ดาวกัปไตน์

ดาวกัปไตน์ (อังกฤษ: Kapteyn's Star) เป็นดาวฤกษ์แคระแดงคลาส M1 อยู่ห่างกลุ่มดาวขาตั้งภาพไปทางตอนใต้ประมาณ 13 ปีแสงจากโลก มีความส่องสว่างปรากฏที่ระดับ 9 สามารถมองเห็นได้ด้วยกล้องสองตาหรือกล้องโทรทรรศน์.

Kapteyn's Star

ดาวกัปไตน์แสดงในจุดสีแดง ในแผนที่ดาวของกลุ่มดาวขาตั้งภาพ
ข้อมูลสังเกตการณ์ ต้นยุคอ้างอิง J2000      วิษุวัต J2000
กลุ่มดาว	Pictor
ไรต์แอสเซนชัน	05^h 11^m 40.58112^s
เดคลิเนชัน	-45° 01′ 06.2899″
ความส่องสว่างปรากฏ (V)	8.853
คุณสมบัติ
ชนิดสเปกตรัม	sdM1
ดัชนีสี U-B	+1.21
ดัชนีสี B-V	+1.57
ชนิดดาวแปรแสง
มาตรดาราศาสตร์
ความเร็วแนวเล็ง (Rv)	+245.2km/s
การเคลื่อนที่เฉพาะ (μ)	RA: +6,505.08mas/yr Dec.: -5,730.84mas/yr
พารัลแลกซ์ (π)	255.66 ± 0.91mas
ระยะทาง	12.76 ± 0.05 ly (3.91 ± 0.01 pc)
รายละเอียด
มวล	0.274M☉
รัศมี	0.291 ± 0.025R☉
แรงโน้มถ่วงที่พื้นผิว (log g)	4.96
อุณหภูมิ	3,570K
ความเร็วในการหมุนตัว (v sin i)	9.15km/s
ชื่ออื่น
VZ Pictoris, 191, HD 33793, -45°1841, CP(D)-44°612, SAO 217223, 29, 2200, 395, 1181, HIP 24186.
ฐานข้อมูลอ้างอิงอื่น
SIMBAD	data

ประวัติ

ดาวฤกษ์ที่ต่อมาได้ชื่อว่าดาวกัปไตน์ ได้รับการจัดหมวดหมู่โดยนักดาราศาสตร์ชาวดัดช์ชื่อยาโกบึส กัปไตน์ ในปี ค.ศ. 1889 เมื่อเขาตรวจสอบผังดวงดาวและแผ่นถ่ายรูป เขาพบดาวดวงที่มีลักษณะการเคลื่อนที่เฉพาะกว่า 8 ลิปดาต่อไป ดาวดังกล่าวได้ชื่อต่อมาว่าดาวกัปไตน์เพื่อเป็นเกียรติแก่ผู้ค้นพบ ในยุคนั้นดาวดังกล่าวเป็นดาว์ที่มีระดับการเคลื่อนที่เฉพาะสูงที่สุด รองลงมาคือกรูมบริดจ์ 1830 ต่อมาใน ค.ศ. 1916 เมื่อมีการค้นพบดาวเบอร์นาร์ด ลำดับการเคลื่อนที่เฉพาะสูงสุดของดาวกัปไตน์ก็ตกลงไป แต่ยังคงอันดับสองในลำดับดังกล่าวอยู่ ในปี ค.ศ. 2014 มีการประกาศว่ามีความเป็นไปได้ที่จะพบซูเปอร์เอิร์ธในบริเวณวงโคจรของดาวดังกล่าว

ลักษณะจำเพาะ

โดยอาศัยการวัดพารัลแลกซ์ของดาวเทียมวัดการเคลื่อนที่ฮิปปาคอส ดาวกัปไตน์มีระยะห่าง 12.76 ปีแสง (3.91 พาร์เซก) จากโลก เมื่อ 10,800 ปีก่อนดาวกัปไตน์เคลื่อนเข้ามาอยู่ในระยะ 7.00 ปีแสง (2.15 พาร์เซก) จากดวงอาทิตย์ และได้เคลื่อนออกไปนับแต่นั้น มีมวลอยู่ระหว่างหนึ่งในสี่ถึงหนึ่งในสามของมวลดวงอาทิตย์ แต่มีความเย็นกว่ามากที่อุณหภูมิ 3,500 องศาเคลวิน ทั้งนี้ผู้สังเกตต่างคนให้ระยะการวัดไม่ตรงกัน มีการจัดประเภทดาวฤกษ์ไว้ที่ sdM1 ซึ่งแสดงว่าดาวดังกล่าวเป็นดาวแคระย่อยที่มีความสว่างน้อยกว่าดาวในแถบลำดับหลักในชนิดคลื่นรังสีเดียวกับ M1 เมื่ออาศัยการวัดความเป็นโลหะจะพบว่าดาวนี้มีสัดส่วนโลหะอยู่ 14% เทียบกับดวงอาทิตย์ ดาวกัปไตน์เป็นดาวแปรแสงประเภท BY Draconis และถูกขนานนามในชื่อ VZ Pictoris ซึ่งหมายความว่าความสว่างของดาวอาจเปลี่ยนไปได้ตามกิจกรรมบนสนามแม่เหล็กของดาวฤกษ์ในชั้นโครโมสเฟียร์ รวมถึงการหมุนรอบตัวเอง ทำให้จุดมืดของดาวอยู่ในระยะที่อาจมองเห็นหรือไม่เห็นจากโลก

