พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามยุรฉัตร

พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามยุรฉัตร (7 มีนาคม พ.ศ. 2449 – 11 สิงหาคม พ.ศ. 2513) เป็นพระธิดาในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน กับพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประภาวสิตนฤมล

พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามยุรฉัตร
พระวรวงศ์เธอ ชั้น 5 พระองค์เจ้าชั้นตรี
ประสูติ	7 มีนาคม พ.ศ. 2449
สิ้นพระชนม์	11 สิงหาคม พ.ศ. 2513 (64 ปี)
พระสวามี	หม่อมเจ้าโสภณภราไดย สวัสดิวัตน์
พระบุตร	หม่อมราชวงศ์พรรธนภณ สวัสดิวัตน์
ราชสกุล	ฉัตรชัย (โดยประสูติ) สวัสดิวัตน์ (โดยเสกสมรส)
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน
พระมารดา	พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประภาวสิทธิ์นฤมล
ศาสนา	พุทธ

พระประวัติ

พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามยุรฉัตร มีพระนามลำลองว่า พระองค์หญิงฉัตร ประสูติเมื่อวันที่ 7 มีนาคม พ.ศ. 2448 (แบบสากลคือ พ.ศ. 2449) เป็นพระธิดาในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน กับพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประภาวสิตนฤมล

Official visit of members of the Royal Family of Thailand, Brisbane, 1927

ครั้นวันรุ่งขึ้น วันที่ 8 มีนาคม พ.ศ. 2448 (แบบสากลคือ พ.ศ. 2449) พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมีพระบรมราชโองการ โปรดเกล้าฯ ตั้งพระบุตรีของพระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าบุรฉัตรไชยากร อันประสูติจากพระครรภ์พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประภาวสิตนฤมล เป็น พระหลานเธอ พระองค์เจ้า ทุกพระองค์สืบไป

พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามยุรฉัตร มีพระโสทรานุชาและพระโสทรขนิษฐา 3 พระองค์ ได้แก่

• พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าหญิง (11 ตุลาคม พ.ศ. 2453 – 6 เมษายน พ.ศ. 2454)
• พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเปรมบุรฉัตร (12 สิงหาคม พ.ศ. 2458 – 24 กรกฎาคม พ.ศ. 2524)
• พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวิมลฉัตร (27 มิถุนายน พ.ศ. 2464 – 5 ธันวาคม พ.ศ. 2552)

มีพระอนุชาและพระขนิษฐาต่างมารดาอีก 8 องค์ คือ ท่านผู้หญิงฉัตรสุดา วงศ์ทองศรี, หม่อมเจ้ากาญจนฉัตร ศุขสวัสดิ์, หม่อมเจ้าภัทรลดา ดิศกุล, หม่อมเจ้าสุรฉัตร ฉัตรชัย, ท่านหญิงเฟื่องฉัตร ดิศกุล, ท่านหญิงหิรัญฉัตร เอ็ดเวิร์ดส, หม่อมเจ้าทิพยฉัตร ฉัตรชัย และหม่อมเจ้าพิบูลฉัตร ฉัตรชัย

พระองค์ทรงเข้ารับการศึกษาจากโรงเรียนเซนต์โยเซฟคอนเวนต์

ในการพระราชพิธีเฉลิมพระราชมณเฑียรพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระองค์เจ้าและหม่อมเจ้า พระราชนัดดาในรัชกาลที่ 4 และ 5 เชิญทั้งเครื่องเฉลิมพระราชมณเฑียร และเครื่องราชูปโภค ทั้งหมด 16 องค์ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงยืนกลาง สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินีทรงยืนเบื้องขวาพระองค์ แวดล้อมด้วยพระราชนัดดา ในรัชกาลที่ 4 และ 5 ทรงเชิญเครื่องเฉลิมพระราชมณเฑียร ทั้งนี้พระวรวงศ์เธอพระองค์เจ้ามยุรฉัตร พระราชนัดดาในรัชกาลที่ 5 ทรงอุ้มไก่แจ้ขาว และเชิญทานพระกรศักดิ์สิทธิ์

แถวหน้าจากซ้ายไปขวา 1. หม่อมเจ้าดวงทิพย์โชติแจ้งหล้า (รพีพัฒน์) อาภากร เชิญศิลาบด 2. พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสุทธวงศ์วิจิตร เชิญพระแสงดาบฝักทองเกลี้ยง (3) - (4) พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระบรมราชินี 5. พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศิริรัตนบุษบง เชิญพระแสงขรรค์องค์น้อย 6. พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามยุรฉัตร ทรงอุ้มไก่แจ้ขาว และเชิญทานพระกรศักดิ์สิทธิ์ 7. ท่านหญิงสุริยนันทนา (สุริยง) สุจริตกุล ทรงอุ้มวิฬาร์ 8. หม่อมเจ้าแขไขจรัสศรี (เทวกุล) เกษมศรี เชิญพานพระกล้อง

พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามยุรฉัตร เสกสมรสกับหม่อมเจ้าโสภณภราไดย สวัสดิวัตน์ เมื่อวันที่ 7 สิงหาคม พ.ศ. 2473 มีพระโอรสคือ หม่อมราชวงศ์พรรธนภณ สวัสดิวัตน์ (นามเดิม: หม่อมราชวงศ์ฉัตรโสภณ สวัสดิวัตน์)

พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามยุรฉัตร สิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 11 สิงหาคม พ.ศ. 2513 สิริพระชันษา 64 ปี

พระนิพนธ์

พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามยุรฉัตร ทรงมีพระนิพนธ์ทั้งเขียน และงานแปล อาทิ

