ไวตามิน

วิตามิน หรือ ไวตามิน เป็นสารประกอบอินทรีย์ซึ่งเป็นสารอาหารสำคัญที่สิ่งมีชีวิตต้องการในปริมาณเล็กน้อย เรียกสารประกอบเคมีอินทรีย์ (หรือชุดสารประกอบที่สัมพันธ์กัน) ว่า วิตามิน ต่อเมื่อสิ่งมีชีวิตไม่สามารถสังเคราะห์สารนั้นได้ในปริมาณเพียงพอ และต้องได้รับจากอาหาร ฉะนั้น คำว่า "วิตามิน" จึงขึ้นอยู่กับทั้งสภาวะแวดล้อมและสิ่งมีชีวิตหนึ่ง ๆ ตัวอย่างเช่น กรดแอสคอร์บิก (วิตามินซี) ถือเป็นวิตามินสำหรับมนุษย์ แต่ไม่ถือเป็นวิตามินสำหรับสัตว์อื่นส่วนใหญ่ การเสริมวิตามินสำคัญต่อการรักษาปัญหาสุขภาพบางอย่าง แต่มีหลักฐานประโยชน์การใช้ในผู้มีสุขภาพดีน้อย

ตามธรรมเนียม คำว่า วิตามิน ไม่รวมสารอาหารสำคัญอื่น เช่น แร่ธาตุ กรดไขมันจำเป็น หรือกรดอะมิโนจำเป็น (ซึ่งร่างกายต้องการสารเหล่านี้ในปริมาณมากกว่าวิตามินมาก) หรือสารอาหารอื่นอีกมากที่ส่งเสริมสุขภาพแต่ต้องการไม่บ่อย ในปัจจุบัน ระดับสากลรับรองวิตามินอย่างสากลสิบสามชนิด วิตามินจำแนกโดยกัมมันตภาพทางชีวภาพและเคมี ไม่ใช่โครงสร้าง ฉะนั้น วิตามินแต่ละชนิดจึงหมายถึงสารประกอบวิตาเมอร์ (vitamer) ซึ่งล้วนแสดงกัมมันตภาพทางชีวภาพที่สัมพันธ์กับวิตามินหนึ่ง ๆ ชุดสารเคมีดังกล่าวจัดกลุ่มตามชื่อวิตามิน "ระบุทั่วไป" เรียงตามอันดับอักษร เช่น "วิตามินเอ" ซึงรวมสารประกอบเรตินัล และแคโรทีนอยด์ที่ทราบกันอีกสี่ชนิด วิตาเมอร์ตามนิยามสามารถเปลี่ยนเป็นรูปกัมมันต์ของวิตามินในร่างกายได้ และบางครั้งสามารถเปลี่ยนเป็นวิตาเมอร์อีกชนิดหนึ่งได้เช่นกัน

วิตามินมีหน้าที่ทางชีวเคมีหลากหลาย วิตามินบางตัวมีหน้าที่คล้ายฮอร์โมนเป็นตัวควบคุมเมแทบอลิซึมของแร่ธาตุ (เช่น วิตามินดี) บางตัวควบคุมการเจริญและการเปลี่ยนแปลงไปทำหน้าที่เฉพาะของเซลล์และเนื้อเยื่อ เช่น วิตามินเอบางรูป หน้าที่อื่นของวิตามิน เช่น เป็นสารต้านอนุมูลอิสระ (เช่น วิตามินอีและวิตามินซีในบางครั้ง) วิตามินจำนวนมากที่สุด มีหน้าที่เป็นสารตั้งต้นของโคแฟกเตอร์เอนไซม์ ซึ่งช่วยเอนไซม์ทำงานเป็นตัวเร่งปฏิกิริยาในเมแทบอลิซึม ในบทบาทนี้ วิตามินอาจสัมพันธ์ใกล้ชิดกับเอนไซม์ที่เป็นส่วนหนึ่งของหมู่พรอสเธติก (prosthetic group) ตัวอย่างเช่น ไบโอตินเป็นส่วนของเอนไซม์ที่เกี่ยวข้องกับการสร้างกรดไขมัน วิตามินยังอาจสัมพันธ์ใกล้ชิดน้อยกว่ากับตัวเร่งปฏิกิริยาเอนไซม์ คือ โคเอนไซม์ ซึ่งเป็นโมเลกุลจับได้ซึ่งมีหน้าที่นำหมู่เคมีหรืออิเล็กตรอนระหว่างโมเลกุลต่าง ๆ ตัวอย่างเช่น กรดโฟลิกอาจนำหมู่เมทิล ฟอร์มิล และเมทีลินในเซลล์ แม้ว่าบทบาทเหล่านี้ในการสนับสนุนปฏิกิริยาเอนไซม์-สารตั้งต้นจะเป็นหน้าที่ของวิตามินซึ่งทราบกันดีที่สุด ทว่า หน้าที่อื่นของวิตามินก็สำคัญไม่ยิ่งหย่อนไปกว่ากัน

