ปากพะย น เป นอำเภอหน งของจ งหว ดพ ทล ง เด มช อ อำเภอท กษ ณ ต อมาเม อป พ ศ 2445 ได เปล ยนมาเป นช ออำเภอปากพะย น ตามช อท ร

ปากพะยูน เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดพัทลุง เดิมชื่อ อำเภอทักษิณ ต่อมาเมื่อปี พ.ศ. 2445 ได้เปลี่ยนมาเป็นชื่ออำเภอปากพะยูน ตามชื่อที่ราษฎรในท้องที่เรียก ท้องที่อาณาเขตเดิมของอำเภอปากพะยูน ครอบคลุมพื้นที่ 6 อำเภอในปัจจุบัน คือ อำเภอเขาชัยสน อำเภอตะโหมด อำเภอบางแก้ว อำเภอป่าบอน จังหวัดพัทลุง รวมไปถึงเขตอำเภอรัตภูมิ และอำเภอควนเนียง จังหวัดสงขลา ซึ่งได้แบ่งแยกเขตการปกครองออกเรื่อยมา

อำเภอปากพะยูน
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Pak Phayun
คำขวัญ: ทะเลสาบงาม เมืองสามแผ่นดิน ถิ่นรังนกนางแอ่น แท่นพระนอนยอดเขา ภูมิลำเนาสัตว์น้ำกร่อย
แผนที่จังหวัดพัทลุง เน้นอำเภอปากพะยูน
พิกัด: 7°20′30″N 100°19′0″E / 7.34167°N 100.31667°E / 7.34167; 100.31667
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	พัทลุง
พื้นที่
• ทั้งหมด	433.3 ตร.กม. (167.3 ตร.ไมล์)
ประชากร (2564)
• ทั้งหมด	50,660 คน
• ความหนาแน่น	116.92 คน/ตร.กม. (302.8 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	93120
รหัสภูมิศาสตร์	9306
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอปากพะยูน หมู่ที่ 3 ถนนปากพะยูน-หารเทา ตำบลปากพะยูน อำเภอปากพะยูน จังหวัดพัทลุง 93120
ส่วนหนึ่งของ

ประวัติ

"ปากพะยูน" หรือที่เรียกกันติดปากว่า "ปากยูน" เป็นอำเภอเก่าแก่ ที่ตั้งขึ้นในยุคแรกของการเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบบจตุสดมภ์ หรือ ระบบกินเมือง เป็นระบบมณฑลเทศาภิบาล การเป็นอยู่ของประชากร เดิมทีมีประชากรอาศัยอยู่น้อยมาก แต่เนื่องจากอุดมสมบูรณ์ด้วยปลาในทะเลจำนวนมากทำให้ต่อมาเมื่อประชาชนเข้ามาอาศัยจับสัตว์น้ำได้รับผลประโยชน์อย่างมากทำให้ประชาชนจากถิ่นต่างๆ ก็เริ่มอพยพเข้ามาตั้งบ้านเรือนตามริมฝั่งทะเลสาบมากขึ้น เมื่อมีประชากรเพิ่มขึ้นมากแล้ว เจ้าเมืองพัทลุงจึงตั้งหัวหน้าคอยควบคุมดูแล เรียกว่า "หัวเมือง" มีหน้าที่ปกครองระงับทุกข์บำรุงสุขแก่ประชาชนในเขตนี้ ทั้งมีหน้าที่เป็นนายด่านตรวจคนเข้าออกระหว่างเมืองพัทลุงกับเมืองสงขลา

ต่อมา ในปี พ.ศ. 2439 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงตั้งมณฑลนครศรีธรรมราชขึ้น ประกอบด้วย เมืองนครศรีธรรมราช เมืองสงขลา เมืองพัทลุง และหัวเมืองแขก 7 หัวเมือง ซึ่งเมืองพัทลุงได้แบ่งการปกครองออกเป็น 3 อำเภอ คือ อำเภอกลางเมือง อำเภออุดร และอำเภอทักษิณ

