูชา ณ พ.ศ. 2552 มีการบันทึกผีเสื้อกลางคืน 147 สายพันธุ์ในอุทยาน โดยมากถึง 49 สายพันธุ์อยู่ในวงศ์ Nymphalidae เท่านั้น ผีเสื้อกลางคืนเกือบทั้งหมด (และแต่ละสายพันธุ์) พบในป่าทึบหรือป่าพรุ โดยมีเพียงไม่กี่สายพันธุ์ในพื้นที่เปิดโล่งของทุ่งหญ้าและริมแม่น้ำ มีการลงทะเบียนผีเสื้อกลางคืนในวงศ์ Satyrinae จำนวนมากขึ้นในถิ่นที่อยู่ของป่าพรุ โดยเฉลี่ยอยู่ที่ 38 สายพันธุ์ต่อพื้นที่ถิ่นที่อยู่ สายพันธุ์ที่พบมากที่สุดในอุทยานโดยรวมดูเหมือนจะเป็นผีเสื้ออีฟนิงบราวน์ (Melanitis leda) เนื่องจากขาดเอกสารเกี่ยวกับการระบุชนิดผีเสื้อและแมลงเม่าในกัมพูชา จึงมีการพบผีเสื้อที่ไม่สามารถระบุชนิดได้หลายชนิดระหว่างโครงการวิจัย

การทำความเข้าใจเกี่ยวกับการกระจายและการพัฒนาของผีเสื้อและแมลงเม่ามีความสำคัญในการทำความเข้าใจและการจัดการอุทยานแห่งชาติ เนื่องจากผีเสื้อและแมลงเม่าเป็นตัวบ่งชี้ที่ดีของสิ่งแวดล้อม นอกจากนี้ ปัจจัยอื่น ๆ แสดงให้เห็นว่าถิ่นที่อยู่อาศัยของผีเสื้อและแมลงเม่าได้รับการรบกวนจากการตัดไม้ทำลายป่าและการทำป่าไม้มากเกินไป

ภัยคุกคามและความกังวล

การรบกวนอุทยานแห่งชาติโบตุมซาโกร์มีสูงมาก ในช่วง พ.ศ. 2540–2545 ป่าไม้ดิบเสียหายไปประมาณ 229 ตารางกิโลเมตร จากการตัดไม้ทำลายป่าอย่างผิดกฎหมาย (ประมาณ 30 ตารางกิโลเมตรต่อปี) อาชญากรรมเริ่มแรกและกิจกรรมทำลายล้างขนาดใหญ่เหล่านี้ในที่สุดก็ถูกหยุดลงในช่วงต้นสหัสวรรษใหม่ แต่ปัจจุบันอุทยานแห่งชาติกำลังเผชิญกับภัยคุกคามจากการทำลายล้างที่เพิ่มมากขึ้นภายใต้ข้ออ้างของการพัฒนา ทั้งในระดับท้องถิ่น ระดับชาติ และระดับนานาชาติ

โครงการเกษตรกรรม อุตสาหกรรม และก่อสร้าง

หลังจากก่อตั้งอุทยานแห่งชาติโบตุมซาโกร์ใน พ.ศ. 2536 รัฐบาลกัมพูชาได้ตัดสินใจว่าพื้นที่ส่วนใหญ่ควรนำไปใช้สำหรับโครงการเกษตรอุตสาหกรรมและก่อสร้างต่าง ๆ ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมามีการออกและลงนามสัมปทานที่ดินทางเศรษฐกิจหลายฉบับ การซื้อขาย และการเช่าที่ดินในกัมพูชาเป็นเรื่องที่คลุมเครือมาก แต่ด้านล่างนี้คือรายชื่อโครงการที่ได้รับการบันทึกไว้เป็นทางการเกี่ยวกับอุทยาน:

ในเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2541 ได้มีการลงนามในกับบริษัทจีน The Green Rich Co., Ltd. เพื่อปลูก ดูแล และเก็บเกี่ยวปาล์มน้ำมัน ต้นไม้ผลไม้ และในพื้นที่ 60,200 เฮกตาร์ (602 ตารางกิโลเมตร) พื้นที่มากกว่า 80% ตั้งอยู่ในอุทยานแห่งชาติ Botum Sakor ทางตะวันออกเฉียงเหนือ และคิดเป็นประมาณ 40% ของพื้นที่ที่เป็นส่วนหนึ่งของอุทยานแห่งชาติในอำเภอเกาะกง โครงการนี้กำหนดไว้ในตอนแรกว่าจะดำเนินการใน 6 ขั้นตอน โดยเปลี่ยนพื้นที่อุทยานแห่งชาติ 10,000 เฮกตาร์เป็นสวนในแต่ละขั้นตอน แต่เกิดข้อพิพาทกับกระทรวงสิ่งแวดล้อมของกัมพูชา
ในเดือนเมษายน พ.ศ. 2551 ได้มีการลงนามในสัญญาสัมปทานระยะเวลา 99 ปีกับ Tianjin Union Development Group เพื่อวัตถุประสงค์ในการพัฒนาบนพื้นที่ 36,000 เฮกตาร์ (360 ตารางกิโลเมตร) เพื่อการท่องเที่ยว ที่ดินดังกล่าวอยู่ในทั้งอำเภอกิรีซาโกร์ และอำเภอโบตุมซาโกร์ โบรชัวร์ของรีสอร์ทแสดงให้เห็นแผนการอันทะเยอทะยาน ได้แก่ สนามบินแห่งใหม่ที่มีความจุผู้โดยสาร 10 ล้านคนต่อปี เพิ่มความจุเป็นสองเท่าของท่าอากาศยานนานาชาติพนมเปญ และเพิ่มจำนวนนักท่องเที่ยวที่เดินทางมาถึงท่าอากาศยานนานาชาติจังหวัดพระสีหนุใน พ.ศ. 2560 มากกว่า 40 เท่า สิ่งอำนวยความสะดวกสำหรับจอดเรือสำราญขนาดมาตรฐาน และการเชื่อมต่อรถไฟความเร็วสูงไปยังพนมเปญและเสียมราฐ
ในเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2552 ได้มีการลงนามในสัญญาสัมปทานกับบริษัท เกาะกงเซซ จำกัด เพื่อริเริ่มโครงการอุตสาหกรรมเกษตรขนาดใหญ่ในพื้นที่ 9,977 เฮกตาร์ (99.77 ตารางกิโลเมตร) ที่ดินดังกล่าวตั้งอยู่ในอำเภอกิรีซาโกร์
ในเดือนเมษายน พ.ศ. 2553 ได้มีการลงนามในสัญญาสัมปทานระยะเวลา 90 ปีกับบริษัท L.Y.P Group Co., Ltd. ของกัมพูชา เพื่อก่อสร้างไร่มันสำปะหลังในพื้นที่ 4,097 เฮกตาร์ (40.97 ตารางกิโลเมตร) ที่ดินดังกล่าวตั้งอยู่ในบริเวณกึ่งกลางส่วนบนของอุทยานแห่งชาติ โดยส่วนใหญ่ตั้งอยู่ในอำเภอโบตุมซาโกร์ แต่ครอบคลุมพื้นที่ทั้งสามอำเภอที่เป็นส่วนหนึ่งของอุทยาน
ในเดือนมกราคม พ.ศ. 2554 ได้มีการลงนามในสัญญาสัมปทานกับบริษัท Paradise Investment Co., Ltd. เพื่อดำเนินกิจกรรมทางธุรกิจในพื้นที่ 9,835 เฮกตาร์ (98.35 ตารางกิโลเมตร) ที่ดินดังกล่าวตั้งอยู่ในบริเวณภายในของอำเภอโบตุมซาโกร์ Paradise Investment Co., Ltd. มีฐานอยู่ในเกาหลีใต้และดำเนินธุรกิจกาสิโนเป็นหลัก แต่ดำเนินกิจการในสามส่วนที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ กาสิโน โรงแรม และสปา
ในเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2554 ได้มีการลงนามในสัญญาสัมปทานกับบริษัท Sinimexim Investment Co., Ltd. เพื่อก่อสร้างสวนยางพาราและดำเนินกิจกรรมทางธุรกิจอุตสาหกรรมเกษตรที่ไม่ระบุรายละเอียดในพื้นที่ 4,280 เฮกตาร์ (42.80 ตารางกิโลเมตร) ที่ดินดังกล่าวตั้งอยู่ในเขตภายในของอำเภอโบตุมซาโกร์ทางตอนเหนือของสัมปทานที่ดินกับ Paradise Investment Co., Ltd.
ในเดือนธันวาคม พ.ศ. 2555 ได้มีการลงนามสัญญากับบริษัทที่ไม่ทราบชื่อแห่งหนึ่งเพื่อก่อสร้างอ่างเก็บน้ำและเขื่อนไฟฟ้าพลังน้ำ ซึ่งครอบคลุมพื้นที่ 6,771 เฮกตาร์ (67.71 ตารางกิโลเมตร) โดยที่ดินดังกล่าวตั้งอยู่ในอำเภอโบตุมซาโกร์

