ยุทธการวอเตอร์ลู

ยุทธการที่วอเตอร์ลู (อังกฤษ: Battle of Waterloo) เกิดขึ้นเมื่อ 18 มิถุนายน ค.ศ. 1815 ที่หมู่บ้านวอเตอร์ลู ประเทศเบลเยียม (ส่วนหนึ่งของสหราชอาณาจักรเนเธอร์แลนด์) กองทัพฝรั่งเศสในบัญชาของจักรพรรดินโปเลียนพ่ายแพ้ต่อสองกองทัพฝ่ายสหสัมพันธมิตร กองทัพแรกคือทัพผสมระหว่างบริเตน, เนเธอร์แลนด์, ฮันโนเฟอร์, เบราน์ชไวค์ และนัสเซา ในบัญชาของจอมพลดยุกแห่งเวลลิงตัน กองทัพที่สองคือทัพปรัสเซียในบัญชาของจอมพลเก็พฮาร์ท ฟ็อน บลึชเชอร์ ยุทธการครั้งนี้เป็นจุดจบของสงครามนโปเลียน ยุทธการนี้มีชื่อเรียกในสมัยนั้นว่า ยุทธการที่มงแซ็ง-ฌ็อง (ฝรั่งเศส) หรือ พันธมิตรอันงดงาม (ปรัสเซีย)

ยุทธการที่วอเตอร์ลู
ส่วนหนึ่งของ
โดย
วันที่ 18 มิถุนายน ค.ศ. 1815 สถานที่ เนเธอร์แลนด์ (ปัจจุบันคือ ประเทศเบลเยียม) 50°40′48″N 4°24′43″E / 50.680°N 4.412°E / 50.680; 4.412 ผล ฝ่ายสัมพันธมิตรชนะ
คู่สงคราม
ฝรั่งเศส	สหราชอาณาจักร ปรัสเซีย เนเธอร์แลนด์ ฮันโนเฟอร์ เบราน์ชไวค์
ผู้บังคับบัญชาและผู้นำ
นโปเลียนที่ 1 มีแชล แน	ดยุกแห่งเวลลิงตัน บลึชเชอร์
กำลัง
รวม: 72,000-73,000 นาย ทหารราบ 50,700 นาย ทหารม้า 14,390 นาย ทหารปืนใหญ่และทหารยุทธโยธา 8,050 นาย ปืนใหญ่ 252 กระบอก	รวม: 118,000-120,000 นาย กองทัพเวลลิงตัน: 68,000 นาย สหราชอาณาจักร: 31,000 นาย (อังกฤษ 25,000 นายและทหารเยอรมัน 6,000 นาย) เนเธอร์แลนด์: 17,000 นาย ฮันโนเฟอร์: 11,000 นาย เบราน์ชไวค์: 6,000 นาย นัสเซา: 3,000 นาย ปืน 156 อัน กองทัพบลึชเชอร์: ปรัสเซีย: 50,000 นาย
ความสูญเสีย
รวม: 41,000-42,000 นาย บาดเจ็บและเสียชีวิต 24,000 ถึง 26,000 นาย รวมผู้ถูกจับกุม 6,000 ถึง 7,000 นาย สูญหาย 15,000 นาย imperial eagle standards ถูกจับ 2 กลุ่ม	รวม: 23,000-24,000 นาย กองทัพเวลลิงตัน: 17,000 นาย ถูกฆ่า 3,500 นาย บาดเจ็บ 10,200 นาย สาบสูญ 3,300 นาย กองทัพบลึชเชอร์: 7,000 นาย ถูกจับ 1,200 นาย บาดเจ็บ 4,400 นาย สาบสูญ 1,400 นาย
ทั้งสองฝั่ง: ม้าถูกฆ่า 7,000 ตัว

