Azərbaycanca AzərbaycancaБеларускі БеларускіDansk DanskDeutsch DeutschEspañola EspañolaFrançais FrançaisIndonesia IndonesiaItaliana Italiana日本語 日本語Қазақ ҚазақLietuvos LietuvosNederlands NederlandsPortuguês PortuguêsРусский Русскийසිංහල සිංහලแบบไทย แบบไทยTürkçe TürkçeУкраїнська Українська中國人 中國人United State United StateAfrikaans Afrikaans
สนับสนุน
www.wiki3.th-th.nina.az
  • วิกิพีเดีย

พญาแสนหลวง เป นข นนางเม องเช ยงใหม ซ งทำหน าท ร กษาเม องเช ยงใหม ระหว างป พ ศ 2175 ไทยสากล ถ ง พ ศ 2206 ไทยสากล และถ กกล

พญาแสนหลวง

พญาแสนหลวง
www.wiki3.th-th.nina.azhttps://www.wiki3.th-th.nina.az

พญาแสนหลวง เป็นขุนนางเมืองเชียงใหม่ซึ่งทำหน้าที่รักษาเมืองเชียงใหม่ระหว่างปี พ.ศ. 2175 ไทยสากล ถึง พ.ศ. 2206 ไทยสากล และถูกกล่าวถึงในหลักฐานของอยุธยาพม่า และเชียงแสน พญาแสนหลวงอาจเป็นบุคคลหลายคนที่สืบทอดตำแหน่งต่อจากกันในช่วงเวลาดังกล่าว

พญาแสนหลวง
รักษาการเจ้าเมืองเชียงใหม่
ดำรงตำแหน่งพ.ศ. 2175 ไทยสากล - พ.ศ. 2206 ไทยสากล
ก่อนหน้าเจ้าพลศึกซ้ายไชยสงคราม
ถัดไปมีนเยละจอ
ธิดาพระนางกุสาวดี

ตำแหน่งเจ้าเมืองเชียงใหม่

แสนหลวง หรือพญาแสนหลวง เป็น 1 ใน 4 ตำแหน่งขุนนางชั้นสูงของอาณาจักรล้านนาในสมัยราชวงศ์มังราย เมื่อพม่าเข้าปกครองล้านนา ก็ให้คงตำแหน่งไว้ตามเดิม โดยพญาแสนหลวงจะมีตำแหน่งสูงกว่าตำแหน่งอื่น

ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ระบุว่าหลังจากพระเจ้าตาลูนตีเมืองเชียงใหม่แตกในปี พ.ศ. 2175 ไทยสากล ทรงตั้งให้เจ้าฟ้าหลวงทิพเนตรแห่งเชียงแสน "กินนาสามล้านแต่งเชียงใหม่" ซึ่งสามล้านหมายถึงตำแหน่งขุนนางชั้นสูงรองจากพญาแสนหลวง ในขณะที่พื้นเมืองเชียงแสนและพงศาวดารเมืองเงินยางเชียงแสนระบุว่าทรงตั้งให้เจ้าฟ้าหลวงทิพเนตร "เป็นใหญ่แก่ลานนาทั้งมวลคือว่า เชียงราย พะเยา เมืองฝาง หาง สาด ชะวาด น้อย ยาง มัน เมืองตวน ปุ เรง เมืองกก พู เพียง เชียงตุบ เมืองกาย สามท้าว เมืองม้า ท่าล่อ เมืองวะ เชียงขาน บ้านยู้ เมืองหลวย เมืองยอง เมืองสิง นอ เมืองหลวง ภูคา ภูคะทาง และเชียงชี เชียงของ เทิง เมืองล่อ น่าน แพร่ ละคร ทั้งมวล" โดยไม่มีเมืองเชียงใหม่อยู่ในรายชื่อ จากความคลาดเคลื่อนหลายประการของตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ผูกที่ 6 เกริก อัครชิโนเรศ และ ภูเดช แสนสา เห็นว่า ตำนานส่วนนี้นำเอาเอกสารปูมโหรของฝ่ายเชียงแสนมาใช้โดยไม่ได้ตรวจสอบความถูกต้อง

พงศาวดารเชียงใหม่ฉบับพม่า ( [en]), ราชวงศาพื้นเมืองเชียงใหม่ ต้นฉบับใบลานวัดเชียงมั่น และพงศาวดารเชียงใหม่ ต้นฉบับใบลานวัดพระสิงห์เมืองเชียงรายได้บันทึกพระราชโองการของพระเจ้าตาลูนในวันที่ 16 เมษายน พ.ศ. 2186 ไทยสากล ระบุรายการเครื่องยศที่พระราชทานให้แก่พญาแสนหลวง พญาสามล้าน พญาจ่าบ้าน และขุนนางอื่นๆในเมืองเชียงใหม่ เจ้าเมืองเชียงแสน เจ้าเมืองน่าน และเจ้าเมืองอื่นๆในแคว้นล้านนา โดยไม่มีการกล่าวถึงตำแหน่งเจ้าเมืองเชียงใหม่ นอกจากนี้ ยังมีพระราชโองการเพิ่มเติมว่า หากพญาแสนหลวงเสียชีวิต ให้เจ้าเมืองเชียงแสนสืบทอดตำแหน่งพญาแสนหลวงต่อไป หลักฐานเหล่านี้จึงสนับสนุนข้อสันนิษฐานว่า ในขณะนั้นเมืองเชียงใหม่ไม่มีผู้ดำรงตำแหน่งเจ้าเมือง โดยมีพญาแสนหลวงทำหน้าที่รักษาการเจ้าเมืองแทน แม้ว่ามหาราชวงษ์ พงษาวดารพม่าระบุว่าในปี พ.ศ. 2207 ไทยสากล เจ้าเมืองเชียงใหม่เป็นผู้รายงานการถอยทัพของกองทัพอยุธยาแก่กษัตริย์พม่า แต่ในมหาราชวงศ์ฉบับภาษาอังกฤษระบุเพียงว่าเป็นคนจากเมืองเชียงใหม่ (the men of Chiang Mai) เท่านั้น

