Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
โจ้วหวัง ตามสำเนียงมาตรฐาน หรือ ติวอ๋อง ตามสำเนียงฮกเกี้ยน (จีน: 紂王; พินอิน: Zhòu Wáng; "พระเจ้าโจ้ว/ติว") เป็นพระนามเชิงเหยียดหยามสำหรับใช้เรียก ตี้ซิน (帝辛) กษัตริย์องค์สุดท้ายแห่งราชวงศ์ชาง (商朝) ของจีนโบราณ คำว่า "โจ้ว/ติว" นี้หมายถึง เตี่ยวรั้งก้นม้า (horse crupper) ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของที่ม้ามักทำสกปรก พระนามนี้อาจสับสนกับชื่อราชวงศ์ถัดมาที่มีอักษรและการออกเสียงคนละแบบ (周; Zhōu)
| โจ้วหวัง (มาตรฐาน) ติวอ๋อง (ฮกเกี้ยน) ติวอ๊วง (แต้จิ๋ว) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||
| พระมหากษัตริย์แห่งราชวงศ์ชาง | |||||||||
| ครองราชย์ | 1075–1046 ปีก่อนคริสตกาล (29 ปี) | ||||||||
| ก่อนหน้า | (帝乙) | ||||||||
| ประสูติ | 1105 ปีก่อนคริสตกาล | ||||||||
| สวรรคต | 1046 ปีก่อนคริสตกาล | ||||||||
| คู่อภิเษก | ต๋าจี่ (妲己) | ||||||||
| พระราชบุตร | (武庚) | ||||||||
| |||||||||
| พระราชบิดา | |||||||||
ต้นรัชกาล
เอกสาร ฉื่อจี้ (史記) ของซือหม่า เชียน (司馬遷) ว่า เมื่อแรกครองราชย์ โจ้วหวังมีความสามารถมากกว่าคนทั่วไป และไหวพริบปฏิภาณดี แต่ฉุนเฉียวง่าย ตำนานเล่าว่า โจ้วหวังมีสติปัญญามากถึงขนาดเอาชนะทุกคนที่มาถกปัญหาด้วยได้ ทั้งยังแข็งแรงถึงขนาดล่าสัตว์ป่าได้ด้วยมือเปล่า พระองค์เป็นพระอนุชาใน (子啓) และ (子衍) (ภายหลังทั้งสองได้ครอง (宋国) ในฐานะประเทศราชของราชวงศ์โจว) และเป็นพระราชบิดาของ โจ้วหวังเป็นบุตรของ กษัตริย์องค์รองสุดท้ายของราชวงศ์ชาง และมีพระเชษฐา/อนุชา 2 พระองค์ คือ (箕子) และ (比干) พระองค์ขยายดินแดนของราชวงศ์ชางด้วยการทำสงครามกับชนเผ่ารอบข้าง ซึ่งรวมถึงทางตะวันออก
ปลายรัชกาล
ปลายรัชกาล โจ้วหวังปล่อยตัวไปกับการร่ำสุรานารี ละเลยศีลธรรมจรรยา ละทิ้งราชกิจการเมือง ซือหม่า เชียน ว่า โจ้วหวังถึงขนาดจัดการร่วมเพศหมู่เป็นประจำเพื่อให้ผู้คนมามั่วสุมกระทำลามกต่าง ๆ ร่วมกัน ทั้งยังมักประพันธ์เพลงกลอนหยาบช้าอนาจาร ร่ำลือกันว่า โจ้วหวังหลงใหลสตรีนาม ต๋าจี่ (妲己; ฮกเกี้ยนว่า "ถันกี", เอกสารไทยโบราณเรียกเพี้ยนเป็น "ขันกี") และนางมักชวนโจ้วหวังประพฤติต่ำทรามต่าง ๆ มีการนำเรื่องนี้ไปเสริมแต่งหลายขนาน โดยเฉพาะในนวนิยายสมัยราชวงศ์หมิง (明朝) เรื่อง เฟิงเฉิน (封神; ฮกเกี้ยนว่า ห้องสิน, แปลว่า "สถาปนาเทวดา") ที่ระบุว่า ต๋าจี่กลายเป็นคนชั่วเพราะถูกปิศาจจิ้งจอก (狐狸精) สิงสู่