เมื่อนโปเลียนหนีออกจากเกาะเอลบาและคืนสู่อำนาจในเดือนมีนาคม ค.ศ. 1815 ประเทศทั้งหลายรีบตัวกันจัดตั้งกองทัพสหสัมพันธมิตรเพื่อต่อต้านนโปเลียน กองทัพเวลลิงตันและกองทัพบลึชเชอร์ตั้งค่ายอยู่ใกล้ชายแดนทางเหนือของฝรั่งเศส นโปเลียนวางแผนทั้งคู่ก่อนที่ทั้งคู่จะรวมตัวกับกองทัพพันธมิตรอื่นและบุกเข้าฝรั่งเศส ในวันที่ 16 มิถุนายน นโปเลียนประสบความสำเร็จในการรุกตีกองทัพปรัสเซียใน (Ligny) ด้วยกองหลัก ทำให้ปรัสเซียต้องถอยร่นขึ้นเหนือในวันต่อมา แต่ศึกด้านเวลลิงตันจบลงที่ผลเสมอ นโปเลียนส่งกำลังราวหนึ่งในสามเพื่อไล่ตีกองทัพปรัสเซียจนเกิดเป็น (Wavre) เมื่อวันที่ 18–19 มิถุนายน ทำให้ทหารฝรั่งเศสหน่วยดังกล่าวอยู่ในภาวะรบติดพันและมาที่วอเตอร์ลูไม่ได้

ดยุกแห่งเวลลิงตันทราบเรื่องดังกล่าวและมองเห็นเป็นโอกาสดี เขาตัดสินใจตั้งทัพที่เนินมงแซ็งฌ็อง (Mont-Saint-Jean) บนทางหลวงเชื่อมบรัสเซลส์ ใกล้หมู่บ้านวอเตอร์ลู เวลลิงตันรับการโจมตีอย่างต่อเนื่องของฝรั่งเศสตลอดบ่าย 18 มิถุนายน เมื่อทหารปรัสเซียมาถึง กองทัพปรัสเซียเข้าตีปีกข้างของกองทัพฝรั่งเศสและสร้างความเสียหายอย่างมาก เมื่อตกค่ำ นโปเลียนสั่งทหารราบรักษาพระองค์ (Garde Impériale) ซึ่งเป็นกองหนุนหน่วยสุดท้ายที่เหลืออยู่เข้าโจมตีแถวทหารอังกฤษ อีกด้านหนึ่ง ทหารปรัสเซียรุกฝ่าเข้ามาทางปีกขวาของกองทัพฝรั่งเศส ทหารอังกฤษสามารถยันกองพันทหารราบฝรั่งเศสไว้ได้ กองทัพฝรั่งเศสแพ้ราบคาบ

วอเตอร์ลูเป็นการสู้รบที่เด็ดขาดในและเป็นการสู้รบครั้งสุดท้ายของนโปเลียน นโปเลียนสละราชสมบัติในอีกสี่วันให้หลัง กองทัพผสมเคลื่อนพลเข้าสู่กรุงปารีสในวันที่ 7 กรกฎาคม ความพ่ายแพ้ที่วอเตอร์ลูปิดฉากการปกครองของนโปเลียนในฐานะจักรพรรดิฝรั่งเศส เป็นจุดจบของสมัยร้อยวัน และเป็นจุดสิ้นสุดของจักรวรรดิฝรั่งเศสที่ 1 สนามรบตั้งอยู่ในเทศบาล (Braine-l'Alleud) และลาน (Lasne) ของประเทศเบลเยียม ตั้งอยู่ทางใต้ของประมาณ 15 กิโลเมตร (9.3 ไมล์) และจากเมืองวอเตอร์ลูประมาณ 2 กิโลเมตร (1.2 ไมล์) บริเวณที่เป็นอดีตสนามรบ ปัจจุบันกลายเป็นอนุสรณ์เนินดินเทียมที่สร้างขึ้นจากดินในยุทธบริเวณ ส่วนภูมิประเทศของสนามรบใกล้เนินดินไม่ได้รับการอนุรักษ์ไว้

ภูมิหลัง

นโปเลียนหลบหนีออกจากเกาะเอลบาเมื่อวันที่ 26 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1815 ขณะนั้น ประเทศมหาอำนาจอยู่ระหว่างการประชุมใหญ่แห่งเวียนนาเพื่อจัดระเบียบทวีปยุโรป เมื่อที่ประชุมรับทราบข่าวการหลบหนีของนโปเลียน จึงประกาศให้นโปเลียนเป็นบุคคลนอกกฎหมายในวันที่ 13 มีนาคม และในอีกสี่วันต่อมา กองทัพของสหราชอาณาจักร, รัสเซีย, ออสเตรีย และปรัสเซีย เริ่มเคลื่อนกำลังเพื่อล้มล้างนโปเลียน และเนื่องจากกองทัพข้าศึกมีจำนวนในภาพรวมเหนือกว่าอย่างขาดลอย นโปเลียนจึงทราบดีว่าโอกาสเดียวของเขาคือการชิงโจมตีก่อนที่กองทัพข้าศึกจะสนธิกำลังเป็นกองทัพขนาดใหญ่