ดาวกัปไตน์มีลักษณะเฉพาะบางประการ เช่น มีการเคลื่อนที่เฉพาะสูง วงโคจรถอยหลังจากทางช้างเผือก และเป็นดาวกลดที่อยู่ใกล้ดวงอาทิตย์มากที่สุด รวมทั้งยังเป็นหนึ่งในกลุ่มดาวฤกษ์จลนศาสตร์กัปไตน์ที่มีวิถีโคจรในอวกาศร่วมกัน โดยอาศัยการวัดความเป็นโลหะ เชื่อได้ว่าดาวกัปไตน์น่าจะเคยเป็นส่วนหนึ่งของโอเมกาคนครึ่งม้า ซึ่งเป็นกระจุกดาวทรงกลมที่น่าจะเป็นเศษเล็กเศษน้อยของดาราจักรแคระที่มารวมกับทางช้างเผือก ในขั้นตอนดังกล่าวดาวในกลุ่มนี้รวมทั้งดาวกัปไตน์น่าจะหลุดออกไปเป็นคลื่นเศษซากของดาราจักร

ความเกี่ยวพันกับโลก

ในปี ค.ศ. 2014 มีการประกาศว่าดาวกัปไตน์เป็นบริเวณที่ซูเปอร์เอิร์ธสองดวงคือ กัปไตน์ b และกัปไตน์ c ลอยอยู่ โดยกัปไตน์ b ที่มีอายุ 11,000 ล้านปี เป็นดาวที่เก่าแก่ที่สุดที่อยู่อาศัยได้เท่าที่มีการค้นพบ โดยเมื่อเทียบอัตราส่วนกันแล้วดาวดังกล่าวมีขนาดประมาณ 5:2 แต่ยังไม่สามารถยืนยันเรโซแนนซ์ได้ อาศัยการรวมตัวของพลังงานของดาวพบว่า ดาวทั้งสองอยู่ในสภาวะมีพลังที่เรียกว่า apsidal co-rotation ซึ่งเป็นการอนุมานได้ว่าดาวดังกล่าวมีพลังงานคงที่เป็นเวลานาน ในการค้นพบครั้งนี้ อลาสแต เรย์โนลด์ ได้แต่งเรื่องสั้นไซไฟชื่อ Sad Kapteyn ประกอบด้วย

ระบบดาวเคราะห์ กัปไตน์

ดาวเคราะห์ (ตามลำดับจากดาว)	มวล	กึ่งแกนเอก (AU)	คาบการโคจร (day)	ความเยื้องศูนย์กลาง	ความเอียงของวงโคจร	รัศมี
	>4.5 M⊕	0.168  ± 0.005	48.616 ± 0.036	<0.4	—	—
	>7.0 M⊕	0.311  ± 0.02	121.53 ± 0.25	<0.4	—	—