หนึ่งในสิ่งบันเทิงที่โจ้วหวังนิยมชมชอบมาก คือ (酒池肉林; "บ่อสุราป่าเนื้อ") เป็นบ่อขนาดใหญ่ที่เรือลงไปลอยลำได้หลายลำ ขุดขึ้นในเขตราชฐาน เอาหินรูปไข่จากชายหาดมาขัดเงาแล้วปูพื้นบ่อ แล้วเทสุราลงไปให้เต็มบ่อ ทั้งสร้างเกาะขนาดเล็กไว้กลางบ่อ ปลูกต้นไม้บนเกาะนั้น แล้วเอาเนื้อสัตว์แขวนไว้บนกิ่ง โจ้วหวังมักชวนญาติสนิทมิตรสหายพร้อมด้วยสนมชายาทั้งหลายมาล่องเรือในสระ ใครกระหายก็จ้วงเหล้าขึ้นมาดื่มได้ ใครหิวก็คว้าเนื้อมากินได้ ถือกันว่า นี่เป็นหนึ่งในตัวอย่างอันโด่งดังที่สุดแห่งความเสื่อมทรามและฉ้อฉลของผู้ปกครองแผ่นดินจีน[]
โจ้วหวังยังสั่งให้สร้าง (炮烙; ฮกเกี้ยนว่า "เผาหลก", แปลว่า "เสานาบ") ขึ้นเพื่อเป็นความบันเทิงแก่ต๋าจี่ สิ่งนี้เป็นเสาทรงกลมสูงใหญ่ ทำจากสำริด ข้างในกลวง เอาถ่านร้อนใส่เข้าไป เมื่อเสาร้อนจนแดง ก็จับนักโทษมานาบให้ตายอย่างช้า ๆ และทรมาน ผู้เคราะห์ร้ายนั้นมีตั้งแต่สามัญชนไปจนถึงขุนนางผู้ใหญ่อย่าง (梅伯)
ชีวิตเสเพลของโจ้วหวังทำให้ค่าใช้จ่ายรายวันสูงลิ่ว โจ้วหวังแก้ปัญหาด้วยการเก็บภาษีอย่างหนัก ผู้คนได้รับทุกข์เข็ญและหมดหวังกับราชวงศ์ชาง ญาติพี่น้องที่มาตักเตือนก็ประสบชะตากรรมโหดร้าย เช่น ที่ถูกโจ้วหวังสั่งแหวะอกเอาหัวใจออกมาถึงแก่ความตาย และที่ถูกจองจำ
ล่มสลาย
ราชวงศ์โจวอาศัยพฤติการณ์ดังกล่าวมาเป็นโอกาสล้มล้างราชวงศ์ชาง ราชวงศ์โจวส่งเจียง จื่อหยา (姜子牙; ฮกเกี้ยนว่า "เกียงจูแหย") นำทัพมาปราบ และเมื่อได้รบกันในยุทธการมู่เหย่ (牧野之戰) เมื่อ 1046 ปีก่อนคริสตกาล ราชวงศ์ชางก็พ่ายแพ้ราบคาบ โจ้วหวังทราบข่าวแล้วก็ขังตัวเองอยู่ในวัง ก่อนจะเผาตัวตายไปพร้อมกับสมบัติพัสถานต่าง ๆ หลังสวรรคต จี ฟาจึงตัดพระเศียรของพระองค์ไว้จัดแสดงบนเสาธงขาว ต๋าจี่ถูกประหารชีวิต และพระมเหสีอีกสองพระองค์ทำการอัตวินิบาตกรรม และก็มีการทำเศียรของเหล่าพระนางไปจัดแสดงบนเสาธงขาวเล็กหรือเสาธงแดง
พระนาม โจ้ว (紂; เตี่ยวรั้งก้น) พระนามหลังสิ้นพระชนม์ ปรากฏขึ้นหลังการสวรรคตของพระเจ้าชาวโจ้ว พระนามนี้มีจุดมุ่งหมายให้สื่อถึงการตัดสินคุณค่าเชิงลบ และการครองราชย์ของพระองค์ได้สะสมเรื่องราวเกี่ยวกับการทุจริตที่ร้ายแรงมากขึ้นเรื่อย ๆ หลังการสวรรคตของพะรองค์ไปหลายศตวรรษ พระองค์ได้รับชื่อเสียงว่า เกือบจะเป็นผู้ปกครองที่ชั่วร้ายในอุดมคติ