• ชีวิตในต่างประเทศ (พ.ศ. 2493)
• ศิลปแห่งการครองชีพ (พ.ศ. 2494)
• บันทึกความทรงจำชีวิตในต่างประเทศ ภาคต้น (พ.ศ. 2550)

พระอิสริยยศ

• พระบุตรีของพระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าบุรฉัตรไชยากร (7 มีนาคม พ.ศ. 2449 – 8 มีนาคม พ.ศ. 2449)
• พระหลานเธอ พระองค์เจ้ามยุรฉัตร (8 มีนาคม พ.ศ. 2449 – 23 ตุลาคม พ.ศ. 2453)
• พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามยุรฉัตร (23 ตุลาคม พ.ศ. 2453 – 11 สิงหาคม พ.ศ. 2513)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2469 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้า (ท.จ.) (ฝ่ายใน)
• พ.ศ. 2469 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 7 ชั้นที่ 3 (ป.ป.ร.3)
• พ.ศ. 2469 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 7 (ร.ร.ศ.7)
• พ.ศ. 2487 – เหรียญช่วยราชการเขตภายใน การรบสงครามมหาเอเชียบูรพา (ช.ร.)
• พ.ศ. 2469 - เสมาบรมราชาภิเษกทอง รัชกาลที่ 7

พงศาวลี

พงศาวลีของพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามยุรฉัตร

16. (=24.) พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย               8. (=12.) พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว                       17. (=25.) สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี               4. พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว                             18. (=26.-28.) สมเด็จพระบรมราชมาตามหัยกาเธอ กรมหมื่นมาตยาพิทักษ์               9. (=13.) สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี                       19. (=27.) หม่อมน้อย ศิริวงศ์ ณ อยุธยา               2. พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน                                   10. นายเสถียรรักษา (เที่ยง)                       5. เจ้าจอมมารดาวาด ในรัชกาลที่ 5                             22. พระยาอิศรานุภาพ (ขุนเณรน้อย)               11. พระนมปริก                       23. ขำ               1. พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามยุรฉัตร                                         24. (=16.) พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย               12. (=8.) พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว                       25. (=17.) สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี               6. สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมี กรมพระจักรพรรดิพงษ์                             26. (=18.-28.) สมเด็จพระบรมราชมาตามหัยกาเธอ กรมหมื่นมาตยาพิทักษ์               13. (=9.) สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี                       27. (=19.) หม่อมน้อย ศิริวงศ์ ณ อยุธยา               3. พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประภาวสิทธิ์นฤมล                                   28. (=18.-26.) สมเด็จพระบรมราชมาตามหัยกาเธอ กรมหมื่นมาตยาพิทักษ์               14. พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามงคลเลิศ                       29. หม่อมแพ ศิริวงศ์ ณ อยุธยา               7. หม่อมราชวงศ์สว่าง จักรพันธุ์                             15. หม่อมพลบ ศิริวงศ์ ณ อยุธยา

อ้างอิง

1. อนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ ม.จ.ไกรสิงห์ วุฒิชัย ณ เมรุวัดธาตุทอง วันพุธ ที่ 23 มิถุนายน 2519. [ม.ป.ท.]: มงคลการพิมพ์; 2519.
2. ประกาศตั้งหม่อมเจ้าเป็นพระองค์เจ้าหลานเธอ เล่ม 22 หน้า 1128 ราชกิจจานุเบกษา วันที่ 11 มีนาคม 2449
3. เนื่องในวโรกาสพระราชทานเพลิงพระศพ พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวิมลฉัตร ณ เมรุหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส กรุงเทพมหานคร วันอาทิตย์ ที่ 7 พฤศจิกายน 2553. [ม.ป.ท.]: ม.ป.พ.; 2553.
4. . หอจดหมายเหตุอัครสังฆมณฑลกรุงเทพฯ. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-03-06. สืบค้นเมื่อ 1 มีนาคม 2558. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))
5. พระราชพิธีบรมราชาภิเษก “เฉลิมพระราชมณเฑียร” รายการจดหมายเหตุ กรุงศรี ออกอากาศ 8 พฤษภาคม 2560 รายการละเอียดพระราชพิธีบรมราชาภิเษก เฉลิมพระราชมนเฑียร และเสด็จ เลียบพระนคร ใน พระบาทสมเด็จฯพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว       พุทธศักราช 2468. (2496). กรมศิลปากร.
6. พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เล่ม 43 หน้า 3113 ราชกิจจานุเบกษา วันที่ 26 พฤศจิกายน 2469
7. พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ฝ่ายใน เล่ม 43 หน้า 4601 ราชกิจจานุเบกษา วันที่ 6 มีนาคม 2470
8. ราชกิจจานุเบกษา,ประกาศกระทรวงวัง เรื่อง การประดับเสมาบรมราชาภิเษก เล่ม 43 หน้า 3719 วันที่ 16 มกราคม 2470

• กิตติพงษ์ วิโรจน์ธรรมากูร. ย้อนรอยราชสกุลวงศ์ "วังหลวง". กรุงเทพ : สำนักพิมพ์ดอกหญ้า, พิมพ์ครั้งที่ 4 พ.ศ. 2549. 304 หน้า. หน้า หน้าที่. ISBN 

• พีระเดช อนุพงษ์ จักรพันธุ์, ม.ร.ว.. ๑๕๐ ปี สมเด็จเจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมีฯ กรมพระจักรพรรดิพงษ์. กรุงเทพฯ : กระทรวงการคลัง, 2548. 278 หน้า.