พญาแสนหลวงเริ่มถูกกล่าวถึงในฐานะเจ้าเมืองเชียงใหม่ จากพระราชพงศาวดารไทยที่ชำระในสมัยรัตนโกสินทร์ เช่น พระราชพงศาวดารกรุงสยาม จากต้นฉบับของบริติชมิวเซียม

พญาแสนหลวงในสมัยสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง

พญาแสนหลวงถูกกล่าวถึงในพื้นเมืองเชียงแสนและพงศาวดารเมืองเงินยางเชียงแสนในฐานะผู้นำประชาชนกลับมาฟื้นฟูเมืองเชียงใหม่ร่วมกับพญาสามล้านในปี พ.ศ. 2175 ไทยสากล หลังจากถูกพระเจ้าตาลูนกวาดต้อนผู้คนไปจนเมืองร้าง อย่างไรก็ตาม มหาราชวงศ์ระบุไว้ในเชิงขัดแย้งว่า ในระหว่างที่กำลังล้อมเมืองขวาง (อังกฤษ: Maingkhwin) ที่ยังไม่ยอมอ่อนน้อมหลังเมืองเชียงใหม่ถูกตีแตกในเดือนเมษายน พ.ศ. 2175 ไทยสากล พระเจ้าตาลูนประทับอยู่ที่เชียงใหม่ และได้ทรงต้อนรับราชทูตจากยะไข่ในเดือนกรกฎาคม กองทัพพม่าล้อมเมืองขวางอยู่ 8 เดือนจึงเข้ายึดสำเร็จ มังรายกะยอฉะวาเสด็จกลับไปรวมพลกับพระเจ้าตาลูนที่เมืองเชียงใหม่ จากนั้นทั้งสองพระองค์จึงเสด็จออกจากเชียงใหม่ในเดือนมกราคม/กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2176 ไทยสากล โดยแต่งตั้งคนและกองทัพไว้รักษาเมือง

ในปี พ.ศ. 2175 ไทยสากล เดียวกัน จดหมายเหตุวันวลิตระบุว่า สมเด็จพระเจ้าปราสาททองทรงยกทัพขึ้นมาตีเชียงใหม่ ทำให้เจ้าเมืองเชียงใหม่ต้องทิ้งเมืองหนีไป ทำให้กองทัพอยุธยาเปลี่ยนเป้าหมายไปโจมตีนครลาวซึ่งเป็นประเทศราชของเชียงใหม่ หลักฐานนี้บ่งชี้ว่า กองทัพอยุธยาพบว่าเมืองเชียงใหม่ที่อยู่ในสภาวะไม่มีเจ้าเมือง ซึ่งสอดคล้องกับบันทึกของเชียงแสน

พญาแสนหลวงถูกกล่าวถึงอีกครั้งโดยพื้นเมืองเชียงแสนและพงศาวดารเมืองเงินยางเชียงแสนในปี พ.ศ. 2193/2194 ไทยสากล (จ.ศ. 1012) ในการบรรยายว่าเมืองเชียงใหม่เจริญรุ่งเรืองขึ้นมากจากเมื่อปี พ.ศ. 2175 ไทยสากล

พญาแสนหลวงในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช

สงครามระหว่างราชวงศ์หมิงใต้และราชวงศ์ชิงในปี พ.ศ. 2202 ไทยสากล ทำให้เกิดการรุกรานของจีนฮ่อในพม่าตอนบนและดินแดนโดยรอบ ตำนานล้านนาเชียงใหม่ ใบลานวัดแม่แก้ดหลวงและหนังสือพื้นเมืองเชียงใหม่ ใบลานวัดศรีภุมมาบันทึกว่ากองทัพจีนฮ่อสร้างความกังวลจนพญาแสนหลวงต้องนิมนต์พระสงฆ์มาสวดมนต์ทำพิธีสะเดาะเคราะห์ เมื่อเห็นว่าพม่าไม่สามารถให้ความคุ้มครองเมืองเชียงใหม่ได้ พญาแสนหลวงจึงตัดสินใจสวามิภักดิ์ต่อสมเด็จพระนารายณ์มหาราชแห่งกรุงศรีอยุธยาในปี พ.ศ. 2203 ไทยสากล สมเด็จพระนารายณ์มหาราชโปรดให้จัดกองทัพขึ้นไปป้องกันเมืองเชียงใหม่ในเดือนพฤศจิกายน ฝ่ายเชียงใหม่หลังจากทราบว่าการรุกรานของจีนฮ่อคลี่คลายแล้วจึงกลับไปสวามิภักดิ์กับพม่าตามเดิม สมเด็จพระนารายณ์มหาราชจึงดำรัสสั่งให้เข้าตีเมืองเชียงใหม่แทน