ในวรรณกรรมและตำนาน
พระเจ้าชางโจ้วได้รับการกล่าวถึงในหลุน-ยฺหวี่ (19 "子張"); และ พระเจ้าชางโจ้วเป็นหนึ่งในตัวละครใน ห้องสิน และในสื่อยอดนิยมต่าง ๆ ดังนั้น ตี้ซิน หรือที่รู้จักกันในพระนาม โจ้ว ทำหน้าที่เป็นแบบอย่าง (ในเชิงลบ) ตามหลักการขงจื๊อ (แสดงเป็นผู้ปกครองชั่วร้ายที่ให้เหตุผลในการเปลี่ยนแปลงระบอบการปกครองตามอาณัติแห่งสวรรค์) พร้อมทั้งกลายเป็นสัญลักษณ์แห่งวัฒนธรรมสมัยนิยม สิ่งนี้ทำให้เป็นบุคคลที่น่าสนใจในเชิงชีวประวัติ แต่ก็ท้าทายความแตกต่างที่ชัดเจนระหว่างประวัติศาสตร์ ตำนาน และการสร้างประเด็นทางปรัชญา
นวนิยายเรื่อง เฟิงเฉิน ว่า เจียง จื่อหยา เห็นว่า โจ้วหวังที่ถึงแก่กรรมลงนั้นเดิมเป็นผู้มีความรู้ความสามารถมากคนหนึ่ง แต่หลงผิดคิดชั่วเพราะปิศาจ จึงสถาปนาโจ้วหวังเป็นเทวดา เรียกว่า เทียนสี่ซิง (天喜星; "ดาวฟ้าปลื้ม") ทำหน้าที่ส่งเสริมความรักและการครองคู่ของมนุษย์
อ้างอิง
- , "Book of Zhou - Speech at Mu". quote: 「今商王受惟婦言是用。昏棄厥肆祀弗答，昏棄厥遺王父母弟不迪。乃惟四方之多罪逋逃，是崇是長，是信是使，是以為大夫卿士，俾暴虐于百姓，以奸宄于商邑。」Kern (2017)'s translation: "Now for Shou, the king of Shang, it is indeed the words of that he follows. He blindly discards the sacrifices he should present and fails to respond [to the blessings he has received from the spirits]. He blindly discards his paternal and maternal uncles who are still alive and fails to employ them. Thus, indeed, the vagabonds of the four quarters, loaded with crimes—these he honors, these he exalts, these he trusts, these he enlists, these he takes as high officials and dignitaries, to let them oppress and tyrannize the people and bring villainy and treachery upon the ."
- Kern, Martin (2017) "Chapter 8: The "Harangues" (Shi 誓) in the Shangshu" 2022-10-05 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน in Origins of Chinese Political Philosophy: Studies in the Composition and Thought of the Shangshu (Classic of Documents). Series: Studies in the History of Chinese Texts, Volume 8. Eds Ker, Martin & Dirk, Meyer. p. 298 of pp. 281-319
- Lü Buwei. "仲冬紀—當務" [Winter's Middle Month Almanac | On being appropriate to the circumstances]. .
