ล งก ข ามภาษา ในบทความน ม ไว ให ผ อ านและผ ร วมแก ไขบทความศ กษาเพ มเต มโดยสะดวก เน องจากว ก พ เด ยภาษาไทยย งไม ม บทความด

ฟีลิปโป ลิปปี (อิตาลี: Filippo Lippi) (ค.ศ. 1406 - 8 ตุลาคม ค.ศ. 1469) เป็นจิตรกรยุคฟื้นฟูศิลปวิทยาคนสำคัญของประเทศอิตาลีในคริสต์ศตวรรษที่ 15 มีความเชี่ยวชาญทางการเขียนจิตรกรรมฝาผนัง

“แม่พระและพระกุมาร”
ราว ค.ศ. 1440-1445
พิพิธภัณฑ์ศิลปะแห่งชาติ, วอชิงตัน ดี.ซี., สหรัฐอเมริกา

“ภาพเหมือนผู้ชายและผู้หญิงในห้อง” (Portrait of a Man and Woman at a Casement) ราว ค.ศ. 1440
พิพิธภัณฑ์เมโทรโปลิตัน, นครนิวยอร์ก, สหรัฐอเมริกา

ชีวิตและงาน

ฟิลลิปโป ลิปปีเกิดที่ฟลอเรนซ์ พ่อเป็นคนขายเนื้อชื่อโทมัสโซ ทั้งพ่อและแม่เสียชีวิตตั้งแต่ลิปปียังเด็ก โมนา ลาปาเชียซึ่งเป็นน้าจึงเป็นผู้ดูแลแทน ในปี ค.ศ. 1432 ลิปปีก็เข้าปฏิญาณตนเป็นไฟรอาร์คณะคาร์เมไลท์ที่ฟลอเรนซ์ขณะอายุได้ 16 ปีในปี ค.ศ. 1421 ในหนังสือ “ชีวิตศิลปิน” ของ จอร์โจ วาซารี กล่าวว่า: “แทนที่จะเรียนหนังสือ, ฟีลิปโปใช้เวลาทั้งหมดวาดรูปในสมุดของตนเองและของคนอื่นๆ” อธิการจึงตัดสินใจส่งไปเรียนการวาดรูป

ในที่สุดฟราฟีลิปโปก็ลาออกจากอารามแต่ดูเหมือนว่าจะคงยังเป็นนักบวชอยู่เพราะในจดหมายที่เขียนเมื่อปี ค.ศ. 1439 ฟีลิปโปกล่าวถึงตัวเองว่าเป็นไฟรอาร์ที่จนที่สุดในฟลอเรนซ์ ต้องรับผิดชอบหลานสาวถึงหกคน ในปี ค.ศ. 1452 ฟีลิปโปก็ได้รับแต่งตั้งให้เป็นประจำคอนแวนต์ที่ฟลอเรนซ์ ในปี ค.ศ. 1457 ก็ได้เป็นเรกเตอร์ประจำโบสถ์ซันควีรีโกที่เลจาเนีย (S. Quirico in Legania) มีรายได้ดีขึ้นแต่ก็มักจะมีปัญหาเรื่องเงิน ซึ่งกล่าวกันว่าฟีลิปโปเอาไปใช้ซื้อ “ความรัก” (amours) วาซารีเองก็กล่าวถึงการผจญภัยในทางที่ว่านี้ของลิปปี แต่นักเขียนชีวประวัติสมัยใหม่ไม่มีความเชื่อถือในข้อมูลที่ว่าเท่าใด แต่นอกเหนือไปจากคำบรรยายของวาซารีไปแล้วก็ไม่มีเอกสารอื่นใดที่กล่าวถึงฟิลลิปโปอีก แม้แต่เรื่องการเดินทางไปอังโคนา หรือเนเปิลส์ หรือเรื่องที่ถูกจับไปเป็นทาสโดยโจรสลัดที่บาบารีไม่ไกลจากโมร็อกโกในปัจจุบัน แต่ถูกปล่อยตัวเพราะความที่มีฝีมือในการเขียนภาพเหมือนจากปี ค.ศ. 1431 ถึง 1437 ไม่มีเอกสารเกี่ยวกับงานอาชีพใดๆ ที่กล่าวถึงลิปปี