กองทัพอยุธยาเข้ายึดเมืองเชียงใหม่ได้ในต้นปี พ.ศ. 2204 ไทยสากล (จ.ศ. 1022 ปลายศก) หรือไม่ช้ากว่าเดือนตุลาคม เมืองเชียงใหม่จึงตกเป็นประเทศราชของอยุธยาจนถึงปี พ.ศ. 2206 ไทยสากล หลังจากพบว่าอยุธยาไม่ประสบความสำเร็จในการตีหัวเมืองมอญพม่า พญาแสนหลวงจึงแข็งเมืองต่ออยุธยา ทำให้อยุธยายกทัพมาตีเมืองเชียงใหม่เป็นครั้งที่ 2 กองทัพอยุธยาตีเมืองเชียงใหม่แตกในวันที่ 9 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2206 ไทยสากล และโจมตีทัพหนุนจากพม่าที่เพิ่งมาถึงจนล่าถอยกลับไป ชาวเชียงใหม่หลบหนีออกจากเมืองและคอยซุ่มโจมตีกองทัพอยุธยา จนในที่สุดฝ่ายอยุธยาตัดสินใจทิ้งเมืองเชียงใหม่ในปี พ.ศ. 2207 ไทยสากล

พญาแสนหลวงและชาวล้านนาถูกกวาดต้อนลงไปที่กรุงศรีอยุธยาหลังจากเมืองเชียงใหม่แตก เมื่อพระเจ้าปเยทรงทราบข่าวจากทางเมืองเชียงใหม่ จึงทรงแต่งตั้งให้มีนเยละจอให้เป็นเมียวหวุ่นแห่งเชียงใหม่พระองค์ใหม่ในวันที่ 4 ธันวาคม พ.ศ. 2207 ไทยสากล

การกล่าวถึงในหลักฐานสมัยรัตนโกสินทร์

ตำนานพระนางกุสาวดี

พระราชพงศาวดารกรุงสยาม จากต้นฉบับของบริติชมิวเซียมระบุว่า หลังจากตีเมืองเชียงใหม่ได้แล้ว สมเด็จพระนารายณ์มหาราชทรงรับธิดาของพญาแสนหลวงมาเป็นสนม และมีพระโอรสด้วยกัน 1 พระองค์ คือ พระเจ้าเสือ ซึ่งคล้ายคลึงกับตำนานพระนางกุสาวดีในคำให้การชาวกรุงเก่า อย่างไรก็ตาม ตำนานดังกล่าวได้รับการวิจารณ์ว่ามีจุดที่น่าสงสัยและขาดการสนับสนุนจากหลักฐานอื่น

วรรณกรรมพระยาตรัง

พญาแสนหลวงได้รับการกล่าวถึงในฐานะ เจ้าเชียงใหม่ ผู้สนทนาโต้ตอบกับศรีปราชญ์เป็นโคลงกวี ซึ่งพระยาตรังได้รวบรวมไว้ในผลงานชื่อ โคลงกวีโบราณ

ลิลิตพยุหยาตราเพชรพวง

ชื่อพญาแสนหลวงปรากฏอยู่ในกระบวนพยุหะม้าร่วมกับเจ้าล้านนาจากเมืองต่างๆที่ถูกกวาดต้อนมายังอยุธยา ในโคลงพยุหยาตราเพชรพวง ซึ่งประพันธ์โดยเจ้าพระยาพระคลัง (หน)

การตีความตัวตนทางประวัติศาสตร์และข้อขัดแย้ง

พญาแสนหลวงที่ปรากฏในพระราชพงศาวดาร ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) ถูกตีความในชั้นหลังว่าเป็นบุคคลเดียวกับเจ้าฟ้าแสนเมืองแห่งเชียงแสน เช่น ในพงศาวดารโยนก และในพงษาวดารเรื่องเรารบพม่า ครั้งกรุงศรีอยุทธยา อย่างไรก็ตาม การตีความดังกล่าวมีข้อขัดแย้งกับหลักฐานต่างๆ ดังนี้

  • ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ระบุเกี่ยวกับเจ้าฟ้าแสนเมืองเพียงว่า "เอาพระแสงเมืองเป็นพระยาเชียงแสน แทนได้ 3 ปีเอาเมือเสียอังวะ" (แปล: พระแสนเมืองขึ้นครองเมืองเชียงแสน 3 ปีต่อมาเดินทางไปเมืองอังวะ) โดยไม่ได้ระบุว่าเจ้าฟ้าแสนเมืองเคยปกครองเชียงใหม่ พื้นเมืองเชียงแสนและพงศาวดารเมืองเงินยางเชียงแสนบันทึกไปในทำนองเดียวกันว่าเจ้าฟ้าแสนเมืองปกครองเมืองเชียงแสนเท่านั้น
  • พงศาวดารและหลักฐานในสมัยรัตนโกสินทร์บ่งชี้ว่า พญาแสนหลวงถูกกวาดต้อนไปกรุงศรีอยุธยาหลังเมืองเชียงใหม่แตกในปี พ.ศ. 2206 ไทยสากล ในขณะที่เจ้าฟ้าแสนเมืองยังคงปกครองเมืองเชียงแสนต่อไปจนถึงแก่พิราลัยในปี พ.ศ. 2215/2216 ไทยสากล (จ.ศ. 1034) และพระโอรสได้ขึ้นครองเชียงแสนต่อมา