ผลกระทบ

การคำนวณอย่างง่าย ๆ เผยให้เห็นว่าพื้นที่ทั้งหมดที่เกี่ยวข้องกับโครงการเกษตรกรรม อุตสาหกรรม และก่อสร้าง มีจำนวนรวมมากกว่า 119,120 เฮกตาร์ (1,191.2 ตารางกิโลเมตร) ซึ่งคิดเป็นร้อยละ 70 ของอุทยานแห่งชาติ ไม่ต้องบอกก็รู้ว่าหากปล่อยให้โครงการต่าง ๆ ดำเนินไปตามที่วางแผนไว้ จะหมายถึงการทำลายล้างอุทยานแห่งชาติโบตุมซาโกร์อย่างรุนแรงในที่สุด

ภาพถ่ายดาวเทียมแลนด์แซท การสืบสวนของนักข่าว และรายงานของนักเคลื่อนไหว แสดงให้เห็นชัดเจนว่าพื้นที่ขนาดใหญ่ถูกตัดโค่นอย่างรวดเร็วในพื้นที่สัมปทานตั้งแต่ พ.ศ. 2551 โดยเฉพาะอย่างยิ่งป่าชายเลนชายฝั่งได้รับความเสียหายและแทบจะไม่มีเหลืออยู่เลยทั่วทั้งอุทยาน ณ พ.ศ. 2555

การตัดไม้อย่างผิดกฎหมาย

ปัจจุบันมีหลักฐานมากมายที่บ่งชี้ว่าการกระทำผิดกฎหมายในการตัดไม้ทำลายป่าในบริเวณอุทยานแห่งชาติได้กลายมาเป็นปัญหาอีกครั้งในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา และเพิ่มขึ้นอย่างน่าตกใจ ภาพถ่ายดาวเทียม (Landsat และ Envisat) การสืบสวนของนักข่าว และรายงานของนักเคลื่อนไหวแสดงให้เห็นว่าพื้นที่ภายในที่เคยเป็นป่าทึบนั้นถูกทำให้บางลงในระดับหนึ่ง จนทำให้แทบทั้งหมดในอุทยานแห่งชาติโบตุมซาโกร์ได้รับผลกระทบโดยตรง แหล่งที่อยู่อาศัยของป่าทึบหลายแห่งเสื่อมโทรมลงและจัดอยู่ในประเภทที่เรียกว่าแหล่งที่อยู่อาศัยของป่าผสมเนื่องจากการทำให้บางลงนี้ ดูเหมือนว่าจะมีหลายสาเหตุที่ทำให้มีการทำผิดกฎหมายในรูปแบบใหม่นี้ และกลุ่มต่าง ๆ เข้ามามีส่วนร่วม ซึ่งรวมถึงคนในท้องถิ่นที่ฉวยโอกาส บริษัทบางแห่งที่เกี่ยวข้องกับสัมปทาน (ดูด้านบน) และกลุ่มอาชญากรที่รวมตัวกัน ไม้ที่ตัดมาบางส่วนเป็นไม้พะยูงและไม้เนื้อแข็งชนิดต่าง ๆ ที่ใกล้สูญพันธุ์ ซึ่งใช้ในอาคารหรูหราและเฟอร์นิเจอร์ราคาแพง แต่ยังมีการตัดและเก็บพืช เช่น ต้นเทพทาโร (Cinnamomum parthenoxylon ซึ่งเป็นสมาชิกของสกุลต้นอบเชย) และเถาวัลย์เหลือง เพื่อผลิตยาเสพติดที่มีฤทธิ์ต่อจิตประสาท เช่น ยาอี สำหรับยาแผนโบราณของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และวัตถุประสงค์อื่น ๆ มีการค้นพบจุดต่าง ๆ มากมายที่แปรรูปหรือตัดไม้และพืชผลผิดกฎหมายภายในอุทยานแห่งชาติ