ในปี ค.ศ. 1456 มีหลักฐานว่าฟีลิปโปอยู่ที่เมืองปราโตไม่ไกลจากฟลอเรนซ์เพื่อเขียนจิตรกรรมฝาผนังในบริเวณสงฆ์ที่มหาวิหารพราโต ในปี ค.ศ. 1458 ขณะที่ยังเขียนภาพให้มหาวิหารพราโต ฟิลลิปโปก็ไปทำงานเขียนให้กับคอนแวนต์ซานตามาเกอริตาที่พราโตด้วย ซึ่งเป็นที่ที่ฟิลลิปโปพบลูเครเซีย บูติ (Lucrezia Buti) ลูกสาวคนสวยของฟรานเชสโค บูติ พ่อค้าชาวฟลอเรนซ์ ผู้อาจจะเป็นแม่ชีฝึกหัดหรือเป็นถูกฝากให้อยู่กับคอนแวนต์ ฟิลลิปโปขอให้ลูเครเซียนั่งเป็นแบบสำหรับพระแม่มารีหรือไม่ก็นักบุญมาร์การเร็ต แล้วฟิลลิปโปก็ลักตัวลูเครเซียไปอยู่ด้วยแม้ว่าทางคอนแวนต์จะประท้วงขอตัวคืน

ผลก็คือลูกชายชื่อผู้กลายมาเป็นจิตรกรผู้มีชื่อเสียงไม่น้อยไปกว่าพ่อ คำบรรยายนี้มาจากบทเขียนของวาซารีซึ่งพิมพ์ไม่ถึงร้อยปีหลังจากเหตุการณ์ที่กล่าวแต่ก็ไม่มีใครค้านจนสามร้อยปีให้หลังเมื่อกล่าวกันว่าฟิลลิปโปอาจจะไม่มีอะไรเกี่ยวข้องกับลูเครเซียอย่างที่กล่าว หรือฟิลลิปินโนอาจจะเป็นเพียงลูกบุญธรรม หรืออาจจะเป็นเพียงญาติเท่านั้นก็ได้ ภาพเขียนสองภาพที่ถกเถียงกันว่าเป็นภาพเหมือนของลูเครเซียหรือไม่คือภาพพระแม่มารีที่ปัจจุบันอยู่ที่พิพิธภัณฑ์พิติ, ฟลอเรนซื, ประเทศอิตาลี และอีกภาพหนึ่งเป็นภาพของพระแม่มารีเช่นกันในภาพ “การประสูติของพระเยซู” พิพิธภัณฑ์ลูฟร์, ปารีส, ประเทศฝรั่งเศส แต่ภาพที่ว่าน่าจะเป็นภาพของลูเครเซียมากกว่าคือรูปนักบุญมาร์การเร็ตที่ปัจจุบันอยู่ที่แกลเลอรีที่พราโต

จิตรกรรมฝาผนังภายในบริเวณที่มหาวิหารปราโตเป็นเรื่องราวของนักบุญยอห์นแบปติสต์และนักบุญสเทเฟนบนผนังตรงกันข้าม ถือกันว่าเป็นจิตรกรรมฝาผนังที่เป็นงานสำคัญที่สุดและชิ้นใหญ่ที่สุดของฟิลลิปโปโดยเฉพาะภาพสะโลเมเต้นรำซึ่งมีลักษณะที่มาเห็นอีกต่อมาในงานของผู้เป็นลูกศิษย์ และ ผู้เป็นลูก รวมทั้งฉากที่แสดงความโศกเศร้าในการเสียชีวิตของนักบุญสเทเฟน ฉากหลังนี้เชื่อกันว่ามีภาพเหมือนของฟีลิปโป แต่ว่าจะเป็นคนใดในรูปก็ยังเป็นที่ถกเถียงกันอยู่ บนผนังอีกด้านหนึ่งเป็นภาพเขียนของนักบุญโจวันนี กวัลแบร์โต และนักบุญอัลแบร์โต บนเพดานเป็นภาพขนาดใหญ่ของผู้นิพนธ์พระวรสารสี่ท่าน

เมื่อบั้นปลายของชีวิตฟีลิปโปอาศัยอยู่ที่ซึ่งเป็นที่เขียนจิตรกรรมฝาผนังภายในบริเวณมุขด้านตะวันออกของมหาวิหารสโปเลตโตเป็นฉากชีวิตของพระแม่มารีย์[1] ซึ่งประกอบด้วย “การชื่นชมพระเยซู” “การสวมมงกุฏพระแม่มารีย์” และ “งานศพพระแม่มารี” ตรงกลางโดมครึ่งวงกลมเป็นภาพการสวมมงกุฏของพระแม่มารีย์ (Coronation of the Virgin) ซึ่งพร้อมไปด้วยนางฟ้าเทวดา และประกาศก งานนี้ไม่เท่าเทียมกับงานที่พราโตเขียนเสร็จโดย (Fra Diamante) หลังจากที่ฟิลลิปโปเสียชีวิต