วันที่ - 2435 ยกฐานะตำบลรัตตภูมิ อำเภอทักษิณ ขึ้นเป็น กิ่งอำเภอรัตภูมิ ขึ้นกับอำเภอทักษิณ และโอนไปขึ้นกับจังหวัดสงขลา
วันที่ - 2477 โอนพื้นที่ตำบลคูหาใต้ ตำบลกำแพงเพชร และตำบลท่าชะมวง อำเภอปากพะยูน ไปขึ้นกับอำเภอรัตภูมิ จังหวัดสงขลา
วันที่ 25 กันยายน 2482 เปลี่ยนแปลงชื่อตำบลหนองจีน อำเภอปากพะยูน เป็น ตำบลโคกทราย
วันที่ 6 พฤศจิกายน 2482 โอนพื้นที่ตำบลท่ามะเดื่อ และตำบลจองถนน อำเภอปากพะยูน ไปขึ้นกับกิ่งอำเภอลำปำ
วันที่ 29 กรกฎาคม 2490 ตั้งตำบลเกาะนางคำ แยกออกจากตำบลเกาะหมาก ตั้งตำบลฝาละมี แยกออกจากตำบลปากพะยูน และตำบลป่าบอน ตั้งตำบลห้วยลึก แยกออกจากตำบลปากพะยูน และตำบลโคกทราย
วันที่ 14 เมษายน 2496 เปลี่ยนแปลงชื่อตำบลห้วยลึก อำเภอปากพะยูน เป็น ตำบลดอนประดู่
วันที่ 17 กันยายน 2498 จัดตั้งสุขาภิบาลปากพะยูน ในท้องที่บางส่วนของตำบลปากพะยูน
วันที่ 6 ธันวาคม 2498 โอนพื้นที่หมู่ 4 (ในขณะนั้น) ของตำบลตะโหมด ไปขึ้นกับตำบลป่าบอน และโอนพื้นที่หมู่ 1 (ในขณะนั้น) ของตำบลนาปะขอ ไปขึ้นกับตำบลฝาละมี
วันที่ 21 กุมภาพันธ์ 2499 โอนพื้นที่ตำบลนาปะขอ และตำบลตะโหมด อำเภอปากพะยูน ไปขึ้นกับอำเภอเขาชัยสน
วันที่ 25 กันยายน 2522 ตั้งตำบลหนองธง แยกออกจากตำบลโคกทราย และตำบลป่าบอน
วันที่ 23 กันยายน 2523 ตั้งตำบลหารเทา แยกออกจากตำบลฝาละมี
วันที่ 26 เมษายน 2526 แยกพื้นที่ตำบลป่าบอน ตำบลหนองธง และตำบลโคกทราย อำเภอปากพะยูน มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอป่าบอน ขึ้นกับอำเภอปากพะยูน
วันที่ 20 กันยายน 2526 โอนพื้นที่หมู่ 1,2,3,4 (ในขณะนั้น) ของตำบลโคกทราย กิ่งอำเภอป่าบอน อำเภอปากพะยูน มาตั้งเป็นหมู่ที่ 12,13,14,15 ของตำบลดอนประดู่ อำเภอปากพะยูน
วันที่ 23 มิถุนายน 2530 ตั้งตำบลทุ่งนารี แยกออกจากตำบลหนองธง
วันที่ 21 พฤษภาคม 2533 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอป่าบอน อำเภอปากพะยูน เป็น อำเภอป่าบอน
วันที่ 7 กันยายน 2533 ตั้งตำบลดอนทราย แยกออกจากตำบลดอนประดู่
วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลปากพะยูน เป็นเทศบาลตำบลปากพะยูน ด้วยผลของกฎหมาย

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอปากพะยูนตั้งอยู่ทางตอนล่างของจังหวัด ห่างจากตัวเมืองพัทลุง 63 กิโลเมตร เป็นอำเภอที่อยู่ห่างจากตัวเมืองมากที่สุดของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

ทิศเหนือ ติดต่อกับ อำเภอบางแก้วและอำเภอเขาชัยสน รวมทั้งอำเภอกระแสสินธุ์และอำเภอสทิงพระ (จังหวัดสงขลา)
ทิศตะวันออก ติดต่อกับ อำเภอสทิงพระ และอำเภอสิงหนคร (จังหวัดสงขลา)
ทิศใต้ ติดต่อกับ อำเภอควนเนียง (จังหวัดสงขลา) และอำเภอป่าบอน
ทิศตะวันตก ติดต่อกับ อำเภอป่าบอน และอำเภอบางแก้ว

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอปากพะยูนแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 7 ตำบล 63 หมู่บ้าน ได้แก่

1.

ปากพะยูน

(Pak Phayun)

6 หมู่บ้าน

5.

ฝาละมี

(Falami)

11 หมู่บ้าน

2.

ดอนประดู่

(Don Pradu)

11 หมู่บ้าน

6.

หารเทา

(Han Thao)

9 หมู่บ้าน

3.