หมายเหตุ

  1. เทียบตามปฏิทินสุริยคติไทย โดยยึดวันปีใหม่คือ 1 มกราคม

อ้างอิง

  1. กรมศิลปากร, บ.ก. (9 March 1937), "พระราชพงศาวดาร ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม)" [Phraratchaphongsawadan Chabap Phan Channumat (Choem)], ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ ๖๔ [Collection of Historical Archives] (PDF), พระนคร: โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, สืบค้นเมื่อ 2024-05-01
  2. U Kala (2016). The Great Chronicle, 1597-1711. แปลโดย Tun Aung Chain. Yangon: MKS Publishing. pp. 118–122, 199, 201–202. ISBN .
  3. THIEN, NAI (29 February 1912). "INTERCOURSE BETWEEN BURMA AND SIAM AS RECORDED IN HMANNAN YAZAWINDAWGYI" (PDF). สยามสมาคมในพระบรมราชูปถัมภ์. pp. 88–93. (PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-06-02. สืบค้นเมื่อ 2023-12-08.
  4. Gamani Thingyan Sithu (2003). Tun Aung Chain (บ.ก.). Zinme Yazawin [Chronicle of Chiang Mai]. แปลโดย Ni Ni Myint. Yangon: Universities Historical Research Centre. pp. 57–67. OCLC 53201709.
  5. อ๋องสกุล, สรัสวดี (2003). เอียวศรีวงศ์, นิธิ (บ.ก.). พื้นเมืองเชียงแสน. กรุงเทพฯ: อมรินทร์. pp. 114, 121–122. ISBN .
  6. กรมศิลปากร, บ.ก. (19 April 1936), "พงศาวดารเมืองเงินยางเชียงแสน" [Phongsawadan Mueang Ngoen Yang Chiang Saen], ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ ๖๑ [Collection of Historical Archives] (PDF), พระนคร: โรงพิมพ์อักษรโสภณ, สืบค้นเมื่อ 2024-05-01
  7. อ๋องสกุล, สรัสวดี (2023). ประวัติศาสตร์ล้านนา (13th ed.). เชียงใหม่: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ สำนักงานบริหารงานวิจัย มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. p. 130. ISBN . สืบค้นเมื่อ 2024-05-01.
  8. สำนักนายกรัฐมนตรี, คณะกรรมการจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์, บ.ก. (1971), ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ [Tamnan Phuen Mueang Chiang Mai] (PDF), แปลโดย โชติสุขรัตน์, สงวน, พระนคร: สำนักนายกรัฐมนตรี, p. 81, สืบค้นเมื่อ 2024-05-01
  9. ประชากิจกรจักร, พระยา (1973). พงศาวดารโยนก (7th ed.). กรุงเทพฯ: บุรินทร์การพิมพ์. pp. 408–413. สืบค้นเมื่อ 2024-05-01.
  10. Kirigaya, Ken (29 November 2014). (PDF). Journal of the Siam Society. 102: 273, 275. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2024-02-10. สืบค้นเมื่อ 2024-05-01 – โดยทาง The Siam Society under Royal Patronage.
  11. สุขคตะ, เพ็ญสุภา (16 July 2023). "ตระหนัก 'ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่' (จบ) ความคลาดเคลื่อนที่ควรแก้ไข ทุกฝ่ายร่วมชำระใหม่แบบขยายความ". มติชนสุดสัปดาห์. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2023-12-08. สืบค้นเมื่อ 2023-12-08.
  12. Premchit, Sommai; Tuikheo, Puangkam (1975). ราชวงศาพื้นเมืองเชียงใหม่ ภาคปริวรรต ลำดับที่ ๔. เชียงใหม่: ภาควิชาสังคมวิทยา และมานุษยวิทยา คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. pp. 33–36.
  13. อ๋องสกุล, สรัสวดี (2022). งานวงศ์พาณิชย์, กรกฎ (บ.ก.). พิเคราะห์หลักฐาน ประวัติศาสตร์ล้านนา. เชียงใหม่: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ สำนักงานบริหารงานวิจัย มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. pp. 13–18, 104–105. ISBN .
  14. วงษ์เทศ, สุจิตต์, บ.ก. (2002). มหาราชวงษ์ พงษาวดารพม่า. แปลโดย นายต่อ. กรุงเทพฯ: มติชน. p. 192. ISBN .
  15. กรมศิลปากร, บ.ก. (1994). ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ ๘๒ เรื่อง พระราชพงศาวดารกรุงสยาม จากต้นฉบับของ บริติชมิวเซียมกรุงลอนดอน (2nd ed.). กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร. pp. 234, 244–245. ISBN . สืบค้นเมื่อ 2024-05-01.
  16. ฟาน ฟลีต, เยเรเมียส (1972) [1640]. กรมศิลปากร (บ.ก.). ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ ๗๙ จดหมายเหตุวันวลิต (ฉบับสมบูรณ์). แปลโดย วรเนติวงศ์, นันทา (3rd ed.). กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร. pp. 87–90. สืบค้นเมื่อ 2024-05-01.
  17. วิพากษ์ประวัติศาสตร์ (11 November 2021). "สงครามขยายอำนาจของสมเด็จพระนารายณ์ ตอนที่ 1 – ล้านนาตอนล่าง". Facebook. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2024-03-01. สืบค้นเมื่อ 2024-03-01.^
  18. วิพากษ์ประวัติศาสตร์ (22 November 2021). "สงครามขยายอำนาจของสมเด็จพระนารายณ์ ตอนที่ 3 – เชียงใหม่ ล้านนาตอนบน ล้านช้าง". Facebook. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2024-03-01. สืบค้นเมื่อ 2024-03-01.^
  19. วิพากษ์ประวัติศาสตร์ (8 December 2021). "สงครามขยายอำนาจของสมเด็จพระนารายณ์ ตอนที่ 5 – เชียงใหม่ครั้งที่สอง". Facebook. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2024-03-01. สืบค้นเมื่อ 2024-03-01.^
  20. แซ่เซียว, ลัดดาวัลย์ (2002). 200 ปี พม่าในล้านนา. กรุงเทพฯ: โครงการอาณาบริเวณศึกษา 5 ภูมิภาค. pp. 87–92. ISBN . สืบค้นเมื่อ 2024-05-01.
  21. สุขคตะ, เพ็ญสุภา (20 October 2023). "ปริศนาโบราณคดี : พระปีย์ vs พระเจ้าเสือ ใครคือโอรสลับของพระนารายณ์?". มติชนสุดสัปดาห์. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2024-03-01. สืบค้นเมื่อ 2024-03-01.
  22. Slight06 (5 June 2013). "ใครรู้จัก ประวัติพระนางกุสาวดี พระมารดาของสมเด็จพระเจ้าเสือบ้างคะ". Pantip. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2024-03-01. สืบค้นเมื่อ 2024-03-01.
  23. หอพระสมุดวชิรญาณ, บ.ก. (1919), โคลงกวีโบราณ (PDF) (2nd ed.), พระนคร: โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, สืบค้นเมื่อ 2024-05-01
  24. พระคลัง (หน), เจ้าพระยา (15 June 1964). "ลิลิตพยุหยาตราเพชรพวง ลิลิตศรีวิชัยชาดก กลอนจารึกเรื่องสร้างภูเขาวัดราชคฤห์" (PDF). พระนคร: โรงพิมพ์พระจันทร์. p. 47. สืบค้นเมื่อ 2024-05-01.{{}}: CS1 maint: url-status ()
  25. กรมพระดำรงราชานุภาพ, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ (1920), หอพระสมุดวชิรญาณ (บ.ก.), พงษาวดาร เรื่อง เรารบพม่าครั้งกรุงศรีอยุทธยา [History Regarding Our Wars with the Burmese during Krung Si Ayutthaya] (PDF), พระนคร: โรงพิมพ์ไทย, pp. 238–247, สืบค้นเมื่อ 2024-05-01
ก่อนหน้า พญาแสนหลวง ถัดไป
เจ้าพลศึกซ้ายไชยสงคราม image รักษาการเจ้าเมืองเชียงใหม่
(พ.ศ. 2175 ไทยสากล - พ.ศ. 2206 ไทยสากล) 		image มีนเยละจอ

wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์

phyaaesnhlwng epnkhunnangemuxngechiyngihmsungthahnathirksaemuxngechiyngihmrahwangpi ph s 2175 ithysakl thung ph s 2206 ithysakl aelathukklawthunginhlkthankhxngxyuthyaphma aelaechiyngaesn phyaaesnhlwngxacepnbukhkhlhlaykhnthisubthxdtaaehnngtxcakkninchwngewladngklawphyaaesnhlwngrksakarecaemuxngechiyngihmdarngtaaehnngph s 2175 ithysakl ph s 2206 ithysaklkxnhnaecaphlsuksayichysngkhramthdipmineylacxthidaphranangkusawditaaehnngecaemuxngechiyngihmaesnhlwng hruxphyaaesnhlwng epn 1 in 4 taaehnngkhunnangchnsungkhxngxanackrlannainsmyrachwngsmngray emuxphmaekhapkkhrxnglanna kihkhngtaaehnngiwtamedim odyphyaaesnhlwngcamitaaehnngsungkwataaehnngxun tananphunemuxngechiyngihmrabuwahlngcakphraecataluntiemuxngechiyngihmaetkinpi ph s 2175 ithysakl thrngtngihecafahlwngthiphentraehngechiyngaesn kinnasamlanaetngechiyngihm sungsamlanhmaythungtaaehnngkhunnangchnsungrxngcakphyaaesnhlwng inkhnathiphunemuxngechiyngaesnaelaphngsawdaremuxngenginyangechiyngaesnrabuwathrngtngihecafahlwngthiphentr epnihyaeklannathngmwlkhuxwa echiyngray phaeya emuxngfang hang sad chawad nxy yang mn emuxngtwn pu erng emuxngkk phu ephiyng echiyngtub emuxngkay samthaw emuxngma thalx emuxngwa echiyngkhan banyu emuxnghlwy emuxngyxng emuxngsing nx emuxnghlwng phukha phukhathang aelaechiyngchi echiyngkhxng ething emuxnglx nan aephr lakhr thngmwl odyimmiemuxngechiyngihmxyuinraychux cakkhwamkhladekhluxnhlayprakarkhxngtananphunemuxngechiyngihmphukthi 6 ekrik xkhrchioners aela phuedch aesnsa ehnwa tananswnninaexaexksarpumohrkhxngfayechiyngaesnmaichodyimidtrwcsxbkhwamthuktxng phngsawdarechiyngihmchbbphma en rachwngsaphunemuxngechiyngihm tnchbbiblanwdechiyngmn aelaphngsawdarechiyngihm tnchbbiblanwdphrasinghemuxngechiyngrayidbnthukphrarachoxngkarkhxngphraecataluninwnthi 16 emsayn ph s 2186 ithysakl raburaykarekhruxngysthiphrarachthanihaekphyaaesnhlwng phyasamlan phyacaban aelakhunnangxuninemuxngechiyngihm ecaemuxngechiyngaesn ecaemuxngnan aelaecaemuxngxuninaekhwnlanna odyimmikarklawthungtaaehnngecaemuxngechiyngihm nxkcakni yngmiphrarachoxngkarephimetimwa hakphyaaesnhlwngesiychiwit ihecaemuxngechiyngaesnsubthxdtaaehnngphyaaesnhlwngtxip hlkthanehlanicungsnbsnunkhxsnnisthanwa inkhnannemuxngechiyngihmimmiphudarngtaaehnngecaemuxng odymiphyaaesnhlwngthahnathirksakarecaemuxngaethn aemwamharachwngs phngsawdarphmarabuwainpi ph s 2207 ithysakl ecaemuxngechiyngihmepnphurayngankarthxythphkhxngkxngthphxyuthyaaekkstriyphma aetinmharachwngschbbphasaxngkvsrabuephiyngwaepnkhncakemuxngechiyngihm the men of Chiang Mai ethann phyaaesnhlwngerimthukklawthunginthanaecaemuxngechiyngihm cakphrarachphngsawdarithythicharainsmyrtnoksinthr echn phrarachphngsawdarkrungsyam caktnchbbkhxngbritichmiwesiymphyaaesnhlwnginsmysmedcphraecaprasaththxngphyaaesnhlwngthukklawthunginphunemuxngechiyngaesnaelaphngsawdaremuxngenginyangechiyngaesninthanaphunaprachachnklbmafunfuemuxngechiyngihmrwmkbphyasamlaninpi ph s 2175 ithysakl hlngcakthukphraecatalunkwadtxnphukhnipcnemuxngrang xyangirktam mharachwngsrabuiwinechingkhdaeyngwa inrahwangthikalnglxmemuxngkhwang xngkvs Maingkhwin thiyngimyxmxxnnxmhlngemuxngechiyngihmthuktiaetkineduxnemsayn ph s 2175 ithysakl phraecatalunprathbxyuthiechiyngihm aelaidthrngtxnrbrachthutcakyaikhineduxnkrkdakhm kxngthphphmalxmemuxngkhwangxyu 8 eduxncungekhayudsaerc mngraykayxchawaesdcklbiprwmphlkbphraecatalunthiemuxngechiyngihm caknnthngsxngphraxngkhcungesdcxxkcakechiyngihmineduxnmkrakhm kumphaphnth ph s 2176 ithysakl odyaetngtngkhnaelakxngthphiwrksaemuxng inpi ph s 2175 ithysakl ediywkn cdhmayehtuwnwlitrabuwa smedcphraecaprasaththxngthrngykthphkhunmatiechiyngihm thaihecaemuxngechiyngihmtxngthingemuxnghniip thaihkxngthphxyuthyaepliynepahmayipocmtinkhrlawsungepnpraethsrachkhxngechiyngihm hlkthannibngchiwa kxngthphxyuthyaphbwaemuxngechiyngihmthixyuinsphawaimmiecaemuxng sungsxdkhlxngkbbnthukkhxngechiyngaesn phyaaesnhlwngthukklawthungxikkhrngodyphunemuxngechiyngaesnaelaphngsawdaremuxngenginyangechiyngaesninpi ph s 2193 2194 ithysakl c s 1012 inkarbrryaywaemuxngechiyngihmecriyrungeruxngkhunmakcakemuxpi