受德乃紂也
- Wu, 220.
- Wu, 220–221, referencing Sima Qian's Yin Benji chapter (史记 · 辛本纪).
- (吕氏春秋·仲冬纪第十一)
- Sima, Qian. Records of the Grand Historian.
- See, for example, Qu Yuan, Tian Wen (天问). "梅伯受醢".
- "Shifu"
- Yegor Grebnev, (2018). "The Record of King Wu of Zhou's Royal Deeds in the Yi Zhou Shu in Light of Near Eastern Royal Inscriptions," Journal of the American Oriental Society 138.1, p. 73-104.
- Shiji "Annals of Yin"
- Shiji "Annals of Zhou"
- , "Depraved Favorites - Da Ji (consort) of Zhou of Yin"
- (2008). "To Rebel is Justified? The Image of Zhouxin and the Legitimacy of Rebellion in the Chinese Political Tradition". Oriens Extremus. Harrassowitz Verlag. 47: 1–24. JSTOR 24048044.
- "The Analects : Zi Zhang - Chinese Text Project". ctext.org (ภาษาจีนกลางสำเนียงไต้หวัน). สืบค้นเมื่อ 2021-05-22.
- "Three Character Classic - Chinese Text Project".
บรรณานุกรม
- Wu, K. C. (1982). The Chinese Heritage. New York: Crown Publishers. ISBN .
- Sima Qian; (1959) [90s BCE]. "3: 殷本紀". Shiji 史記 []. Zhonghua Shuju.
- Sima Qian; (1959) [90s BCE]. "4: 周本紀". Shiji 史記 []. Zhonghua Shuju.
- "Zhou | ruler of the Shang dynasty". Encyclopædia Britannica. Chicago: 31 March 2016. สืบค้นเมื่อ 21 October 2022.
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
ocwhwng tamsaeniyngmatrthan hrux tiwxxng tamsaeniynghkekiyn cin 紂王 phinxin Zhou Wang phraecaocw tiw epnphranamechingehyiydhyamsahrbicheriyk tisin 帝辛 kstriyxngkhsudthayaehngrachwngschang 商朝 khxngcinobran khawa ocw tiw nihmaythung etiywrngknma horse crupper sungepnswnhnungkhxngthimamkthaskprk phranamnixacsbsnkbchuxrachwngsthdmathimixksraelakarxxkesiyngkhnlaaebb 周 Zhōu ocwhwng matrthan tiwxxng hkekiyn tiwxwng aetciw phramhakstriyaehngrachwngschangkhrxngrachy1075 1046 pikxnkhristkal 29 pi kxnhna 帝乙 prasuti1105 pikxnkhristkalswrrkht1046 pikxnkhristkalkhuxphiesktaci 妲己 phrarachbutr 武庚 phranametmchuxskul cux 子 ochw 受 hrux ochwetx 受德 phramrnnamocw 紂 tisin 帝辛 phrarachbidatnrchkalexksar chuxci 史記 khxngsuxhma echiyn 司馬遷 wa emuxaerkkhrxngrachy ocwhwngmikhwamsamarthmakkwakhnthwip aelaihwphribptiphandi aetchunechiywngay tananelawa ocwhwngmistipyyamakthungkhnadexachnathukkhnthimathkpyhadwyid thngyngaekhngaerngthungkhnadlastwpaiddwymuxepla phraxngkhepnphraxnuchain 子啓 aela 子衍 phayhlngthngsxngidkhrxng 宋国 inthanapraethsrachkhxngrachwngsocw aelaepnphrarachbidakhxng ocwhwngepnbutrkhxng kstriyxngkhrxngsudthaykhxngrachwngschang aelamiphraechstha xnucha 2 phraxngkh khux 箕子 aela 比干 phraxngkhkhyaydinaednkhxngrachwngschangdwykarthasngkhramkbchnepharxbkhang sungrwmthungthangtawnxxkplayrchkalocwhwngaelatacidukhnodnnabtay silpafrngess kh s 1788 playrchkal ocwhwngplxytwipkbkarrasuranari laelysilthrrmcrrya