บทกวีเจ็ดก้าว

บทเจ็ดก้าว ( จีนตัวเต็ม: 七步詩; จีนตัวย่อ: 七步诗; พินอิน: Qī Bù Shī; ยหวิดเพ็งกวางตุ้ง: Cat¹ Bou⁶ Si¹) เป็นกวีนิพนธ์อุปมานิทัศน์ซึ่งมักถือกันว่าเป็นผลงานของนักกวีโจสิด

บทกวีเจ็ดก้าว
ชื่อภาษาจีน
อักษรจีนตัวเต็ม	七步詩
อักษรจีนตัวย่อ	七步诗
ความหมายตามตัวอักษร	"บทกวีเจ็ดก้าว"
การถอดเสียง ภาษาจีนกลางมาตรฐาน ฮั่นยฺหวี่พินอิน Qī bù shī เวด-ไจลส์ Ch'i-pu-shih IPA [tɕʰí pú ʂí] ภาษากวางตุ้งมาตรฐาน IPA [tsʰɐ́t̚ póu síː] ยฺหวิดเพ็ง cat^1-bou^6-si^1 ภาษาหมิ่นใต้ ภาษาฮกเกี้ยน chhit-pō͘-si
ชื่อภาษาเวียดนาม
ภาษาเวียดนาม	thất bộ thi
ชื่อภาษาเกาหลี
ฮันกึล	칠보시
ฮันจา	七步詩
การถอดเสียง อาร์อาร์ chilbosi
ชื่อภาษาญี่ปุ่น
คันจิ	七步詩
ฮิรางานะ	しちほのし
การถอดเสียง โรมาจิ shichiho no shi

ภูมิหลัง

โจสิด ผู้แต่งบทกวี

โจผี จักรพรรดิ

ในช่วงชีวิตของขุนศึกผู้ยิ่งใหญ่โจโฉซึ่งครองภาคเหนือของจีนในช่วงปลายราชวงศ์ฮั่น เขาแสดงความโปรดปรานต่อโจสิดบุตรชายคนที่สามที่เกิดกับภรรยาชื่อเปียนซี เนื่องจากชื่นชอบความเฉลียวฉลาดและความสามารถทางวรรณกรรมของโจสิด โจโฉคิดจะตั้งให้โจสิดเป็นรัชทายาท และโจสิดก็ได้รับการสนับสนุนจากขุนนางของโจโฉหลายคน แม้ว่าโจสิดจะเป็นบุตรชายคนรอง ๆ คนหนึ่งของโจโฉก็ตาม อย่างไรก็ตาม เนื่องจากโจสิดไม่ใส่ใจต่อมารยาทและคำสั่งของบิดา ในที่สุดจึงทำให้โจโฉผู้บิดารู้สึกผิดหวัง และตำแหน่งรัชทายาทตกเป็นของโจผีพี่ชายของโจสิด หลังจากการเสียชีวิตของโจโฉในปี ค.ศ. 220 โจผีส่งน้องชายของตนทั้งหมดรวมถึงโจสิดออกจากนครหลวงไปยังเขตศักดินาของแต่ละคน เพื่อไม่ให้เป็นภัยคุกคามต่ออำนาจของตัวโจผี

บทกวีนี้แต่งขึ้นจากภูมิหลังทางประวัติศาสตร์ดังกล่าวนี้ แม้ว่าตัวบทกวีเองและเกร็ดประวัติศาสตร์ของบทกวีจะไม่ปรากฏในจดหมายเหตุสามก๊ก นักวิจัยมองว่าเรื่องราวเกี่ยวกับบทกวีนี้ไม่เป็นเรื่องจริงในประวัติศาสตร์และโต้แย้งเรื่องที่โจสิดเป็นผู้แต่งบทกวีนี้

ชื่อชัวซินยฺหวี่

ชื่อชัวซินยฺหวี่ (世说新语; รวมเรื่องเล่าของโลกฉบับใหม่) เป็นหนังสือรวมเกร็ดประวัติศาสตร์ที่รวบรวมในปี ค.ศ. 430 มีเรื่องหนึ่งกล่าวถึงเหตุการณ์ที่โจผีพยายามจะสั่งลงโทษโจสิด เกร็ดประวัติศาสตร์ของเรื่องนี้ปรากฏในบทที่ 4 ของชื่อชัวซินยฺหวี่ กล่าวว่าโจผีอิจฉาความสามารถทางวรรณกรรมของโจสิดจึงพยายามสั่งประหารโจสิด

เรื่องราวโดยสรุปมีอยู่ว่าโจผีเรียกตัวโจสิดมาพบและยื่นคำขาดกับน้องชายของตนโดยบอกให้โจสิดแต่งบทกวีภายในช่วง 7 ก้าวเดิน หากทำไม่ได้จะถูกประหารชีวิต โจสิดสามารถแต่งบทกวีได้ภายใน 7 ก้าว โจผีจึง "แสดงความละอายใจอย่างลึกซึ้งในสีหน้า"