ph s 2175 ithysaklphyaaesnhlwnginsmysmedcphranaraynmharachsngkhramrahwangrachwngshmingitaelarachwngschinginpi ph s 2202 ithysakl thaihekidkarrukrankhxngcinhxinphmatxnbnaeladinaednodyrxb tananlannaechiyngihm iblanwdaemaekdhlwngaelahnngsuxphunemuxngechiyngihm iblanwdsriphummabnthukwakxngthphcinhxsrangkhwamkngwlcnphyaaesnhlwngtxngnimntphrasngkhmaswdmntthaphithisaedaaekhraah emuxehnwaphmaimsamarthihkhwamkhumkhrxngemuxngechiyngihmid phyaaesnhlwngcungtdsinicswamiphkditxsmedcphranaraynmharachaehngkrungsrixyuthyainpi ph s 2203 ithysakl smedcphranaraynmharachoprdihcdkxngthphkhunippxngknemuxngechiyngihmineduxnphvscikayn fayechiyngihmhlngcakthrabwakarrukrankhxngcinhxkhlikhlayaelwcungklbipswamiphkdikbphmatamedim smedcphranaraynmharachcungdarssngihekhatiemuxngechiyngihmaethn kxngthphxyuthyaekhayudemuxngechiyngihmidintnpi ph s 2204 ithysakl c s 1022 playsk hruximchakwaeduxntulakhm emuxngechiyngihmcungtkepnpraethsrachkhxngxyuthyacnthungpi ph s 2206 ithysakl hlngcakphbwaxyuthyaimprasbkhwamsaercinkartihwemuxngmxyphma phyaaesnhlwngcungaekhngemuxngtxxyuthya thaihxyuthyaykthphmatiemuxngechiyngihmepnkhrngthi 2 kxngthphxyuthyatiemuxngechiyngihmaetkinwnthi 9 kumphaphnth ph s 2206 ithysakl aelaocmtithphhnuncakphmathiephingmathungcnlathxyklbip chawechiyngihmhlbhnixxkcakemuxngaelakhxysumocmtikxngthphxyuthya cninthisudfayxyuthyatdsinicthingemuxngechiyngihminpi ph s 2207 ithysakl phyaaesnhlwngaelachawlannathukkwadtxnlngipthikrungsrixyuthyahlngcakemuxngechiyngihmaetk emuxphraecapeythrngthrabkhawcakthangemuxngechiyngihm cungthrngaetngtngihmineylacxihepnemiywhwunaehngechiyngihmphraxngkhihminwnthi 4 thnwakhm ph s 2207 ithysaklkarklawthunginhlkthansmyrtnoksinthrtananphranangkusawdi phrarachphngsawdarkrungsyam caktnchbbkhxngbritichmiwesiymrabuwa hlngcaktiemuxngechiyngihmidaelw smedcphranaraynmharachthrngrbthidakhxngphyaaesnhlwngmaepnsnm aelamiphraoxrsdwykn 1 phraxngkh khux phraecaesux sungkhlaykhlungkbtananphranangkusawdiinkhaihkarchawkrungeka xyangirktam tanandngklawidrbkarwicarnwamicudthinasngsyaelakhadkarsnbsnuncakhlkthanxun wrrnkrrmphrayatrng phyaaesnhlwngidrbkarklawthunginthana ecaechiyngihm phusnthnaottxbkbsriprachyepnokhlngkwi sungphrayatrngidrwbrwmiwinphlnganchux okhlngkwiobran lilitphyuhyatraephchrphwng chuxphyaaesnhlwngpraktxyuinkrabwnphyuhamarwmkbecalannacakemuxngtangthithukkwadtxnmayngxyuthya inokhlngphyuhyatraephchrphwng sungpraphnthodyecaphrayaphrakhlng hn kartikhwamtwtnthangprawtisastraelakhxkhdaeyngphyaaesnhlwngthipraktinphrarachphngsawdar chbbphncnthnumas ecim thuktikhwaminchnhlngwaepnbukhkhlediywkbecafaaesnemuxngaehngechiyngaesn echn inphngsawdaroynk aelainphngsawdareruxngerarbphma khrngkrungsrixyuththya xyangirktam kartikhwamdngklawmikhxkhdaeyngkbhlkthantang dngni tananphunemuxngechiyngihmrabuekiywkbecafaaesnemuxngephiyngwa exaphraaesngemuxngepnphrayaechiyngaesn aethnid 3 piexaemuxesiyxngwa aepl phraaesnemuxngkhunkhrxngemuxngechiyngaesn 3 pitxmaedinthangipemuxngxngwa odyimidrabuwaecafaaesnemuxngekhypkkhrxngechiyngihm phunemuxngechiyngaesnaelaphngsawdaremuxngenginyangechiyngaesnbnthukipinthanxngediywknwaecafaaesnemuxngpkkhrxngemuxngechiyngaesnethann phngsawdaraelahlkthaninsmyrtnoksinthrbngchiwa phyaaesnhlwngthukkwadtxnipkrungsrixyuthyahlngemuxngechiyngihmaetkinpi ph s 2206 ithysakl inkhnathiecafaaesnemuxngyngkhngpkkhrxngemuxngechiyngaesntxipcnthungaekphiralyinpi ph s 2215 2216 ithysakl c s 1034 aelaphraoxrsidkhunkhrxngechiyngaesntxmahmayehtuethiybtamptithinsuriykhtiithy odyyudwnpiihmkhux 1 mkrakhmxangxingkrmsilpakr b k 9 March 1937 phrarachphngsawdar chbbphncnthnumas ecim Phraratchaphongsawadan Chabap Phan Channumat Choem prachumphngsawdar phakhthi 64 Collection of Historical Archives PDF phrankhr orngphimphosphnphiphrrththnakr subkhnemux 2024 05 01 U Kala 2016 The Great Chronicle 1597 1711 aeplody Tun Aung Chain Yangon MKS Publishing pp 118 122 199 201 202 ISBN 9789997102201 THIEN NAI 29 February 1912 INTERCOURSE BETWEEN BURMA AND SIAM AS RECORDED IN HMANNAN YAZAWINDAWGYI PDF syamsmakhminphrabrmrachupthmph pp 88 93 PDF cakaehlngedimemux 2021 06 02 subkhnemux 2023 12 08 Gamani