รัฐพหุชนชาติแห่งโบลิเวีย

โบลิเวีย (สเปน: Bolivia, ออกเสียง: [boˈliβja] ( ฟังเสียง)) หรือชื่ออย่างเป็นทางการว่า รัฐพหุชนชาติโบลิเวีย (Estado Plurinacional de Bolivia) เป็นประเทศที่ไม่มีทางออกสู่ทะเลทางตอนกลาง-ตะวันตกของทวีปอเมริกาใต้ เมืองหลวงตามรัฐธรรมนูญคือซูเกร ในขณะที่ที่ตั้งรัฐบาลและเมืองหลวงฝ่ายบริหารคือลาปาซ ส่วนเมืองที่ใหญ่ที่สุดและศูนย์กลางอุตสาหกรรมหลักคือซานตากรุซเดลาซิเอร์ราซึ่งตั้งอยู่ใน ยาโนสโอริเอนตาเลส หรือที่ราบทางภาคตะวันออกของประเทศ

รัฐพหุชนชาติโบลิเวีย Estado Plurinacional de Bolivia (สเปน) Puliwya Mamallaqta (เกชัว) Wuliwya Suyu (ไอมารา) Tetã Hetãvoregua Mborivia (กวารานี)
ธงชาติ ตราแผ่นดิน
คำขวัญ: "ความเป็นหนึ่งเดียวคือพลัง" (สเปน: La Unión es la Fuerza)
เพลงชาติ: "เพลงชาติโบลิเวีย"
ธงควบคู่
ที่ตั้งของ ประเทศโบลิเวีย  (เขียว) ในทวีปอเมริกาใต้  (เทา)
เมืองหลวง	ซูเกร (ตามรัฐธรรมนูญและฝ่ายตุลาการ) ลาปาซ (ฝ่ายบริหารและฝ่ายนิติบัญญัติ)
เมืองใหญ่สุด	ซานตากรุซเดลาซิเอร์รา 17°48′S 63°10′W / 17.800°S 63.167°W / -17.800; -63.167
ภาษาราชการ	สเปน เกชัว ไอมารา
ภาษาอื่น ๆ	อังกฤษ โปรตุเกส
กลุ่มชาติพันธุ์ (ค.ศ. 2009)	68% (ลูกผสมระหว่างกับ) 20% 5% 2% 1% 1% อื่น ๆ 3% ไม่ระบุ
ศาสนา (ค.ศ. 2018)	89.3% คริสต์ —70.1% โรมันคาทอลิก —17.3% โปรเตสแตนต์ —1.9% นิกายอื่น ๆ 10.1% ไม่มี 0.6% อื่น ๆ
การปกครอง	รัฐเดี่ยว สาธารณรัฐรัฐธรรมนูญระบบประธานาธิบดี
•	ลุยส์ อาร์เซ
•
สภานิติบัญญัติ
• สภาสูง
• สภาล่าง
จากสเปน
•	6 สิงหาคม ค.ศ. 1825
• ได้รับการรับรอง	21 กรกฎาคม ค.ศ. 1847
• รัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน	7 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 2009
พื้นที่
• รวม	1,098,581 ตารางกิโลเมตร (424,164 ตารางไมล์) (อันดับที่ 27)
• แหล่งน้ำ (%)	1.29
ประชากร
• ค.ศ. 2019 ประมาณ	11,428,245 (อันดับที่ 83)
• ความหนาแน่น	10.4 ต่อตารางกิโลเมตร (26.9 ต่อตารางไมล์) (อันดับที่ 224)
จีดีพี (อำนาจซื้อ)	ค.ศ. 2019 (ประมาณ)
• รวม	89.018 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ (อันดับที่ 88)
• ต่อหัว	7,790 ดอลลาร์สหรัฐ ()
จีดีพี (ราคาตลาด)	ค.ศ. 2019 (ประมาณ)
• รวม	40.687 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ (อันดับที่ 90)
• ต่อหัว	3,823 ดอลลาร์สหรัฐ ()
จีนี (ค.ศ. 2019)	41.6 ปานกลาง
เอชดีไอ (ค.ศ. 2019)	0.718 สูง · อันดับที่ 107
สกุลเงิน	(BOB)
เขตเวลา	UTC−4 (BOT)
	วว-ดด-ปปปป
ขับรถด้าน	ขวามือ
รหัสโทรศัพท์
โดเมนบนสุด	.bo