การลักลอบล่าสัตว์

การลักลอบล่าสัตว์ในอุทยานแห่งชาติของกัมพูชายังคงแพร่หลายอย่างมาก และ โบตุมซาโกร์ ก็ไม่ใช่ข้อยกเว้นจากแนวโน้มนี้ วิธีการที่น่ากังวลที่สุดในอุทยานแห่งชาติโบตุมซาโกร์คือการวางกับดัก และการล่าสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมขนาดเล็กแบบฉวยโอกาสเพื่อเป็นอาหาร การลักลอบล่าสัตว์ในกัมพูชามีหลายสาเหตุ แต่สาเหตุหนึ่งในอุทยานแห่งชาติโบตุมซาโกร์ คือการจัดหาเพื่อส่งไปยังตลาดยาแผนจีนแบบดั้งเดิม

การกระจายตัวของถิ่นที่อยู่อาศัย

การกระจายตัวของถิ่นที่อยู่อาศัยของอุทยานแห่งชาติเป็นเรื่องที่น่ากังวล ถนนหมายเลข 48 ที่เพิ่งสร้างเสร็จใหม่ซึ่งอยู่ตามแนวเขตด้านเหนือของอุทยานแห่งชาติทำให้แยกอุทยานแห่งชาติออกจากทิวเขาบรรทัดทางตอนใต้ แม้ว่าสัตว์บางชนิดจะสามารถรับมือได้ แต่ถนนได้แบ่งแยกและจำกัดประชากรสัตว์ที่อาศัยบนต้นไม้ เช่น ชะนีมงกุฎอย่างชัดเจน

องค์การนอกภาครัฐที่ดำเนินงานอยู่ในพื้นที่

องค์การนอกภาครัฐต่อไปนี้เป็นที่ทราบกันว่าเคลื่อนไหวอยู่ในพื้นที่:

(Flora & Fauna International)
(Conservation International)
(Wildlife Alliance)