Thingyan Sithu 2003 Tun Aung Chain b k Zinme Yazawin Chronicle of Chiang Mai aeplody Ni Ni Myint Yangon Universities Historical Research Centre pp 57 67 OCLC 53201709 xxngskul srswdi 2003 exiywsriwngs nithi b k phunemuxngechiyngaesn krungethph xmrinthr pp 114 121 122 ISBN 9742726612 krmsilpakr b k 19 April 1936 phngsawdaremuxngenginyangechiyngaesn Phongsawadan Mueang Ngoen Yang Chiang Saen prachumphngsawdar phakhthi 61 Collection of Historical Archives PDF phrankhr orngphimphxksrosphn subkhnemux 2024 05 01 xxngskul srswdi 2023 prawtisastrlanna 13th ed echiyngihm sankphimphmhawithyalyechiyngihm sanknganbriharnganwicy mhawithyalyechiyngihm p 130 ISBN 9786163989055 subkhnemux 2024 05 01 sanknaykrthmntri khnakrrmkarcdphimphexksarthangprawtisastr b k 1971 tananphunemuxngechiyngihm Tamnan Phuen Mueang Chiang Mai PDF aeplody ochtisukhrtn sngwn phrankhr sanknaykrthmntri p 81 subkhnemux 2024 05 01 prachakickrckr phraya 1973 phngsawdaroynk 7th ed krungethph burinthrkarphimph pp 408 413 subkhnemux 2024 05 01 Kirigaya Ken 29 November 2014 PDF Journal of the Siam Society 102 273 275 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim PDF emux 2024 02 10 subkhnemux 2024 05 01 odythang The Siam Society under Royal Patronage sukhkhta ephysupha 16 July 2023 trahnk tananphunemuxngechiyngihm cb khwamkhladekhluxnthikhwraekikh thukfayrwmcharaihmaebbkhyaykhwam mtichnsudspdah cakaehlngedimemux 2023 12 08 subkhnemux 2023 12 08 Premchit Sommai Tuikheo Puangkam 1975 rachwngsaphunemuxngechiyngihm phakhpriwrrt ladbthi 4 echiyngihm phakhwichasngkhmwithya aelamanusywithya khnasngkhmsastr mhawithyalyechiyngihm pp 33 36 xxngskul srswdi 2022 nganwngsphanichy krkd b k phiekhraahhlkthan prawtisastrlanna echiyngihm sankphimphmhawithyalyechiyngihm sanknganbriharnganwicy mhawithyalyechiyngihm pp 13 18 104 105 ISBN 9786163986634 wngseths sucitt b k 2002 mharachwngs phngsawdarphma aeplody naytx krungethph mtichn p 192 ISBN 9743225951 krmsilpakr b k 1994 prachumphngsawdar phakhthi 82 eruxng phrarachphngsawdarkrungsyam caktnchbbkhxng britichmiwesiymkrunglxndxn 2nd ed krungethph krmsilpakr pp 234 244 245 ISBN 9744190256 subkhnemux 2024 05 01 fan flit eyeremiys 1972 1640 krmsilpakr b k prachumphngsawdar phakhthi 79 cdhmayehtuwnwlit chbbsmburn aeplody wrentiwngs nntha 3rd ed krungethph krmsilpakr pp 87 90 subkhnemux 2024 05 01 wiphaksprawtisastr 11 November 2021 sngkhramkhyayxanackhxngsmedcphranarayn txnthi 1 lannatxnlang Facebook cakaehlngedimemux 2024 03 01 subkhnemux 2024 03 01 wiphaksprawtisastr 22 November 2021 sngkhramkhyayxanackhxngsmedcphranarayn txnthi 3 echiyngihm lannatxnbn lanchang Facebook cakaehlngedimemux 2024 03 01 subkhnemux 2024 03 01 wiphaksprawtisastr 8 December 2021 sngkhramkhyayxanackhxngsmedcphranarayn txnthi 5 echiyngihmkhrngthisxng Facebook cakaehlngedimemux 2024 03 01 subkhnemux 2024 03 01 aesesiyw lddawly 2002 200 pi phmainlanna krungethph okhrngkarxanabriewnsuksa 5 phumiphakh pp 87 92 ISBN 9747206099 subkhnemux 2024 05 01 sukhkhta ephysupha 20 October 2023 prisnaobrankhdi phrapiy vs phraecaesux ikhrkhuxoxrslbkhxngphranarayn mtichnsudspdah cakaehlngedimemux 2024 03 01 subkhnemux 2024 03 01 Slight06 5 June 2013 ikhrruck prawtiphranangkusawdi phramardakhxngsmedcphraecaesuxbangkha Pantip cakaehlngedimemux 2024 03 01 subkhnemux 2024 03 01 hxphrasmudwchiryan b k 1919 okhlngkwiobran PDF 2nd ed phrankhr orngphimphosphnphiphrrththnakr subkhnemux 2024 05 01 phrakhlng hn ecaphraya 15 June 1964 lilitphyuhyatraephchrphwng lilitsriwichychadk klxncarukeruxngsrangphuekhawdrachkhvh PDF phrankhr orngphimphphracnthr p 47 subkhnemux 2024 05 01 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a CS1 maint url status lingk krmphradarngrachanuphaph phraecabrmwngsethx 1920 hxphrasmudwchiryan b k phngsawdar eruxng erarbphmakhrngkrungsrixyuththya History Regarding Our Wars with the Burmese during Krung Si Ayutthaya PDF phrankhr orngphimphithy pp 238 247 subkhnemux 2024 05 01 kxnhna phyaaesnhlwng thdipecaphlsuksayichysngkhram rksakarecaemuxngechiyngihm ph s 2175 ithysakl ph s 2206 ithysakl mineylacx