รัฐเอกราชโบลิเวียเป็นรัฐเดี่ยวที่แบ่งออกเป็นเก้าตาม มีลักษณะภูมิประเทศหลากหลายตั้งแต่ยอดเขาต่าง ๆ ของเทือกเขาแอนดีสทางภาคตะวันตก ไปจนถึงที่ลุ่มทางภาคตะวันออกซึ่งตั้งอยู่ภายใน มีอาณาเขตจรดบราซิลทางทิศเหนือและทิศตะวันออก จรดปารากวัยทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ จรดอาร์เจนตินาทางทิศใต้ จรดชิลีทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ และจรดเปรูทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ พื้นที่หนึ่งในสามของประเทศตั้งอยู่บริเวณเทือกเขาแอนดีส ด้วยเนื้อที่ 1,098,581 ตารางกิโลเมตร (424,164 ตารางไมล์) โบลิเวียจึงเป็นประเทศที่มีขนาดใหญ่เป็นอันดับที่ 5 ในอเมริกาใต้ รองจากบราซิล, อาร์เจนตินา, เปรู และโคลอมเบีย (และเป็นหนึ่งในสองประเทศที่ไม่มีทางออกสู่ทะเลในทวีปอเมริการ่วมกับปารากวัย) มีขนาดใหญ่เป็นอันดับที่ 27 ของโลก เป็นประเทศที่ไม่มีทางออกสู่ทะเลที่ใหญ่ที่สุดในซีกโลกใต้ และเป็นประเทศที่ไม่มีทางออกสู่ทะเลที่ใหญ่เป็นอันดับที่ 7 ของโลก รองจากคาซัคสถาน, มองโกเลีย, ชาด, ไนเจอร์, มาลี และเอธิโอเปีย

ประชากรของโบลิเวียซึ่งมีจำนวนประมาณ 11 ล้านคน มีลักษณะเป็นซึ่งรวมถึงชาวอเมรินเดียน, , , และ ภาษาสเปนเป็นภาษาราชการและเป็นภาษาหลักของประเทศ แม้ว่าจะมีสถานะเป็นภาษาราชการเช่นกัน ภาษาที่ใช้กันมากที่สุดในจำนวนนี้คือ, ภาษาไอมารา และภาษาเกชัว

ในสมัยก่อนการเข้ามาของสเปน ภูมิภาคแอนดีสของโบลิเวียเป็นส่วนหนึ่งของจักรวรรดิอินคา ในขณะที่ที่ลุ่มทางภาคเหนือและภาคตะวันออกเป็นที่อยู่อาศัยของเผ่าชนอิสระเผ่าต่าง ๆ ผู้พิชิตชาวสเปนที่เดินทางมาจากกุสโกและอาซุนซิออนเข้าควบคุมภูมิภาคนี้ในคริสต์ศตวรรษที่ 16 ในช่วงที่เป็นอาณานิคมสเปน โบลิเวียอยู่ในเขตอำนาจ สเปนเสริมสร้างความมั่งคั่งของตนจากแร่เงินที่ขุดได้จากเหมืองในโบลิเวียส่วนหนึ่ง หลังจากมีการเรียกร้องเอกราชเป็นครั้งแรกใน ค.ศ. 1809 ก็เกิดสงครามที่กินเวลานาน 16 ปีก่อนจะมีการสถาปนาสาธารณรัฐซึ่งได้รับการตั้งชื่อตามซิมอน โบลิบาร์ ตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 19 ไปจนถึงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 20 โบลิเวียสูญเสียดินแดนรอบนอกหลายแห่งให้แก่ประเทศเพื่อนบ้าน รวมทั้งสูญเสียชายฝั่งทะเลให้แก่ชิลีใน ค.ศ. 1879 โบลิเวียยังรักษาเสถียรภาพทางการเมืองไว้ได้จนกระทั่ง ค.ศ. 1971 เมื่อ ได้รับการสนับสนุนจากสำนักข่าวกรองกลางสหรัฐให้ก่อรัฐประหารที่แทนที่รัฐบาลสังคมนิยมของ ด้วยเผด็จการทหารที่นำโดยบันเซร์ ตอร์เรสถูกสังหารในบัวโนสไอเรสโดยหน่วยสังหารของฝ่ายขวาใน ค.ศ. 1976 ระบอบบันเซร์ได้ปราบปรามฝ่ายค้านซึ่งเป็นฝ่ายซ้ายและฝ่ายสังคมนิยมรวมถึงผู้เห็นต่างในรูปแบบอื่น ๆ ส่งผลให้มีการทรมานและการสังหารพลเมืองโบลิเวียไปจำนวนหนึ่ง บันเซร์ถูกขับออกจากตำแหน่งใน ค.ศ. 1978 และหลังจากนั้นก็กลับมาเป็นประธานาธิบดีที่ได้รับการเลือกตั้งตามระบอบประชาธิปไตยระหว่าง ค.ศ. 1997–2001