อ้างอิง

Protected Planet (2018). "Botum-Sakor National Park". United Nations Environment World Conservation Monitoring Centre. สืบค้นเมื่อ 26 Dec 2018.
REPORT 4; Frontier Cambodia, 2010
"Southern Cardamom REDD+ Project". Verra. 2021. สืบค้นเมื่อ 2022-08-03.
Daltry, J.C. & Traeholt, C. (2003). Biodiversity assessment of the Southern Cardamoms and Botum Sakor Peninsula (Report). Phnom Penh: WildAid: Cambodia Program and Department of Forestry and Wildlife.
REPORT 4, Frontier Cambodia 2010, p.4
Botum Sakor National Park: A threatened haven of biodiversity The Earth Times, 12. August 2011 (retrieved February 2014)
Traeholt, C.; Bonthoeun, R.; Rawson, B.; Samuth, M.; Virak, C.; Sok, V. (2005). Status review of pileated gibbon, Hylobates pileatus, and yellow-cheeked crested gibbon, Nomascus gabriellae, in Cambodia (Report). Phnom Penh: FFI Cambodia Programme Office.
REPORT 4; Frontier Cambodia, 2010, p.6.
Note: Only known from interviews and unidentified bear marks at present though. (Source: REPORT 4, Frontier Cambodia 2010, p.6)
REPORT 4; Frontier Cambodia, 2010, p.23
REPORT 4; Frontier Cambodia, 2010, p.29
REPORT 4, Frontier Cambodia 2010, p.36
Land Tenure Cambodia Profile เก็บถาวร 2016-06-24 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน USAID
Concession Profile - The Green Rich Co., Ltd เก็บถาวร 2014-02-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ODC
"Chinese mega-resort in Cambodia raises red flags". Bangkok Post. Bloomberg. 20 July 2019. สืบค้นเมื่อ 20 July 2019.
Concession Profile - Union Development Group Co., Ltd เก็บถาวร 2014-02-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
Concession Profile - Koh kong sez co., ltd เก็บถาวร 2014-02-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ODC
Concession Profile - L.Y.P Group Co., Ltd เก็บถาวร 2014-02-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ODC
Concession Profile - Paradise Investment Co., Ltd เก็บถาวร 2014-02-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ODC
Paradise Investment Co Ltd Financial Times (retrieved 10. February 2014)
Paradise Group Official homepage for the company. English available,
Concession Profile - Sinimexim Investment Co., Ltd เก็บถาวร 2014-02-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ODC
concession Profile เก็บถาวร 2014-02-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ODC
For nuances on the exact area, see the talk page under "Agriculture, industry and construction projects".
Global Forest Change (interactve map 2000-2012) University of Maryland. Landsat satellite.
Maps of forest cover by year ODC
Forest Cover - Regional animations เก็บถาวร 2014-02-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ODC
Yellow vine is aka. Voer Romiet, with the scientific names of Coscinium spp., Coscinium usitatum or . Source: Coscinium usitatum Pierre The Plant List.
Ashwell, D. & Walston, N. (2008). An overview of the use and trade of plants and animals in traditional medicine systems in Cambodia (PDF) (Report). Ha Noi, Viet Nam: TRAFFIC Southeast Asia, Greater Mekong Programme.
Documentary film: Forest of Ecstasy เก็บถาวร กุมภาพันธ์ 22, 2014 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน (reporter). 2009. Hosted by Drug Documentaries.
Documentary: Forest of Ecstasy Adam Yamaguchi (reporter). Vanguard 2009. Hosted by Cambodian Information Center
Dominguez, Robert Jonathan: Cambodia's Forests of Ecstasy a senior research project. North Carolina State University (Dr. Erin Sills)
Documentary film: Death in the Forest; David O'Shea (reporter). SBS Dateline 2012. Investigations on the shooting of environmental activist .
Documentary transcript: Death in the Forest เก็บถาวร 2014-02-23 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน SBS Dateline. The film link does not work on this website.
"Protected areas and development: lessons from Cambodia" (PDF). International Centre for Environmental Management & Partners. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2017-07-06. สืบค้นเมื่อ 2024-12-30.
Koh Kong Conservation Corridor Lonely Planet (7. February 2014)
Cambodia Flora & Fauna International
Cambodia Conservation International
Wildlife Alliance

บรรณานุกรม

REPORT 4 Fauna and flora diversity studies in Botum Sakor National Park, Cambodia April 2005 – September 2009^[] Frontier Cambodia, January 2010. Society for Environmental Exploration 2010.
Royan, A. (2010) Significant mammal records from Botum-Sakor National Park, Southwest Cambodia. Cambodian Journal of Natural History, 2010 (1) : 22–26.
Royan, A. (2009) Avifaunal inventory with annotated accounts for Botum-Sakor National Park, Southwest Cambodia. Cambodian Journal of Natural History, 2009 (1) : 26–39.
Royan, A. (2009) Confirmation of the endangered fishing cat Prionailurus viverrinus in Botum-Sakor National Park, Southwest Cambodia. Bulletin of the IUCN/SSC cat specialist group, 51: 10–11.
The Phnom Penh Post: "Work on $5 billion tourism project begins", October 1.st 2010.
Cambodian Government authorises clear-cutting global witness
Open Development Cambodia ODC

แหล่งข้อมูลอื่น

Lonely Planet's page on travel to Botum Sakor National Park
Botumsakor Community Development Organization BCDO
Interactive map of the area Open Development Cambodia (ODC)

[wdpa-1] Protected Planet (2018). "Botum-Sakor National Park". United Nations Environment World Conservation Monitoring Centre. สืบค้นเมื่อ 26 Dec 2018.

[Report4-2] REPORT 4; Frontier Cambodia, 2010

[3] "Southern Cardamom REDD+ Project". Verra. 2021. สืบค้นเมื่อ 2022-08-03.