วันที่เผยแพร่: มิถุนายน 23, 2024, 05:40 am
อ่านมากที่สุด
  • ธันวาคม 31, 2024

    ท่าอากาศยานนานาชาติเป่ย์จิงต้าชิง

  • ธันวาคม 31, 2024

    ท่าอากาศยานนานาชาติอ็องรี กออันเดอ บูคาเรสต์

  • ธันวาคม 31, 2024

    ท่าอากาศยานนานาชาติทรายัน วูยา ตีมีชออารา

  • ธันวาคม 31, 2024

    ตำบลเกวียนหัก

  • ธันวาคม 31, 2024

    ตำบลบ่อเวฬุ

รายวัน

  • เนื้อหาเสรี

  • โยฮัน พาลีซา

  • เนียร์ชูเมกเกอร์

  • 433 อีรอส

  • มหาภารตะ

  • มัคเดอบวร์ค

  • การรุกรานยูเครนของรัสเซีย พ.ศ. 2565

  • ดวงจันทร์

  • สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์

  • ประเทศซาอุดีอาระเบีย

NiNa.Az - สตูดิโอ

  • วิกิพีเดีย

การลงทะเบียนจดหมายข่าว

โดยการสมัครรับรายชื่อผู้รับจดหมายของเราคุณจะได้รับข่าวสารล่าสุดจากเราเสมอ
ได้รับการติดต่อ
ติดต่อเรา
DMCA Sitemap Feeds
© 2019 nina.az - สงวนลิขสิทธิ์.
ลิขสิทธิ์: Dadaş Mammedov
สูงสุด