พระองค เจ าข นเณร เป นพระโอรสบ ญธรรมใน สมเด จพระเจ าพ นางเธอ เจ าฟ ากรมพระเทพส ดาวด โดยพระบาทสมเด จพระพ ทธยอดฟ าจ ฬาโลกม

พระองค์เจ้าขุนเณร เป็นพระโอรสบุญธรรมใน สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระเทพสุดาวดี โดยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาขึ้นเป็นเจ้านายในพระราชวงศ์จักรี

พระองค์เจ้าขุนเณร

พระองค์เจ้า
ประสูติ	อยุธยาตอนปลาย
สิ้นพระชนม์	ในรัชกาลที่ 3
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	พระอินทรรักษา (เสม)
พระมารดา	อนุภริยาของพระอินทรรักษา

พระประวัติ

พระองค์เจ้าขุนเณรเป็นบุตรของพระอินทรรักษา (เสม) พระภัสดาของสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระเทพสุดาวดี พระเชษฐภคินีเธอในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช พระองค์เจ้าขุนเณร ทรงเป็นเจ้านายนอกพระราชวงศ์จักรี เพราะพระชาติประสูติของพระองค์นั้นเกิดกับหญิงสามัญ ซึ่งเป็นอนุภริยาในพระอินทรรักษา สำหรับพระองค์เจ้าขุนเณร นับว่าเป็นเจ้านายที่พระปรีชาการศึกสงครามพระองค์หนึ่ง ทรงประทับที่วังบ้านปูน แต่พระชีวประวัติเท่าที่สืบค้นมีน้อยมาก สิ้นพระชนม์ในสมัยรัชกาลที่ 3

พระกรณียกิจ

พระองค์เจ้าขุนเณรทรงนำทัพในการรบที่สำคัญ มีดังนี้

การรบในสมัยสงครามเก้าทัพ

พระกรณียกิจที่ปรากฏชัดเจนและมีความสำคัญยิ่งขึ้น คือ เหตุการณ์ในการทำสงครามกับพม่า ที่เรียกว่าสงครามเก้าทัพ ณ เมืองกาญจนบุรี ในปี พ.ศ. 2328 ในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช พระองค์เจ้าขุนเณรได้รับหน้าที่เฉพาะกิจโดย สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาทโปรดเกล้าฯ ให้เป็นหัวหน้ากองโจร คอยทำลายกองเสบียงที่มาจากเมืองเมาะตะมะ ทวาย และตะนาวศรี พระองค์เจ้าขุนเณรใช้กองกำลังที่พระองค์ทรงฝึกเองเพียง 1800 คนเท่านั้น ที่จะต้องยันกองทัพพม่า ที่ยกมาเป็นจำนวนนับแสน ซึ่งในการปฏิบัติงานสำคัญ เป็นภารกิจเสี่ยงต่อภัยอันตรายตลอดเวลา ยากที่กำลังพลปกติทั่วไปจะกระทำได้สำเร็จ

สงครามปราบเจ้าอนุวงศ์เวียงจันทน์

พระกรณียกิจครั้งสุดท้ายของพระเจ้าขุนเณร ในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 ทรงทำการรบกับกองทัพเจ้าอนุวงศ์เวียงจันทน์ ในฐานะกองโจร ในปี พ.ศ. 2369 ขณะพระองค์เจ้าขุนเณรมีพระชนมายุกว่า 60 พรรษา ทรงได้รับโปรดเกล้าฯ ให้เป็นนายทัพกองโจรคุมกำลังกองโจร ซึ่งเป็นคนพม่า คนทวาย และเป็นนักโทษมาแล้ว จำนวน 500 คน ภายหลังให้ทหารเมืองนครราชสีมามารวมด้วยอีก 500 คน โดยให้พระณรงค์สงครามเป็นหัวหน้า

พระอนุสรณ์

ค่ายขุนเณร ตำบลแม่สา อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ เป็นที่ตั้งของกรมรบพิเศษที่ 5

พระเกียรติยศ

ธรรมเนียมพระยศของ พระองค์เจ้าขุนเณร
การทูล	ฝ่าพระบาท
การแทนตน	เกล้ากระหม่อม/เกล้ากระหม่อมฉัน
การขานรับ	เกล้ากระหม่อม/เพคะ

พระอิสริยยศ

ไม่ปรากฏ : ขุนเณร
สมัยรัชกาลที่ 1 : พระองค์เจ้าขุนเณร

ในวัฒนธรรมสมัยนิยม

มีนักแสดงผู้รับบท พระองค์เจ้าขุนเณร ได้แก่

สุริยัน ปฏิพัทธ์ จากละครเรื่อง สงครามเก้าทัพ (2531)

อ้างอิง

พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าขุนเณร

พระองค์เจ้าขุนเณร ผู้บัญชาการกองทัพนินจาของไทย^[]

กรมศิลปากร, สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์. ราชสกุลวงศ์ 2017-02-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. พิมพ์ครั้งที่ 14. กรุงเทพฯ:สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร. 2554, หน้า 183
"วีรบุรุษผู้ถูกลืม!! จากสามัญชน สู่ เจ้านายในพระราชวงศ์จักรี เปิดประวัติ "พระองค์เจ้าขุนเณร" ปรมาจารย์การรบกองโจรแห่งสงครามเก้าทัพ !!". tnews. 17 พฤศจิกายน 2017. สืบค้นเมื่อ 2 สิงหาคม 2021.
โรม บุนนาค (20 พฤศจิกายน 2017). "พระองค์เจ้าขุนเณร "ยอดนายทัพกองโจร" สมัย ร.๑-ร.๓! สร้างวีรกรรมมหัศจรรย์อย่างคาดไม่ถึง!!". mgronline. สืบค้นเมื่อ 2 สิงหาคม 2021.
Comic Creation. พระองค์เจ้าขุนเณร. กรุงเทพ : E.Q. Plus, พ.ศ. 2553. 136 หน้า. หน้า หน้าที่ 106. ISBN
การจัดตั้งค่ายขุนเณร

[1] กรมศิลปากร, สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์. ราชสกุลวงศ์ 2017-02-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. พิมพ์ครั้งที่ 14. กรุงเทพฯ:สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร. 2554, หน้า 183

[2] "วีรบุรุษผู้ถูกลืม!! จากสามัญชน สู่ เจ้านายในพระราชวงศ์จักรี เปิดประวัติ "พระองค์เจ้าขุนเณร" ปรมาจารย์การรบกองโจรแห่งสงครามเก้าทัพ !!". tnews. 17 พฤศจิกายน 2017. สืบค้นเมื่อ 2 สิงหาคม 2021.

[3] โรม บุนนาค (20 พฤศจิกายน 2017). "พระองค์เจ้าขุนเณร "ยอดนายทัพกองโจร" สมัย ร.๑-ร.๓! สร้างวีรกรรมมหัศจรรย์อย่างคาดไม่ถึง!!". mgronline. สืบค้นเมื่อ 2 สิงหาคม 2021.

[4] Comic Creation. พระองค์เจ้าขุนเณร. กรุงเทพ : E.Q. Plus, พ.ศ. 2553. 136 หน้า. หน้า หน้าที่ 106. ISBN

[5] การจัดตั้งค่ายขุนเณร