[4] Daltry, J.C. & Traeholt, C. (2003). Biodiversity assessment of the Southern Cardamoms and Botum Sakor Peninsula (Report). Phnom Penh: WildAid: Cambodia Program and Department of Forestry and Wildlife.

[5] REPORT 4, Frontier Cambodia 2010, p.4

[6] Botum Sakor National Park: A threatened haven of biodiversity The Earth Times, 12. August 2011 (retrieved February 2014)

[7] Traeholt, C.; Bonthoeun, R.; Rawson, B.; Samuth, M.; Virak, C.; Sok, V. (2005). Status review of pileated gibbon, Hylobates pileatus, and yellow-cheeked crested gibbon, Nomascus gabriellae, in Cambodia (Report). Phnom Penh: FFI Cambodia Programme Office.

[REPORT4p6-8] REPORT 4; Frontier Cambodia, 2010, p.6.

[9] Note: Only known from interviews and unidentified bear marks at present though. (Source: REPORT 4, Frontier Cambodia 2010, p.6)

[REPORT4p23-10] REPORT 4; Frontier Cambodia, 2010, p.23

[11] REPORT 4; Frontier Cambodia, 2010, p.29

[12] REPORT 4, Frontier Cambodia 2010, p.36

[13] Land Tenure Cambodia Profile เก็บถาวร 2016-06-24 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน USAID

[14] Concession Profile - The Green Rich Co., Ltd เก็บถาวร 2014-02-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ODC

[BB-20190720-15] "Chinese mega-resort in Cambodia raises red flags". Bangkok Post. Bloomberg. 20 July 2019. สืบค้นเมื่อ 20 July 2019.

[16] Concession Profile - Union Development Group Co., Ltd เก็บถาวร 2014-02-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

[17] Concession Profile - Koh kong sez co., ltd เก็บถาวร 2014-02-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ODC

[18] Concession Profile - L.Y.P Group Co., Ltd เก็บถาวร 2014-02-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ODC

[19] Concession Profile - Paradise Investment Co., Ltd เก็บถาวร 2014-02-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ODC

[20] Paradise Investment Co Ltd Financial Times (retrieved 10. February 2014)

[21] Paradise Group Official homepage for the company. English available,

[22] Concession Profile - Sinimexim Investment Co., Ltd เก็บถาวร 2014-02-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ODC

[23] ssion Profile เก็บถาวร 2014-02-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ODC

[24] For nuances on the exact area, see the talk page under "Agriculture, industry and construction projects".

[25] Global Forest Change (interactve map 2000-2012) University of Maryland. Landsat satellite.

[26] Maps of forest cover by year ODC

[27] Forest Cover - Regional animations เก็บถาวร 2014-02-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ODC

[28] Yellow vine is aka. Voer Romiet, with the scientific names of Coscinium spp., Coscinium usitatum or . Source: Coscinium usitatum Pierre The Plant List.

[29] Ashwell, D. & Walston, N. (2008). An overview of the use and trade of plants and animals in traditional medicine systems in Cambodia (PDF) (Report). Ha Noi, Viet Nam: TRAFFIC Southeast Asia, Greater Mekong Programme.

[30] Documentary film: Forest of Ecstasy เก็บถาวร กุมภาพันธ์ 22, 2014 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน (reporter). 2009. Hosted by Drug Documentaries.

[31] Documentary: Forest of Ecstasy Adam Yamaguchi (reporter). Vanguard 2009. Hosted by Cambodian Information Center

[32] Dominguez, Robert Jonathan: Cambodia's Forests of Ecstasy a senior research project. North Carolina State University (Dr. Erin Sills)

[33] Documentary film: Death in the Forest; David O'Shea (reporter). SBS Dateline 2012. Investigations on the shooting of environmental activist .

[34] Documentary transcript: Death in the Forest เก็บถาวร 2014-02-23 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน SBS Dateline. The film link does not work on this website.

[35] "Protected areas and development: lessons from Cambodia" (PDF). International Centre for Environmental Management & Partners. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2017-07-06. สืบค้นเมื่อ 2024-12-30.

[36] Koh Kong Conservation Corridor Lonely Planet (7. February 2014)

[37] Cambodia Flora & Fauna International

[38] Cambodia Conservation International

[39] Wildlife Alliance