จากจิตรกรรมฝาผนังที่มหาวิหารพราโด ราว ค.ศ. 1452-65

เรื่องที่ว่าฟีลิปโปเสียชีวิตที่สโปเลตโตเมื่อวันที่ 8 ตุลาคม ค.ศ. 1469 ก็ยังเป็นอีกเรื่องหนึ่งที่ยังถกเถียงกันอยู่ กล่าวกันว่าพระสันตะปาปาอนุญาตให้ฟีลิปโปแต่งงานกับลูเครเซียแต่ก่อนที่ใบอนุญาตจะมาถึงฟิลลิปโปก็ถูกวางยาโดยญาติผู้ไม่พอใจของลูเครเซียเองหรือผู้หญิงคนอื่นที่ฟิลลิปโปไปมีความสัมพันธ์ด้วย แต่เรื่องเหล่านี้ของฟิลลิปโปก็ถือกันว่าเป็นตำนานมากกว่าโดยเฉพาะความสมเหตุสมผลในเรื่องการแก้แค้นผู้มีอายุร่วม 63 ปีผู้ไปมีเรื่องเสียหายเมื่ออายุ 52 ปีซึ่งไม่น่าจะเป็นไปได้ ร่างของฟิลลิปโปฝังไว้ที่สโปเลตโตโดยมีสร้างให้โดยลอเรนโซ เดอ เมดิชิ (ออกแบบโดยฟีลิปปีโน ลิปปีแต่มิได้สร้างจนปี ค.ศ. 1490) เพราะฟิลลิปโปได้รับการอุปถัมภ์จากตระกูลเมดีชีเริ่มตั้งแต่ ลูกศิษย์ของฟีลิปโปก็มี (Francesco Pesellino) และจิตรกรคนอื่นๆ

ฉากประดับแท่นบูชาที่ฟิลลิปโปเขียนเมื่อปี ค.ศ. 1441 สำหรับซันอัมโบรในปัจจุบันตั้งอยู่ที่กาลเลอเรียเดลอคาเดเมีย, ฟลอเรนซ์ ซึ่งเป็นภาพที่กวีบราวนิงเขียนโคลงสดุดี เป็นภาพของการสวมมงกุฏของพระแม่มารีย์กับทูตสวรรค์และนักบุญรวมทั้งนักบวชคณะเบอร์นาดีน คนหนึ่งในจำนวนนี้ทางด้านขวาเป็นภาพเหมือนครื่งตัวของฟีลิปโป ฟีลิปโปได้ค่าวาดในปี ค.ศ. 1447 เป็นจำนวนเงิน 1200 ฟลอเรนซืลีรา ซึ่งเป็นจำนวนมากในสมัยนั้น

ฟิลลิปโป ลิปปีสร้างงานเขียนภาพความตายของ (Death of St. Bernard) ให้กับเจอร์มินยาโน อินกิรามิแห่งพราโต งานฉากแท่นบูชาหลักที่พราโตเป็นฉากการประสูติของพระเยซูภายใน (refectory) ของวัดซานโดเม็นนิโค ซึ่งเป็นภาพพระแม่มารีย์และนักบุญโยเซฟชื่นชมที่นอนอยู่บนพื้น ระหว่างนักบุญจอร์จและนักบุญดอมินิกในฉากทิวทัศน์ที่เป็นหิน โดยมีคนเลี้ยงแกะเล่นและทูตสวรรค์หกองค์บนท้องฟ้า ภาพที่ตั้งแสดงอยู่ที่พิพิธภัณฑ์ยูฟิซิที่ฟลอเรนซ์เป็นภาพพระแม่มารีย์ชื่นชมที่ทูตสวรรค์สององค์อุ้ม และภาพที่ตั้งแสดงอยู่ที่พิพิธภัณฑ์วิจิตรศิลป์แห่งชาติที่ลอนดอนเป็นภาพ “นิมิตของนักบุญเบอร์นาร์ด” (Vision of St Bernard) และภาพ “พระนางพรหมจารีและพระกุมารกับทูตสวรรค์” (Virgin and Infant with an Angel) แต่ผู้เขียนจริงยังไม่ตกลงกันแน่นอนว่าเป็นลิปปี