อ้างอิง

1. van Leeuwen, F. (November 2007), "Validation of the new Hipparcos reduction", Astronomy and Astrophysics, 474 (2): 653–664, :0708.1752, Bibcode:2007A&A...474..653V, doi:10.1051/0004-6361:20078357.
2. Koen, C.; และคณะ (April 2010), "UBV(RI)_C JHK observations of Hipparcos-selected nearby stars", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 403 (4): 1949–1968, Bibcode:2010MNRAS.403.1949K, doi:10.1111/j.1365-2966.2009.16182.x
3. "V* VZ Pic -- Variable Star", SIMBAD, , สืบค้นเมื่อ 2009-10-14.
4. "VZ Pic", , , Moscow, Russia, สืบค้นเมื่อ 2009-10-14
5. Nordström, B.; และคณะ (May 2004), "The Geneva-Copenhagen survey of the Solar neighbourhood. Ages, metallicities, and kinematic properties of ˜14 000 F and G dwarfs", Astronomy and Astrophysics, 418 (3): 989–1019, :astro-ph/0405198, Bibcode:2004A&A...418..989N, doi:10.1051/0004-6361:20035959
6. Kotoneva, E.; และคณะ (2005), "A study of Kapteyn's star", Astronomy & Astrophysics, 438 (3): 957–962, Bibcode:2005A&A...438..957K, doi:10.1051/0004-6361:20042287.
7. Demory, B.-O.; และคณะ (October 2009), "Mass-radius relation of low and very low-mass stars revisited with the VLTI", Astronomy and Astrophysics, 505 (1): 205–215, :0906.0602, Bibcode:2009A&A...505..205D, doi:10.1051/0004-6361/200911976
8. Houdebine, E. R. (September 2010), "Observation and modelling of main-sequence star chromospheres - XIV. Rotation of dM1 stars", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 407 (3): 1657–1673, Bibcode:2010MNRAS.407.1657H, doi:10.1111/j.1365-2966.2010.16827.x
9. (1898), "Stern mit grösster bislang bekannter Eigenbewegung", Astronomische Nachrichten, 145 (9–10): 159–160, Bibcode:1897AN....145..159K, doi:10.1002/asna.18981450906.
10. Kaler, James B. (2002), "Kapteyn's Star", The Hundred Greatest Stars, Copernicus Books, pp. 108–109.
11. (1916), "A small star with large proper motion", Astronomical Journal, 29 (695): 181, Bibcode:1916AJ.....29..181B, doi:10.1086/104156.
12. Anglada-Escudé, Guillem; และคณะ (2014), Two planets around Kapteyn's star : a cold and a temperate super-Earth orbiting the nearest halo red-dwarf, :1406.0818
13. Bobylev, Vadim V. (March 2010), "Searching for Stars Closely Encountering with the Solar System", Astronomy Letters, 36 (3): 220–226, :1003.2160, Bibcode:2010AstL...36..220B, doi:10.1134/S1063773710030060.
14. Woolf, Vincent M.; Wallerstein, George (January 2005), "Metallicity measurements using atomic lines in M and K dwarf stars", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 356 (3): 963–968, :astro-ph/0410452, Bibcode:2005MNRAS.356..963W, doi:10.1111/j.1365-2966.2004.08515.x
15. The abundance is given by taking the metallicity to the power of 10. From Woolf and Wallerstein (2005), [M/H] ≈ –0.86 dex. Thus:

    10^–0.86 = 0.138

16. Woolf, V. M.; Wallerstein, G. (2004), "Chemical abundance analysis of Kapteyn's Star", , 350 (2): 575–579, Bibcode:2004MNRAS.350..575W, doi:10.1111/j.1365-2966.2004.07671.x.
17. Eggen, O. J. (December 1996), "The Ross 451 Group of Halo Stars", Astronomical Journal, 112: 2661, Bibcode:1996AJ....112.2661E, doi:10.1086/118210
18. Wylie-de Boer, Elizabeth; Freeman, Ken; Williams, Mary (February 2010), "Evidence of Tidal Debris from ω Cen in the Kapteyn Group", The Astronomical Journal, 139 (2): 636–645, :0910.3735, Bibcode:2010AJ....139..636W, doi:10.1088/0004-6256/139/2/636
19. "Backward star ain't from round here", , November 4, 2009
20. Michtchenko, Tatiana A.; และคณะ (August 2011), "Modeling the secular evolution of migrating planet pairs", Monthly Notices of the Royal Society, 415: 2275, :1103.5485, Bibcode:2011MNRAS.415.2275M{{}}: CS1 maint: date and year ()
21. "Sad Kapteyn", Science fiction story released with the announcement of planetary system, Jun 4, 2014, สืบค้นเมื่อ 2014-06-04

บรรณานุกรม

• (1927), "Note on the magnitude and spectrum of Kapteyn's star", Harvard College Observatory Bulletin, 843: 3–4, Bibcode:1927BHarO.843....3L.
• MacConnell, D. J. (1973), "The spectrum and colors of Kapteyn's star", Bulletin of the American Astronomical Society, 5: 346, Bibcode:1973BAAS....5..346M.
• Murdin, Paul, บ.ก. (2001), "Kapteyn's Star", Encyclopedia of Astronomy and Astrophysics, Bristol: Institute of Physics Publishing, doi:10.1888/0333750888/5156.
• Perryman, Michael (2010), The Making of History's Greatest Star Map, Heidelberg: Springer-Verlag, doi:10.1007/978-3-642-11602-5.
• Wing, R. F.; Dean, C. A.; MacConnell, D. J. (1976), "The temperature, luminosity, and spectrum of Kapteyn's star", The Astrophysical Journal, 205: 186–193, Bibcode:1976ApJ...205..186W, doi:10.1086/154263.

แหล่งข้อมูลอื่น

• SolStation.com: Kapteyn's Star
• Press release on planetary system

พิกัด: 05^h 11^m 41^s, −45° 01′ 06″