โรงพิมพ์หมอสมิธ

โรงพิมพ์หมอสมิธ เป็นโรงพิมพ์ในสยามตั้งโดยหมอสอนศาสนาที่ชื่อ แซมมวล เจ. สมิธ เมื่อ พ.ศ. 2413 โรงพิมพ์ตั้งอยู่ริมแม่น้ำเจ้าพระยา ตรงคุ้งน้ำบางคอแหลม ผู้คนรู้จักจนกลายเป็นชื่อถนน คือ ถนนหมอสมิท (ปัจจุบันคือซอยมไหสวรรย์ 6 หรือซอยมาตานุสรณ์ ย่านบางคอแหลม แถวถนนตก)

โรงพิมพ์จัดพิมพ์นิราศ สุภาษิต เรื่องพงศาวดาร และนิทานจักร ๆ วงศ์ ๆ หนังสือนิทานกลอนในยุคแรกเช่น โคบุตร สิงหไกรภพ หรือพระอภัยมณีซึ่งเรื่องนี้ขายดีจนรายได้เรื่องเดียวก็สามารถสร้างตึกได้ ทั้งยังสั่งแท่นพิมพ์เข้ามาขายด้วย มีการพิมพ์หนังสือเกี่ยวกับศาสนาคริสต์เพียง 2 รายการ คือ พระคริษวงษตามมัดธายแลตามโยฮัน กับ บุดฉาแลวิสัชนาในสาสนาแท้จริง โรงพิมพ์ยังรับจ้างพิมพ์ประกาศต่าง ๆ ซึ่งไม่เกี่ยวข้องกับการเผยแผ่ศาสนา มีการพิมพ์หนังสือจำหน่าย โดยอาศัยต้นฉบับเรื่องราวที่อยู่ในสมุดข่อย สมุดไทย หรือใบลาน ที่หมอสมิธได้มาจากชาวบ้าน พระสงฆ์ หรือขุนนางชั้นสูง เช่น สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ ยังออกหนังสือพิมพ์รายวันและรายสัปดาห์อีกด้วย คือหนังสือพิมพ์รายวันชื่อ Siam Daily Advertiser และหลังจากนั้นได้ออกเป็นหนังสือพิมพ์รายสัปดาห์ชื่อว่า The Siam Weekly Advertiser ออกหนังสือราย 3 เดือนชื่อ Siam Repository อีกฉบับหนึ่ง

จนหมอสมิทถูกฟ้องร้อง จากการที่หนังสือเรื่อง ขุนช้างขุนแผนตอนเข้าห้อง ซึ่งมีบทสังวาสเป็นหลัก จนถูกห้ามไม่ให้พิมพ์หนังสือแนวประโลมโลก เพราะไม่เกี่ยวอะไรกับการเผยแผ่ศาสนา จึงยุติการพิมพ์หนังสือแนวประโลมโลก

อ้างอิง

1. "การพิมพ์หนังสือของคนไทย". สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี.
2. โรม บุนนาค. "ฝรั่งฟ้องมิชชันนารีไม่พิมพ์หนังสือศาสนา พิมพ์แต่เรื่องโป๊ขายจนรวย! ขุนแผนเข้าห้องมีบทสังวาส!!". ผู้จัดการออนไลน์.
3. "หมอสมิทกับนิยายจักรๆ วงศ์ๆ และสุนทรภู่". ศิลปวัฒนธรรม.
4. ปริญญา ตรีน้อยใส. "ถนนที่ชื่อหมอสมิท / มองบ้านมองเมือง". มติชนสุดสัปดาห์.
5. ""หมอสมิท" ตัวละครลับ ผู้อยู่เบื้องหลังความโด่งดังของ "พระอภัยมณี"". ศิลปวัฒนธรรม.