นวนิยายสามก๊ก

ในนวนิยายอิงประวัติศาสตร์ในชั้นหลังเรื่องสามก๊ก ซึ่งประพันธ์ในศตวรรษที่ 14 ในตอนที่ 79 ได้เพิ่มอรรถรสให้กับเหตุการณ์นี้ด้วยเรื่องราวที่แตกต่างออกไปเล็กน้อย ซึ่งโดยหลักตามเนื้อเรื่องในนวนิยายแล้วบทกวีนี้ไม่ใช่ "บทกวีเจ็ดก้าว"

หลังจากการเสียชีวิตของโจโฉ โจสิดก็ไม่ใส่ใจที่จะไปร่วมงานศพ โจผีใช้เหตุผลนี้ในการจับกุมโจสิด เปียนซีมารดาของทั้งคู่ขอร้องโจผีไม่ให้เอาชีวิตน้องชาย ด้านฮัวหิมที่ปรึกษาของโจผีแนะนำโจผีให้ตัดสินใจอย่างเด็ดขาดในการลงโทษโจสิด แต่โจผีไม่เต็มใจจะกระทำ ฮัวหิมจึงแนะนำให้เรียกตัวโจสิดมาทดสอบสติปัญญา และอาจะสั่งประหารชีวิตหรือลดตำแหน่งขึ้นกับผลการทดสอบ โจผีจึงเรียกโจสิดมาที่สำนัก กล่าวหาว่าโจสิดใช้คนอื่นเขียนบทกวีเพื่อแอบอ้างสร้างชื่อเสียงให้ตนเองเพื่อให้ได้รับความโปรดปรานจากโจโฉผู้บิดา และท้าให้โจสิดแต่งบทกวีสด ณ ที่นั้น หากทำไม่ได้จะถูกประหารชีวิตด้วยข้อหาแอบอ้างความสามารถทางวรรณกรรม

การทดสอบมีหัวข้อเป็นภาพวาดหนึ่งในสำนัก แสดงภาพของวัวตัวหนึ่งฆ่าวัวอีกตัวหนึ่งตายหลังการต่อสู้ และให้โจสิดแต่งบทกวีพรรณนาภาพ โดยห้ามใช้คำที่เกี่ยวข้องกับภาพโดยตรงภายในช่วง 7 ก้าวเดิน โจสิดก็สามารถแต่งบทกวีขนาดค่อนข้างยาวได้ภายในช่วง 7 ก้าวเดิน

โจผียังไม่ยอมแพ้ จึงทดสอบน้องชายด้วยหัวข้อที่ยากขึ้่น โดยบอกให้โจสิดแต่งบทกวีเกี่ยวกับพี่น้องแต่ห้ามมีคำว่า "พี่น้อง" ในบทกวี คราวนี้โจสิดสามารถแต่งบทกวีที่มีชื่อเสียงในภายหลังนี้ออกมาได้ทันที เมื่อได้ฟังการร่ายบทกวี โจผีก็น้ำตาไหล จากนั้นเปียนซีมารดาของสองพี่น้องก็ออกมาจากห้องด้านในและเข้ามาหยุดการทดสอบ ในที่สุดโจโฉจึงลดบรรดาศักดิ์ของโจสิดให้ไปอยู่ในเขตศักดินาที่ห่างไกลจากศูนย์กลางอำนาจแทนที่จะทำร้าย

รูปแบบ

บทกวีมีสองรูปแบบ รูปแบบหนึ่งมี 6 วรรค อีกรูปแบบหนึงมี 4 วรรค ทั้งสองรูปแบบใช้การอุปมาแบบขยายเพื่ออธิบายความสัมพันธ์ของพี่น้องและมิจฉาทิฐิของการทำร้ายอีกฝ่ายด้วยสาเหตุจากการการทะเลาะกันในเรื่องเล็กน้อย ผู้แต่งใช้อักษรหลายตัวเพื่ออธิบายกระบวนการต่าง ๆ ของการปรุงและการต้มถั่ว อักษรส่วนหนึ่ง ได้แก่ 煮 (ต้ม) 漉 (กรอง) 燃 (เผา, จุดไฟ) 泣 (ร้องไห้) และ 煎 (ต้ม, ทอด)

ชื่อชัวซินยฺหวี่

การปรากฏครั้งแรกของบทกวีนี้ (ในรูปแบบที่ยาวกว่า) อยู่ในบทที่ 4 ของตำราชื่อชัวซินยฺหวี่ ที่เขียนในปี ค.ศ. 430