ถ้าหากนโปเลียนทำลายกองทัพข้าศึกที่อยู่ทางใต้ของกรุงบรัสเซลล์ก่อนที่ข้าศึกจะได้รับกำลังเสริม เขาก็อาจจะสามารถผลักดันกองทัพอังกฤษกลับไปยังชายฝั่งมหาสมุทร และเอาชนะกองทัพปรัสเซีย สถานการณ์นี้จะช่วยให้เขามีเวลาฝึกฝนกำลังพลและจัดเตรียมกองทัพให้พร้อมรบกับกองทัพผสมของออสเตรีย-รัสเซีย นอกจากนี้ ถ้าหากนโปเลียนได้รับชัยชนะในศึกนี้ ก็อาจจะเป็นแรงผลักดันให้ประชากรเบลเยียมที่พูดภาษาฝรั่งเศส ก่อการปฏิวัติขึ้นในประเทศเบลเยียม ซึ่งก็จะส่งผลดีต่อเขาเช่นกัน ไม่เท่านั้น กำลังทหารข้าศึกในเบลเยียมก็ไม่ใช่ทหารชั้นดี เนื่องจากหน่วยทหารชั้นดีมากประสบการณ์ถูกส่งไปทวีปอเมริกาเหนือเพื่อร่วมรบในสงคราม ค.ศ. 1812

จอมพลดยุกแห่งเวลลิงตัน

ทางด้านแม่ทัพอังกฤษอย่างจอมพลดยุกแห่งเวลลิงตัน ในตอนแรกวางแผนจะรับมือภัยคุกคามจากนโปเลียนโดยการเคลื่อนกำลังผ่านเมืองมงส์ (Mons) ไปยังตะวันตกเฉียงใต้ของกรุงบรัสเซลล์ การกระทำนี้มีข้อดีคือจะทำให้กองทัพของเวลลิงตันอยู่ในตำแหน่งที่ใกล้ชิดยิ่งขึ้นกับกองทัพปรัสเซียในบัญชาของจอมพลบลึชเชอร์ แต่ก็มีข้อเสียคืออาจจะทำให้สูญเสียการติดต่อกับฐานทัพอังกฤษที่เมืองโอสต็องด์ (Ostend) ซึ่งตั้งอยู่ติดชายฝั่งช่องแคบอังกฤษ นโปเลียนชะลอการเคลื่อนกำลังของจอมพลเวลลิงตัน โดยการปล่อยข่าวเท็จเพื่อลวงว่าฝรั่งเศสตัดสายส่งกำลังจากช่องแคบอังกฤษถึงกองทัพของเวลลิงตัน

นโปเลียนเคยมีสรรพกำลังถึงประมาณสามแสนนายในเดือนมิถุนายน แต่บัดนี้เขามีกำลังที่วอเตอร์ลูมีไม่ถึงหนึ่งในสามของจำนวนที่ว่า กระนั้น กำลังพลเกือบทั้งหมดก็เป็นทหารชาญศึกที่มีความจงรักภักดียิ่ง นโปเลียนแบ่งกำลังออกเป็นสามส่วน ได้แก่ปีกซ้ายในบัญชาของจอมพลมีแชล แน, ปีกขวาในบัญชาของจอมพลแอมานุแอล เดอ กรูชี และกำลังสำรองซึ่งบัญชาโดยตัวพระองค์เอง กองทัพฝรั่งเศสข้ามเส้นเขตแดนใกล้กลับเมืองชาร์เลอรัว (Charleroi) ภายในเช้าวันที่ 15 มิถุนายน และรีบบุกครองชัยภูมิสำคัญ ทำให้นโปเลียนอยู่ในตำแหน่งตรงกลางระหว่างกองทัพเวลลิงตันกับกองทัพบลึชเชอร์ เพื่อยับยั้งไม่ให้สองทัพข้าศึกทำการสนธิกำลัง นโปเลียนตั้งใจจะทำลายกองทัพบลึชเชอร์เสียก่อน แล้วจึงทำลายกองทัพเวลลิงตัน