โบลิเวียสมัยใหม่เป็นสมาชิกกฎบัตรของสหประชาชาติ, กองทุนการเงินระหว่างประเทศ, ขบวนการไม่ฝักใฝ่ฝ่ายใด,องค์การนานารัฐอเมริกา, , , และสหภาพประชาชาติอเมริกาใต้ โบลิเวียยังคงเป็นประเทศที่ยากจนที่สุดเป็นอันดับที่ 2 ในอเมริกาใต้ แต่ก็สามารถลดอัตราความยากจนและมีระบบเศรษฐกิจที่เติบโตเร็วที่สุดในอเมริกาใต้ (ในแง่ผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ) ประเทศนี้เป็นประเทศกำลังพัฒนาที่มีดัชนีการพัฒนามนุษย์อยู่ในระดับสูง กิจกรรมทางเศรษฐกิจที่สำคัญ ได้แก่ เกษตรกรรม, การป่าไม้, การประมง, การทำเหมืองแร่ และการผลิตสินค้าอย่าง, เสื้อผ้า, โลหะกลั่น และปิโตรเลียมกลั่น โบลิเวียอุดมไปด้วยแร่ธาตุต่าง ๆ เช่น เงิน, ดีบุก, ลิเทียม, ทองแดง เป็นต้น

การแบ่งเขตการปกครอง

แผนที่เขตการปกครองของโบลิเวีย

โบลิเวียแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 9 แคว้น (departamento) ชื่อเมืองหลักอยู่ในวงเล็บ

• ()
• (ซูเกร)
• (โกชาบัมบา)
• (ลาปาซ)
• ()
• ()
• (โปโตซี)
• ()
• ()

แต่ละแคว้นแบ่งออกเป็นจังหวัด (provincia)

อ้างอิง

1. [10 Cent Coins] (ภาษาสเปน). Central Bank of Bolivia. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 28 April 2007. สืบค้นเมื่อ 28 January 2014.
2. "Nueva Constitución Política Del Estado > PRIMERA PARTE > TÍTULO I > CAPÍTULO PRIMERO > Modelo De Estado: Ley de Bolivia". JUSTIA Bolivia (ภาษาสเปนแบบยุโรป). จากแหล่งเดิมเมื่อ 25 February 2017. สืบค้นเมื่อ 24 February 2017.
3. "South America :: Bolivia". The World Factbook. Central Intelligence Agency. สืบค้นเมื่อ 25 March 2017.
4. Religion affiliation in Bolivia as of 2018. Based on Latinobarómetro. Survey period: 15 June to 2 August 2018, 1,200 respondents.
5. "Report for Selected Countries and Subjects". International Monetary Fund. สืบค้นเมื่อ 29 August 2020.
6. "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org. สืบค้นเมื่อ 29 August 2020.
7. "GINI index (World Bank estimate) – Bolivia". World Bank. จากแหล่งเดิมเมื่อ 11 August 2018. สืบค้นเมื่อ 17 June 2021.
8. Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 December 2020. pp. 343–346. ISBN . สืบค้นเมื่อ 16 December 2020.
9. Gaceta Oficial de Bolivia (2009). "Decreto Supremo N° 0048". gacetaoficialdebolivia.gob.bo. สืบค้นเมื่อ 2017-04-10.
10. "South America :: Bolivia — The World Factbook - Central Intelligence Agency". www.cia.gov. สืบค้นเมื่อ 2020-11-23.
11. . 2013-08-25. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-08-25. สืบค้นเมื่อ 2020-11-23. {{}}: ระบุ |accessdate= และ |access-date= มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)); ระบุ |archivedate= และ |archive-date= มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)); ระบุ |archiveurl= และ |archive-url= มากกว่าหนึ่งรายการ ((help))
12. "Non-Aligned Movement (NAM) - The Nuclear Threat Initiative". สืบค้นเมื่อ 19 October 2021.

แหล่งข้อมูลอื่น

• เว็บท่าของรัฐบาลโบลิเวีย 2008-09-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน (สเปน)
• [1] 2011-08-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน จากเว็บไซต์กระทรวงต่างประเทศ
• ข้อมูลประเทศโบลิเวีย 2018-12-25 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน จากเดอะเวิลด์แฟกต์บุก (อังกฤษ)
• ข้อมูลประเทศโบลิเวีย จากสารานุกรมบริทานิกา (อังกฤษ)