พระเจ้าตาลูน

พระเจ้าตาลูน (พม่า: သာလွန်မင်း, ออกเสียง: [θàlʊ̀ɰ̃]; 17 มิถุนายน 2127 – 29 สิงหาคม 2191) เป็นกษัตริย์องค์ที่ 8 ของ ราชวงศ์ตองอู เป็นพระอนุชาของ พระเจ้าอะเนาะเพะลูน และเป็นพระโอรสของ พระเจ้าสีหสุธรรมราชา หรือ เจ้าญองยาน พระโอรสของพระเจ้าบุเรงนอง กล่าวคือพระองค์เองและพระเชษฐาธิราชต่างก็เป็นพระราชนัดดาในพระเจ้าชนะสิบทิศบุเรงนอง

พระเจ้าตาลูน သာလွန်
อนุสาวรีย์ของพระเจ้าตาลูนที่พระราชวังมัณฑะเลย์
พระเจ้ากรุงหงสาวดี พระเจ้ากรุงอังวะ
ครองราชย์	19 สิงหาคม 2172 – 27 สิงหาคม 2191
ก่อนหน้า	พระเจ้ามีนเยเดะบะ
ต่อไป	พระเจ้าปีนดะเล
พระราชสมภพ	17 มิถุนายน พ.ศ. 2127
สวรรคต	27 สิงหาคม พ.ศ. 2191 (64 พรรษา) อังวะ
ฝังพระศพ	29 สิงหาคม พ.ศ. 2191
คู่อภิเษก	Khin Myo Sit Khin Thet Hnin of Mone Khin Myat Hset of Pinya
พระราชบุตร	11 พระโอรส และ 20 พระธิดา รวมถึง: พระเจ้าปีนดะเล พระเจ้าปเย
พระนามเต็ม ชื่อพระราชสมภพ: ทาคิน กยี
ราชวงศ์	ตองอู
พระราชบิดา	พระเจ้าญองยาน
พระราชมารดา	Khin Hpone Myat
ศาสนา	พุทธเถรวาท

พระเจ้าตาลูน ทรงครองราชย์ต่อจาก พระเจ้ามีนเยเดะบะ ผู้เป็นพระภาติยะของพระองค์ ทรงเป็นกษัตริย์ที่ได้รับการยกย่องมากองค์หนึ่งของพม่า โดยเฉพาะในด้านศาสนาและการปกครอง ทรงจัดสวัสดิการให้ประชาชน ปรับปรุงระเบียบการปกครอง ฟื้นฟูหลักพระธรรมศาสตร์ในสมัยพุกาม ทำนุบำรุงพุทธศาสนา ได้รับการยกย่องเป็นธรรมราชา

ด้านการทหาร ทรงสามารถเกณฑ์ไพร่พลเพิ่มจาก 20,000 เป็น 400,000 ได้ และต้านทานการรุกรานจากจีนได้ในปี พ.ศ. 2180 อาณาจักรของพระองค์ครอบคลุมพม่าในปัจจุบัน (ยกเว้นยะไข่) และล้านนาทั้งหมด (กล่าวกันว่ารวมถึงล้านช้างด้วย)

อย่างไรก็ดี สิ่งที่น่าสนใจคือ ที่กล่าวกันว่าพระองค์บำรุงพระศาสนานั้น อันที่จริงก็มีความเกี่ยวพันกับการเกณฑ์ทหารและแรงงาน กล่าวคือปี ค.ศ. 1636 พระองค์จัดสอบเพื่อวัดความรู้พระไตรปิฎกสำหรับพระและเณร ซึ่งไม่เคยมีมาก่อนในประวัติศาสตร์ ทั้งนี้พระองค์ต้องการคัดแยกคนที่มาบวชเป็นพระเพียงเพราะต้องการหนีการเกณฑ์ไพร่พลออกไปเสีย เพราะโดยทั่วไปพระสงฆ์จะได้รับการยกเว้นไม่ต้องไปเป็นทหารในระบบ ผู้สืบราชบัลลังก์ต่อจากพระเจ้าตาลูนมิได้บังคับให้พระต้องสอบวัดความรู้ แต่ยังคงควบคุมกระบวนการเข้าระบบสงฆ์

พระองค์ทรงย้ายเมืองหลวงจากหงสาวดี กลับไปอังวะ ในปี พ.ศ. 2178 ซึ่งเป็นฐานอำนาจเดิมของพระบิดาและพระเชษฐาเนื่องจากหงสาวดีทรุดโทรมมาก จากผลของการศึกสมัยสมเด็จพระนเรศวรมหาราช และถูกพวกยะไข่เผา และต้องการกลับไปยังอังวะซึ่งเป็นเมืองดั้งเดิมของชาวพม่า (หงสาวดีเดิมเป็นเมืองของชาวมอญก่อนถูกพระเจ้าตะเบ็งชะเวตี้ตีแตกและย้ายเมืองหลวงมา) รัชสมัยของพระองค์เน้นการศาสนามาก จนละเลยหัวเมืองมอญ อันส่งผลให้หัวเมืองมอญกบฏในเวลาต่อมา และเมื่อปี พ.ศ. 2191 พระเจ้าตาลูนสิ้นพระชนม์ เหล่าขุนนางเลยอัญเชิญ พระเจ้าปีนดะเล พระราชโอรสของพระองค์ครองราชย์ต่อไป

พงศาวลี

พงศาวลีของพระเจ้าตาลูน
8. เมงเยสีหตู                       4. พระเจ้าบุเรงนอง                             2. พระเจ้าญองยาน                                   5. พระนางขิ่นพเยซอน                             1. พระเจ้าตาลูน

อ้างอิง

1. Hmannan Vol. 3 2003: 247
2. Hmannan Vol. 3 2003: 249–251
3. Hmannan Vol. 3 2003: 143
4. Hmannan Vol. 3 2003: 42
5. สยาดอว์ ศ.ดร.คำหมาย ธัมมสามิ, ภัทร สุวรรณวัฒนา แปล, อุดมการณ์นิยมและปฏิบัตินิยม: การศึกษาทางพระในพม่าและไทย จากศตวรรษที่สิบเจ็ดถึงปัจจุบัน

• Hmannan Yazawin (ภาษาพม่า). Vol. 1–3 (2003 ed.). Yangon: Ministry of Information, Myanmar. 1829.

ก่อนหน้า		พระเจ้าตาลูน		ถัดไป
พระเจ้าอโนเพตลุน		พระมหากษัตริย์พม่า (อาณาจักรพม่ายุคที่ 2) (พ.ศ. 2172 - พ.ศ. 2191)		พระเจ้าพินดาเล