ในคืนวันที่ 15 มิถุนายน ดยุกแห่งเวลลิงตันแน่ใจแล้วว่าหน่วยทหารที่รุกขึ้นเหนือมายังชาเลอรัวเป็นกำลังหลักข้าศึก ในเช้าของวันที่ 15 มิถุนายน จอมพลเจ้าชายแห่งออเรนจ์ทำการส่งกำลังส่วนแยกมาให้แก่ดยุกแห่งเวลลิงตัน แต่แล้วเวลลิงตันก็ต้องตกใจกับความเร็วการรุกของนโปเลียน ดยุกแห่งเวลลิงตันจึงรีบสั่งการให้รวมกำลังไว้ที่หมู่บ้านกาทร์บรา (Quatre Bras) สิบเก้ากิโลเมตรทางเหนือของชาเลอรัว อันเป็นตำแหน่งที่เจ้าชายแห่งออเรนจ์และตั้งทัพอยู่ ตำแหน่งดังกล่าวแทบไม่มีผลดีในการต่อต้านปีกซ้ายของจอมพลแน

การรบ

แผนที่แสดงยุทธการที่วอเตอร์ลู

สมรภูมิวอเตอร์ลูมีแนวสันเขาตามทิศตะวันตกไปทิศตะวันออก มีถนนไปบรัสเซล์ตัดผ่านตรงกลางในแนวตั้งฉาก ทางยอดเขามีถนนและหุบเหวตื้น ที่จุดตัดของถนนไปบรัสเซล์มีต้นเอม ซึ่งเวลลิงตันได้ควบคุมการรบที่นั่น โดยใช้การรบบนเนินเขาความยาวของกองทัพนั้นประมาณ 2.5 ไมล์ (4.0 กิโลเมตร) เวลลิงตันจึงสามารถนำกองทัพของเขารุกขึ้นมาได้ ซึ่งเขาทำในช่วงตอนกลางและฝั่งขวาไปยังหมู่บ้านโดยหวังใช้กองทัพปรัสเซียมาถึงให้ทันเวลา ด้านหน้าสันเขามีจุดสำตัญที่สามารถใช้ป้องกันการโจมตีได้ ฝั่งขวาสุดมีชาโต สวน และสวมผลไม้ที่มีบ้านที่ซ่อนอยู่ท่ามกลางต้นไม้ซึ่งหันไปทางทิศเหนือ ตามแนวร่องเหว ฝั่งซ้ายสุดมีหมู่บ้านเล็กๆ ชื่อปาปล็อต(Papelotte) ซึ่งอูโกมองต์และปาปล็อตได้มีทหารประจำการ ซึ่งทำให้การโจมตีตามแนวขอบใช้ไม่ได้ และปาปล็อตยังยึดถนนไปวาเวรอ ซึ่งทหารปรัสเซียใช้เดินทางมา ทิศตะวันตกของถนนไปบรัสเซล์มีฟาร์มชื่อว่ามีทหารเบาแห่ง 400 นายประจำการอยู่. ด้านตรงข้ามของถนนมีเหมืองทราย ที่ประจำการเป็นพลแม่นปืน ตำแหน่งของกองทัพเช่นนี้เป็นสิ่งที่ลำบากใจในการโจมตี การโจมตีต้องโจมตีที่อูโกมง ถ้าโจมตีตรงกลางจะถูงยิงทั้งสองด้าน คือทางอูโกมงและลาแอย์แซงต์ ฝั่งซ้ายจะถูกโจมตีที่ลาแอย์แซงต์ และเมืองปาปล็อต กองทัพฝรั่งเศสอยู่ทางใต้ของสันเขา นโปเลียนไม่เห็นตำแหน่งของเวลลิงตัน จึงเดินทัพไปทางถนนบรัสเซล ปีกขวามีกองที่ 1 นำทัพโดยมีทหารราบ 1,600 นาย ทหารม้า 1,500 นาย และสำรองอีก 4,700 ปีกซ้ายนำโดย มีทหารราบ 1,300 นาย ทหารม้า 1,300 นายและสำรองอีก 4,600 นาย ตรงกลางถนนไปยังมีกำลังเสริมของโลโบ ประกอบด้วยทหารราบ 6,000 ทหารรักษาพระองค์ 1,300 นาย และทหารท้าอีก 1,200 นาย