lathingrachkickaremuxng suxhma echiyn wa ocwhwngthungkhnadcdkarrwmephshmuepnpracaephuxihphukhnmamwsumkrathalamktang rwmkn thngyngmkpraphnthephlngklxnhyabchaxnacar raluxknwa ocwhwnghlngihlstrinam taci 妲己 hkekiynwa thnki exksarithyobraneriykephiynepn khnki aelanangmkchwnocwhwngpraphvtitathramtang mikarnaeruxngniipesrimaetnghlaykhnan odyechphaainnwniyaysmyrachwngshming 明朝 eruxng efingechin 封神 hkekiynwa hxngsin aeplwa sthapnaethwda thirabuwa taciklayepnkhnchwephraathukpisaccingcxk 狐狸精 singsu hnunginsingbnethingthiocwhwngniymchmchxbmak khux 酒池肉林 bxsurapaenux epnbxkhnadihythieruxlngiplxylaidhlayla khudkhuninekhtrachthan exahinrupikhcakchayhadmakhdengaaelwpuphunbx aelwethsuralngipihetmbx thngsrangekaakhnadelkiwklangbx pluktnimbnekaann aelwexaenuxstwaekhwniwbnking ocwhwngmkchwnyatisnithmitrshayphrxmdwysnmchayathnghlaymalxngeruxinsra ikhrkrahaykcwngehlakhunmadumid ikhrhiwkkhwaenuxmakinid thuxknwa niepnhnungintwxyangxnodngdngthisudaehngkhwamesuxmthramaelachxchlkhxngphupkkhrxngaephndincin txngkaraehlngxangxingdikwani ocwhwngyngsngihsrang 炮烙 hkekiynwa ephahlk aeplwa esanab khunephuxepnkhwambnethingaektaci singniepnesathrngklmsungihy thacaksarid khanginklwng exathanrxnisekhaip emuxesarxncnaedng kcbnkothsmanabihtayxyangcha aelathrman phuekhraahraynnmitngaetsamychnipcnthungkhunnangphuihyxyang 梅伯 chiwitesephlkhxngocwhwngthaihkhaichcayraywnsungliw ocwhwngaekpyhadwykarekbphasixyanghnk phukhnidrbthukkhekhyaelahmdhwngkbrachwngschang yatiphinxngthimatketuxnkprasbchatakrrmohdray echn thithukocwhwngsngaehwaxkexahwicxxkmathungaekkhwamtay aelathithukcxngcalmslayrachwngsocwxasyphvtikarndngklawmaepnoxkaslmlangrachwngschang rachwngsocwsngeciyng cuxhya 姜子牙 hkekiynwa ekiyngcuaehy nathphmaprab aelaemuxidrbkninyuththkarmuehy 牧野之戰 emux 1046 pikxnkhristkal rachwngschangkphayaephrabkhab ocwhwngthrabkhawaelwkkhngtwexngxyuinwng kxncaephatwtayipphrxmkbsmbtiphsthantang hlngswrrkht ci facungtdphraesiyrkhxngphraxngkhiwcdaesdngbnesathngkhaw tacithukpraharchiwit aelaphramehsixiksxngphraxngkhthakarxtwinibatkrrm aelakmikarthaesiyrkhxngehlaphranangipcdaesdngbnesathngkhawelkhruxesathngaedng phranam ocw 紂 etiywrngkn phranamhlngsinphrachnm praktkhunhlngkarswrrkhtkhxngphraecachawocw phranamnimicudmunghmayihsuxthungkartdsinkhunkhaechinglb aelakarkhrxngrachykhxngphraxngkhidsasmeruxngrawekiywkbkarthucritthirayaerngmakkhuneruxy hlngkarswrrkhtkhxngpharxngkhiphlaystwrrs phraxngkhidrbchuxesiyngwa ekuxbcaepnphupkkhrxngthichwrayinxudmkhtiinwrrnkrrmaelatananphraecachangocwidrbkarklawthunginhlun y hwi 19 子張 aela phraecachangocwepnhnungintwlakhrin hxngsin aelainsuxyxdniymtang dngnn tisin hruxthiruckkninphranam ocw thahnathiepnaebbxyang inechinglb tamhlkkarkhngcux