ฟีลิปโป ลิปปีเสียชีวิตเมือวันที่ 8 ตุลาคม ค.ศ. 1469 ขณะที่เขียนจิตรกรรมฝาผนัง “ฉากชีวิตของพระนางพรหมจารี”[2] (Storie della Vergine) ภายใต้มุขตะวันออกของ ซึ่งประกอบด้วยฉาก “แม่พระรับสาร” “งานพระศพของพระแม่มารี” “การชื่นชมพระบุตร” และ “การสวมมงกุฏของพระแม่มารี” ในกลุ่มผู้เฝ้าดู “งานพระศพของพระแม่มารี” มึภาพเหมือนตนเองของฟิลลิปโปและฟิลลิปินโนลูกชายกับ (Fra Diamante) และเพียร์ มาเทโอ ดาเมเลีย ผู้ช่วยยืนอยู่ข้างๆ ร่างของลิปปีบรรจุอยู่ที่ทางขวาของแขนกางเขนภายในมหาวิหาร จิตรกรรมฝาผนัง “ฉากชีวิตของพระแม่มารี” มาเขียนเสร็จโดยผู้ที่เป็นผู้ออกแบบอนุสรณ์สำหรับฟิลลิปโปด้วยโดยโลเรนโซ เด เมดีชีเป็นผู้ออกเงิน แต่ก็ไม่ได้สร้างจนปี ค.ศ. 1490 โดยช่างแกะสลักชาวฟลอเรนซ์

งานของฟีลิปโปจะเป็นงานที่แสดงลักษณะ “naïveté” สีสว่าง มีชีวิตจิตใจและมีลูกเล่น การสร้างศิลปะทางศาสนาจากการสังเกตที่มิใช่แบบที่มีความศรัทธาสูงแต่เป็นการวาดจากสังคมและความรู้สึกของชาวบ้าน ฟิลลิปโปเป็นศิลปินผู้มีความเชี่ยวชาญที่สุดคนหนึ่งในทางวิธีเขียนและการใช้สีและการร่างของสมัยเรอเนซองส์ เพราะฟิลลิปโปเป็นนักธรรมชาติวิทยาการเขียนจึงไม่เหมือนศิลปินร่วมสมัยตรงการแสดงออกอย่างสัจจะนิยม และมักจะมีการแสดงอารมณ์ขันในภาพ ฟิลลิปโปเกือบมิได้พยายามใช้ทัศนมิติหรือ (foreshortening) ที่ทำให้ภาพดูลึกกว่าเป็นจริง และมักจะชอบตกแต่งภาพด้วยสถาปัตยกรรม เวซารีกล่าวว่าฟิลลิปโปต้องการจะซ่อนมือไม้ไว้ในม่านเพื่อเลี่ยงสิ่งที่เขียนยาก งานของฟิลลิปโป ลิปปีเป็นงานที่วิวัฒนาการแต่มิได้มีการเปลี่ยนแปลงทางลักษณะและการใช้สี

อ้างอิง

ฟีลิปโป ลิปปี (Catholic Encyclopedia)

ดูเพิ่ม

สมุดภาพ

“การประสูติของพระเยซู”
ฉากชีวิตของพระแม่มารี
“แม่พระรับสาร”
ที่มหาวิหารสโปเลตโต
ฉากชีวิตของพระแม่มารี
“พระแม่มารี”
ฉากชีวิตของพระแม่มารี
“การชื่นชมพระเยซู”
ฉากชีวิตของพระแม่มารี
“การสวมมงกุฏพระแม่มารี”
ฉากชีวิตของพระแม่มารี
“ฟีลิปโปกับลูกศิษย์”
“แม่พระและพระกุมาร
และนักบุญ”
ราว ค.ศ. 1431
“แม่พระและพระกุมาร”
ราว ค.ศ. 1452,
พิพิธภัณฑ์พิติ, ฟลอเรนซ์
“งานศพนักบุญเจอโรม”
พิพิธภัณฑ์พราโต
“สะโลเม”
จากจิตรกรรมฝาผนัง
ที่มหาวิหารพราโด ราว ค.ศ. 1452-65

[1] ฟีลิปโป ลิปปี (Catholic Encyclopedia)