ภาษาจีน	พินอิน	ยฺหวิดเพ็ง	แปล
煮豆持作羹，	zhǔ dòu chí zuò gēng	zyu^2 dau^6 ci^4 zok^3 gang^1	ต้มถั่วไว้ทำแกง
漉菽以為汁。	lù shū yǐ wéi zhī	luk^6 suk^6 ji^5 wai^4 zap^1	คั้นถั่วเป็นน้ำสกัด
萁在釜下燃，	qí zài fǔ xià rán	kei^4 zoi^6 fu^2 haa^6 jin^4	ใต้หม้อมีต้นถั่วไหม้
豆在釜中泣。	dòu zài fǔ zhōng qì	dau^6 zoi^6 fu^2 zung^1 jap^1	ในหม้อถั่วร้องไห้
本是同根生，	běn shì tóng gēn shēng	bun^2 si^6 tung^4 gan^1 sang^1	เกิดมาจากรากเดียวกัน
相煎何太急？	xiāng jiān hé tài jí	soeng^1 zin^1 ho^4 taai^3 gap^1	เหตุใดรีบต้มกัน

นวนิยายสามก๊ก

บทกวีรูปแบบหลังพบในตอนที่ 79 ของนวนิยายสามก๊ก ซึ่งประพันธ์ในศตวรรษที่ 14

ภาษาจีน	พินอิน	ยฺหวิดเพ็ง	แปล
煮豆燃豆萁	zhǔ dòu rán dòu qí	zyu ^2 dau ^6 jin ^4 dau ^6 kei ^4	เผาต้นถั่วเพื่อต้มถั่ว
豆在釜中泣。	dòu zài fǔ zhōng qì	dau^6 zoi^6 fu^2 zung^1 jap^1	ในหม้อถั่วร้องไห้
本是^[1]同根生，	běn shì tóng gēn shēng	bun^2 si^6 tung^4 gan^1 sang^1	เกิดมาจากรากเดียวกัน
相煎何太急！	xiāng jiān hé tài jí	soeng^1 zin^1 ho^4 taai^3 gap^1	เหตุใดรีบต้มกัน

^ บางรูปแบบมี 本自 (běn zì/bun²zi⁶) แทนที่ 本是.

เนื่องมาจากความนิยมของนวนิยายสามก๊ก รูปแบบที่สั้นกว่าจึงเป็นรูปแบบที่รู้จักโดยทั่วไปของบทกวีนี้ เป็นการย่อสามวรรคแรกของบทกวีขนาดยาวกว่าให้กลายเป็นวรรคเดียว

ในสามก๊ก ฉบับเจ้าพระยาพระคลัง (หน) วรรรณกรรมต้นสมัยรัตนโกสินทร์ที่แปลเป็นภาษาไทยจากนวนิยายสามก๊ก แปลบทกวีนี้ด้วยความดังนี้:

"ขั้วถั่วเอากิ่งถั่วมาเปนฟืนใส่ไฟ เมล็ดถั่วในกะทะจะไหม้ก็เพราะกิ่งถั่วต้นรากอันเดียวกันนั่นเอง เหตุใดจึงเร่งไฟเข้าให้หนักนัก"

การอ้างอิงร่วมสมัย

บทกวีเจ็ดก้าวถูกใช้เพื่อถ่ายทอดความคิดโดยผู้คนที่แตกต่างกัน

หลู่ ซฺวิ่น นักเขียนชาวจีนอ้างถึงบทกวีนี้ในปี ค.ศ. 1920 เพื่อต่อต้านการกลับไปสู่การศึกษาแบบดั้งเดิมและการห้ามกิจกรรมของนักศึกษา

เลขาธิการพรรคคอมมิวนิสต์จีน เจียง เจ๋อหมิน ถูกนักข่าวถามในปี ค.ศ. 2000 ในวันก่อนการเลือกตั้งประธานาธิบดีไต้หวัน ว่าสงครามข้ามช่องแคบกับไต้หวันจะเป็นการ "เผาซึ่งกันและกันด้วยความใจร้อน" หรือไม่ ซึ่งเขาตอบว่าไต้หวันและจีนนั้น "เกิดจากรากเดียวกัน" และตำหนิผู้สนับสนุนเอกราชไต้หวันเรื่อง "การเผา"

นอกประเทศจีน อีลอน มัสก์เคยอ้างถึงบทกวีนี้ในบัญชีทวิตเตอร์ของตนเมื่อวันที่ 2 พฤศจิกายน พ.ศ. 2564

อ้างอิง

1. 世說新語 文學第四 . p. 66 – โดยทาง Wikisource.
2. 三國演義 第七十九回 兄逼弟曹植賦詩　姪陷叔劉封伏法  – โดยทาง Wikisource.
3. "สามก๊ก ตอนที่ ๖๒". วัชรญาณ. สืบค้นเมื่อ March 24, 2023.
4. . www.gushimi.org. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-11-02. สืบค้นเมื่อ 2021-11-02.
5. "江泽民五分钟答台湾问题". China News. สืบค้นเมื่อ 2021-11-02.
6. @elonmusk (2 November 2021). "Humankind 煮豆燃豆萁 豆在釜中泣 本是同根生 相煎何太急" (ทวีต) – โดยทาง ทวิตเตอร์.