อ้างอิง

1. Bodart 1908, p. 487. sfn error: no target: CITEREFBodart1908 ()
2. Hofschröer 1999, pp. 68–69. sfn error: no target: CITEREFHofschröer1999 ()
3. Hofschröer 1999, p. 61 harvnb error: no target: CITEREFHofschröer1999 () cites Siborne's numbers.
4. Hamilton-Williams 1994, p. 256 harvnb error: no target: CITEREFHamilton-Williams1994 () gives 168,000.
5. Barbero 2005, pp. 75–76. sfn error: no target: CITEREFBarbero2005 ()
6. Hamilton-Williams 1994, p. 256. sfn error: no target: CITEREFHamilton-Williams1994 ()
7. Chesney 1874, p. 4. sfn error: no target: CITEREFChesney1874 ()
8. Barbero 2006, p. 312. sfn error: no target: CITEREFBarbero2006 ()
9. Barbero 2005, p. 420. sfn error: no target: CITEREFBarbero2005 ()
10. Barbero 2005, p. 419. sfn error: no target: CITEREFBarbero2005 ()
11. Albert Smith, Charles Dickens, William Harrison Ainsworth (eds.) (1851) Bentley's Miscellany, Volume 30, Publisher, Richard Bentley, p. 57
12. "Battle of Waterloo – The Battles of Quatre-Bras and Ligny | Britannica". www.britannica.com (ภาษาอังกฤษ). สืบค้นเมื่อ 2022-12-01.
13. Marcelis 2015. sfn error: no target: CITEREFMarcelis2015 ()
14. Hamilton-Williams 1993, p. 59. sfn error: no target: CITEREFHamilton-Williams1993 ()
15. Chandler 1966, pp. 1016, 1017, 1093. sfn error: no target: CITEREFChandler1966 ()
16. Siborne 1895, pp. 320–323. sfn error: no target: CITEREFSiborne1895 ()
17. "The campaign of 1815: a study – A fundamental choice: a defensive or offensive war" (PDF). Waterloo Campaign NL. เก็บ (PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ 9 October 2022. สืบค้นเมื่อ 8 April 2020.
18. Siborne 1895, p. 82. sfn error: no target: CITEREFSiborne1895 ()
19. Hofschröer 2005, pp. 136–160. sfn error: no target: CITEREFHofschröer2005 ()
20. Herold 1967, pp. 53, 58, 110. sfn error: no target: CITEREFHerold1967 ()
21. "Battle of Waterloo – Opening moves". National Army Museum. สืบค้นเมื่อ 17 April 2020.
22. Mark Simner (15 May 2015). An Illustrated Introduction to the Battle of Waterloo – Quatre Bras and Ligny. Amberley Publishing Limited. ISBN .
23. John Hussey (30 September 2017). Waterloo: The Campaign of 1815, Volume II: From Waterloo to the Restoration of Peace in Europe. Pen and Sword. pp. 178–. ISBN .
24. Alasdair White. The Road to Waterloo: a concise history of the 1815 campaign. Academia. สืบค้นเมื่อ 19 April 2020.
25. Longford 1971, p. 508. sfn error: no target: CITEREFLongford1971 ()
26. Barbero 2005, pp. 78, 79 harvnb error: no target: CITEREFBarbero2005 ().
27. Barbero 2005, p. 80 harvnb error: no target: CITEREFBarbero2005 ().
28. Barbero 2005, p. 149 harvnb error: no target: CITEREFBarbero2005 ().
29. Parry 1900, p. 58 harvnb error: no target: CITEREFParry1900 ().
30. Barbero 2005, pp. 141, 235 harvnb error: no target: CITEREFBarbero2005 ().
31. Barbero 2005, pp. 83–85 harvnb error: no target: CITEREFBarbero2005 ().

แหล่งข้อมูลอื่น

• วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ Battle of Waterloo
• นิยามแบบพจนานุกรมของ meet one's Waterloo ที่วิกิพจนานุกรม
• วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ Battle of Waterloo