เกาะนางคำ

(Ko Nang Kham)

9 หมู่บ้าน

7.

ดอนทราย

(Don Sai)

6 หมู่บ้าน

4.

เกาะหมาก

(Ko Mak)

10 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอปากพะยูนประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 8 แห่ง ได้แก่

เทศบาลตำบลปากพะยูน ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลปากพะยูน
เทศบาลตำบลอ่าวพะยูน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลปากพะยูน (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลปากพะยูน)
เทศบาลตำบลหารเทา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหารเทาทั้งตำบล
เทศบาลตำบลดอนทราย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดอนทรายทั้งตำบล
เทศบาลตำบลเกาะนางคำ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเกาะนางคำทั้งตำบล
เทศบาลตำบลดอนประดู่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดอนประดู่ทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลเกาะหมาก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเกาะหมากทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลฝาละมี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลฝาละมีทั้งตำบล

อ้างอิง

(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 19 (52): 1010. 15 มีนาคม 2445. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-06-04. สืบค้นเมื่อ 2011-09-16.
"แจ้งความกระทรวงมหาดไทย [หลวงทิพกำแหงสงคราม พร้อมด้วยพันฤทธิ์, พันสงกำนันและพระครูการามเจ้าคณะแขวงอำเภอปากพยูนได้ขอแรงราษฎรในตำบลนาโตนด ตำบลควรขนุน ๒ หมู่บ้านขุดคลองคอกช้างในตำบลหารโพธิ์ แขวงเมืองพัทลุง]" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 22 (49): 1114. 4 มีนาคม 2448.
"ประกาศกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ เรื่อง งดเก็บเงินอากรค่านาตำบลต่าง ๆ ท้องที่อำเภอปากพยูน จังหวัดพัทลุง จำนวน พระพุทธศักราช ๒๔๕๘" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 34 (0 ก): 83–84. 20 พฤษภาคม 2460.
"พระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนแปลงเขตอำเภอในท้องที่จังหวัดนครราชสีมา จังหวัดแพร่ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา และจังหวัดพัทลุง พ.ศ. ๒๔๙๙" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 73 (16 ก): 147–150. 21 กุมภาพันธ์ 2499.
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 56 (0 ง): 2379–2380. 6 พฤศจิกายน 2482. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-05-10. สืบค้นเมื่อ 2020-08-06.
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 100 (65 ง): 1318. 26 เมษายน 2526. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-04-19. สืบค้นเมื่อ 2019-10-05.
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 107 (83 ก): (ฉบับพิเศษ) 1-4. 21 พฤษภาคม 2533. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-07-18. สืบค้นเมื่อ 2019-10-05.
"ประกาศ ยกเลิกเก็บเงินอากรค่านาวิธีนาคู่โค ใน มณฑล นครศรีธรรมราชเปลี่ยนเก็บเป็นวิธีนาฟางลอย ทั่วไป และตั้งอัตราชั้นที่นาบางตำบลใหม่" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 28 (0 ก): 46–50. May 21, 1912.
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 56 (0 ก): 877–882. 25 กันยายน 2482. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-01-25. สืบค้นเมื่อ 2019-10-05.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งตำบลในจังหวัดต่าง ๆ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 64 (33 ง): 1930–1974. 29 กรกฎาคม 2490.
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 70 (25 ก): 492–496. 14 เมษายน 2496. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-05-24. สืบค้นเมื่อ 2019-10-08.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลปากพยูน อำเภอปากพยูน จังหวัดพัทลุง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 72 (74 ง): (ฉบับพิเศษ) 146-147. 17 กันยายน 2498.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่จังหวัดขอนแก่น แม่ฮ่องสอน อุทัยธานี ปัตตานี สงขลา นครราชสีมา และพัทลุง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 72 (94 ง): 2918–2920. 6 ธันวาคม 2498.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอปากพะยูน จังหวัดพัทลุง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 96 (167 ง): 3282–3288. 25 กันยายน 2522.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอเมืองพัทลุง อำเภอปากพะยูน จังหวัดพัทลุง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 97 (147 ง): 3330–3345. 23 กันยายน 2523.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่กิ่งอำเภอป่าบอน อำเภอปากพะยูน กับอำเภอปากพะยูน จังหวัดพัทลุง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 100 (149 ง): 3393–3399. 20 กันยายน 2526.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่กิ่งอำเภอป่าบอน อำเภอปากพะยูน จังหวัดพัทลุง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 104 (118 ง): 4240–4243. 23 มิถุนายน 2530.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอปากพะยูน จังหวัดพัทลุง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 107 (168 ง): (ฉบับพิเศษ) 93-97. 7 กันยายน 2533.
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 116 (9 ก): 1–4. 24 กุมภาพันธ์ 2542. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2008-04-09. สืบค้นเมื่อ 2020-08-06.