เมื่อกลางคริสต์ทศวรรษ 1930 มีเม็ดเสริมอาหารวิตามินบีคอมเพลกซ์ที่สกัดจากยีสต์และวิตามินซีกึ่งสังเคราะห์เชิงพาณิชย์วางขายเป็นครั้งแรก ก่อนหน้านั้น วิตามินได้รับจากอาหารเพียงทางเดียว และปกติการเปลี่ยนอาหาร (ตัวอย่างเช่น ที่อาจเกิดขึ้นระหว่างฤดูเพาะปลูกหนึ่ง ๆ) เปลี่ยนชนิดและปริมาณวิตามินที่ได้รับอย่างมาก ทว่า ตั้งแต่กลางคริสต์ศตวรรษที่ 20 เป็นต้นมา มีการผลิตวิตามินเป็นสารเคมีโภคภัณฑ์และมีเป็นผลิตภัณฑ์เสริมอาหารและสารปรุงแต่งวิตามินรวมทั้งกึ่งสังคราะห์และสังเคราะห์ราคาไม่แพงอย่างแพร่หลายมาก

รายการวิตามิน

วิตามินแต่ละชนิดใช้ในหลายปฏิกิริยา ฉะนั้น ส่วนใหญ่จึงมีหลายหน้าที่

ชื่อบอกทั่วไปของวิตามิน	ชื่อเคมี (รายการไม่สมบูรณ์)		(ชาย อายุ 19–70 ปี)	โรคจากการขาด	ระดับปริมาณได้รับบน (UL/วัน)	โรคจากขนาดเกิน	แหล่งอาหาร
วิตามินเอ	, , และ แคโรทีนอยด์สี่ชนิด รวมทั้ง บีตา-แคโรทีน	ไขมัน	900 ไมโครกรัม	, , และ	3,000 ไมโครกรัม		ตับ ไข่ ส้ม ผลไม้สีเหลืองสุก ผักใบเขียว แครอท ฟักทอง ผักโขมฝรั่ง ปลา นมถั่วเหลือง นม
วิตามินบี1	ไทอามีน	น้ำ	1.2 มิลลิกรัม	โรคเหน็บชา,	N/D	ง่วงนอนหรือกล้ามเนื้อผ่อนคลายในขนาดสูง	เนื้อหมู โอ๊ตมีล (oatmeal) ข้าวซ้อมมือ ผัก มันฝรั่ง ตับ ไข่
วิตามินบี2	ไรโบเฟลวิน	น้ำ	1.3 มิลลิกรัม	, ,	N/D		ผลิตภัณฑ์นม กล้วย ป๊อปคอร์น ถั่วสีเขียว หน่อไม้ฝรั่ง
วิตามินบี3	ไนอาซิน,	น้ำ	16.0 มิลลิกรัม	โรคเพลแลกรา	35.0 มิลลิกรัม	ตับเสียหาย (ขนาด > 2 ก./วัน) และปัญหาอื่น	เนื้อสัตว์ ปลา ไข่ ผักหลายชนิด เห็ด ผลเปลือกแข็งเมล็ดเดียว
วิตามินบี5	กรดแพนโทเทนิก	น้ำ	5.0 มิลลิกรัม		N/D	ท้องร่วง อาจมีคลื่นไส้และอาการแสบร้อนกลางอก	เนื้อสัตว์ บล็อกโคลี อะโวคาโด
วิตามินบี6	, ,	น้ำ	1.3–1.7 มิลลิกรัม	โลหิตจาง	100 มิลลิกรัม	การรับรู้อากัปกิริยาบกพร่อง เส้นประสาทเสียหาย (ขนาด > 100 มิลลิกรัม/วัน)	เนื้อสัตว์ ผัก ผลเปลือกแข็งเมล็ดเดียว กล้วย
วิตามินบี7	ไบโอติน	น้ำ	30.0 ไมโครกรัม	ผิวหนังอักเสบ	N/D		ไข่แดงดิบ ตับ ถั่วลิสง ผักใบเขียว
วิตามินบี9	กรดโฟลิก,	น้ำ	400 ไมโครกรัม	(megaloblastic anemia) และการขาดระหว่างตั้งครรภ์สัมพันธ์กับความพิการของทารกแรกเกิด เช่น (neural tube) บกพร่อง	1,000 ไมโครกรัม	อาจบดบังอาการของการขาดวิตามินบี12 และผลอย่างอื่น	ผักใบ พาสตา ขนมปัง ธัญพืช ตับ
วิตามินบี12	, ,	น้ำ	2.4 ไมโครกรัม		N/D	ผื่นคล้ายสิว [สาเหตุยังไม่ได้ข้อสรุปแน่ชัด]	เนื้อสัตว์และผลิตภัณฑ์อื่นจากสัตว์
วิตามินซี	กรดแอสคอร์บิก	น้ำ	90.0 มิลลิกรัม	ลักปิดลักเปิด	2,000 มิลลิกรัม	(Vitamin C megadosage)	ผลไม้และผักหลายชนิด ตับ
วิตามินดี	,	ไขมัน	10 ไมโครกรัม	โรคกระดูกอ่อนในเด็กและ	50 ไมโครกรัม		ปลา ไข่ ตับ เห็ด
วิตามินอี	,	ไขมัน	15.0 มิลลิกรัม	การขาดน้อยมาก; การเป็นหมันในชายและการแท้งในหญิง โลหิตจางจากเม็ดเลือดแดงแตกเล็กน้อยในทารกแรกเกิด	1,000 มิลลิกรัม	พบภาวะหัวใจวายเพิ่มขึ้นในการศึกษาแบบสุ่มขนาดใหญ่ครั้งหนึ่ง	ผักและผลไม้หลายชนิด ผลเปลือกแข็งเมล็ดเดียวกับเมล็ดพืช
วิตามินเค	,	ไขมัน	120 ไมโครกรัม	เลือดออกง่าย	N/D	เพิ่มเลือดจับลิ่มในผู้ป่วยที่ได้วาร์ฟาริน	ผักใบเขียว ไข่แดง ตับ