aesdngepnphupkkhrxngchwraythiihehtuphlinkarepliynaeplngrabxbkarpkkhrxngtamxantiaehngswrrkh phrxmthngklayepnsylksnaehngwthnthrrmsmyniym singnithaihepnbukhkhlthinasnicinechingchiwprawti aetkthathaykhwamaetktangthichdecnrahwangprawtisastr tanan aelakarsrangpraednthangprchya nwniyayeruxng efingechin wa eciyng cuxhya ehnwa ocwhwngthithungaekkrrmlngnnedimepnphumikhwamrukhwamsamarthmakkhnhnung aethlngphidkhidchwephraapisac cungsthapnaocwhwngepnethwda eriykwa ethiynsising 天喜星 dawfaplum thahnathisngesrimkhwamrkaelakarkhrxngkhukhxngmnusyxangxing Book of Zhou Speech at Mu quote 今商王受惟婦言是用 昏棄厥肆祀弗答 昏棄厥遺王父母弟不迪 乃惟四方之多罪逋逃 是崇是長 是信是使 是以為大夫卿士 俾暴虐于百姓 以奸宄于商邑 Kern 2017 s translation Now for Shou the king of Shang it is indeed the words of that he follows He blindly discards the sacrifices he should present and fails to respond to the blessings he has received from the spirits He blindly discards his paternal and maternal uncles who are still alive and fails to employ them Thus indeed the vagabonds of the four quarters loaded with crimes these he honors these he exalts these he trusts these he enlists these he takes as high officials and dignitaries to let them oppress and tyrannize the people and bring villainy and treachery upon the Kern Martin 2017 Chapter 8 The Harangues Shi 誓 in the Shangshu 2022 10 05 thi ewyaebkaemchchin in Origins of Chinese Political Philosophy Studies in the Composition and Thought of the Shangshu Classic of Documents Series Studies in the History of Chinese Texts Volume 8 Eds Ker Martin amp Dirk Meyer p 298 of pp 281 319 Lu Buwei 仲冬紀 當務 Winter s Middle Month Almanac On being appropriate to the circumstances 受德乃紂也 Wu 220 Wu 220 221 referencing Sima Qian s Yin Benji chapter 史记 辛本纪 吕氏春秋 仲冬纪第十一 Sima Qian Records of the Grand Historian See for example Qu Yuan Tian Wen 天问 梅伯受醢 Shifu Yegor Grebnev 2018 The Record of King Wu of Zhou s Royal Deeds in the Yi Zhou Shu in Light of Near Eastern Royal Inscriptions Journal of the American Oriental Society 138 1 p 73 104 Shiji Annals of Yin Shiji Annals of Zhou Depraved Favorites Da Ji consort of Zhou of Yin 2008 To Rebel is Justified The Image of Zhouxin and the Legitimacy of Rebellion in the Chinese Political Tradition Oriens Extremus Harrassowitz Verlag 47 1 24 JSTOR 24048044 The Analects Zi Zhang Chinese Text Project ctext org phasacinklangsaeniyngithwn subkhnemux 2021 05 22 Three Character Classic Chinese Text Project brrnanukrmWu K C 1982 The Chinese Heritage New York Crown Publishers ISBN 0 517 54475 X Sima Qian 1959 90s BCE 3 殷本紀 Shiji 史記 Zhonghua Shuju Sima Qian 1959 90s BCE 4 周本紀 Shiji 史記 Zhonghua Shuju Zhou ruler of the Shang dynasty Encyclopaedia Britannica Chicago 31 March 2016 subkhnemux 21 October 2022