[1] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 19 (52): 1010. 15 มีนาคม 2445. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-06-04. สืบค้นเมื่อ 2011-09-16.

[2] "แจ้งความกระทรวงมหาดไทย [หลวงทิพกำแหงสงคราม พร้อมด้วยพันฤทธิ์, พันสงกำนันและพระครูการามเจ้าคณะแขวงอำเภอปากพยูนได้ขอแรงราษฎรในตำบลนาโตนด ตำบลควรขนุน ๒ หมู่บ้านขุดคลองคอกช้างในตำบลหารโพธิ์ แขวงเมืองพัทลุง]" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 22 (49): 1114. 4 มีนาคม 2448.

[3] "ประกาศกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ เรื่อง งดเก็บเงินอากรค่านาตำบลต่าง ๆ ท้องที่อำเภอปากพยูน จังหวัดพัทลุง จำนวน พระพุทธศักราช ๒๔๕๘" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 34 (0 ก): 83–84. 20 พฤษภาคม 2460.

[:2-4] "พระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนแปลงเขตอำเภอในท้องที่จังหวัดนครราชสีมา จังหวัดแพร่ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา และจังหวัดพัทลุง พ.ศ. ๒๔๙๙" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 73 (16 ก): 147–150. 21 กุมภาพันธ์ 2499.

[:3-5] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 56 (0 ง): 2379–2380. 6 พฤศจิกายน 2482. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-05-10. สืบค้นเมื่อ 2020-08-06.

[:0-6] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 100 (65 ง): 1318. 26 เมษายน 2526. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-04-19. สืบค้นเมื่อ 2019-10-05.

[:1-7] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 107 (83 ก): (ฉบับพิเศษ) 1-4. 21 พฤษภาคม 2533. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-07-18. สืบค้นเมื่อ 2019-10-05.

[8] "ประกาศ ยกเลิกเก็บเงินอากรค่านาวิธีนาคู่โค ใน มณฑล นครศรีธรรมราชเปลี่ยนเก็บเป็นวิธีนาฟางลอย ทั่วไป และตั้งอัตราชั้นที่นาบางตำบลใหม่" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 28 (0 ก): 46–50. May 21, 1912.

[9] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 56 (0 ก): 877–882. 25 กันยายน 2482. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-01-25. สืบค้นเมื่อ 2019-10-05.

[10] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งตำบลในจังหวัดต่าง ๆ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 64 (33 ง): 1930–1974. 29 กรกฎาคม 2490.

[11] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 70 (25 ก): 492–496. 14 เมษายน 2496. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-05-24. สืบค้นเมื่อ 2019-10-08.

[12] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลปากพยูน อำเภอปากพยูน จังหวัดพัทลุง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 72 (74 ง): (ฉบับพิเศษ) 146-147. 17 กันยายน 2498.

[13] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่จังหวัดขอนแก่น แม่ฮ่องสอน อุทัยธานี ปัตตานี สงขลา นครราชสีมา และพัทลุง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 72 (94 ง): 2918–2920. 6 ธันวาคม 2498.

[14] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอปากพะยูน จังหวัดพัทลุง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 96 (167 ง): 3282–3288. 25 กันยายน 2522.

[15] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอเมืองพัทลุง อำเภอปากพะยูน จังหวัดพัทลุง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 97 (147 ง): 3330–3345. 23 กันยายน 2523.

[16] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่กิ่งอำเภอป่าบอน อำเภอปากพะยูน กับอำเภอปากพะยูน จังหวัดพัทลุง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 100 (149 ง): 3393–3399. 20 กันยายน 2526.

[17] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่กิ่งอำเภอป่าบอน อำเภอปากพะยูน จังหวัดพัทลุง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 104 (118 ง): 4240–4243. 23 มิถุนายน 2530.

[18] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอปากพะยูน จังหวัดพัทลุง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 107 (168 ง): (ฉบับพิเศษ) 93-97. 7 กันยายน 2533.

[19] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 116 (9 ก): 1–4. 24 กุมภาพันธ์ 2542. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2008-04-09. สืบค้นเมื่อ 2020-08-06.