อ้างอิง

1. Lieberman, S and Bruning, N (1990). The Real Vitamin & Mineral Book. NY: Avery Group, 3,
2. Maton, Anthea; Jean Hopkins; Charles William McLaughlin; Susan Johnson; David LaHart; Jill D. Wright (1993). Human Biology and Health. Englewood Cliffs, New Jersey, USA: Prentice Hall. ISBN . OCLC 32308337.
3. Bolander FF (2006). "Vitamins: not just for enzymes". Curr Opin Investig Drugs. 7 (10): 912–5. PMID 17086936.
4. Kutsky, R.J. (1973). Handbook of Vitamins and Hormones. New York: Van Nostrand Reinhold,
5. Dietary Reference Intakes: Vitamins 2011-10-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. The National Academies, 2001.
6. Vitamin and Mineral Supplement Fact Sheets Vitamin A 2009-09-23 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. Dietary-supplements.info.nih.gov (2013-06-05). Retrieved on 2013-08-03.
7. N/D= "Amount not determinable due to lack of data of adverse effects. Source of intake should be from food only to prevent high levels of intake" (see Dietary Reference Intakes: Vitamins 2011-10-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. The National Academies, 2001).
8. "Thiamin, vitamin B1: MedlinePlus Supplements". U.S. Department of Health and Human Services, National Institutes of Health.
9. Hardman, J.G., บ.ก. (2001). Goodman and Gilman's Pharmacological Basis of Therapeutics (10th ed.). p. 992. ISBN .
10. Plain type indicates Adequate Intakes (A/I). "The AI is believed to cover the needs of all individuals, but a lack of data prevent being able to specify with confidence the percentage of individuals covered by this intake" (see Dietary Reference Intakes: Vitamins 2011-10-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. The National Academies, 2001).
11. "Pantothenic acid, dexpanthenol: MedlinePlus Supplements". MedlinePlus. สืบค้นเมื่อ 5 October 2009.
12. Vitamin and Mineral Supplement Fact Sheets Vitamin B6 2009-09-23 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. Dietary-supplements.info.nih.gov (2011-09-15). Retrieved on 2013-08-03.
13. Vitamin and Mineral Supplement Fact Sheets Vitamin B12 2009-09-23 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. Dietary-supplements.info.nih.gov (2011-06-24). Retrieved on 2013-08-03.
14. Value represents suggested intake without adequate sunlight exposure (see Dietary Reference Intakes: Vitamins 2011-10-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. The National Academies, 2001).
15. The Merck Manual: Nutritional Disorders: Vitamin Introduction Please select specific vitamins from the list at the top of the page.
16. Gaby, Alan R. (2005). "Does vitamin E cause congestive heart failure?". Townsend Letter for Doctors and Patients.
17. Rohde LE, de Assis MC, Rabelo ER (2007). "Dietary vitamin K intake and anticoagulation in elderly patients". Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 10 (1): 1–5. doi:10.1097/MCO.0b013e328011c46c. PMID 17143047.{{}}: CS1 maint: multiple names: authors list ()