Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
แก่นตะวัน หรือ ทานตะวันหัว (อังกฤษ: Jerusalem artichoke หรือ sunchoke) เป็นพืชดอกในตระกูลทานตะวัน มีถิ่นกำเนิดในทวีปอเมริกาเหนือ ชาวอินเดียนแดงปลูกไว้รับประทานหัว โดยเชื่อว่ามีสรรพคุณช่วยทำให้เจริญอาหาร ต่อมาจึงแพร่หลายไปในสหรัฐอเมริกาและยุโรป
| แก่นตะวัน | |
|---|---|
 | |
| ลำต้นมีดอก | |
 | |
| Jerusalem artichokes | |
| สถานะการอนุรักษ์ | |
| การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ | |
| โดเมน: | ยูแคริโอต |
| อาณาจักร: | พืช |
| เคลด: | พืชมีท่อลำเลียง |
| เคลด: | พืชดอก |
| เคลด: | พืชใบเลี้ยงคู่แท้ |
| เคลด: | แอสเทอริด |
| อันดับ: | อันดับทานตะวัน |
| วงศ์: | วงศ์ทานตะวัน |
| สกุล: | L. |
| สปีชีส์: | Helianthus tuberosus |
| ชื่อทวินาม | |
| Helianthus tuberosus L. | |
| ชื่อพ้อง | |
| |
ลักษณะ
แก่นตะวัน เป็นพืชล้มลุก มีหัวสะสมอาหาร หัวเป็นตะปุ่มตะป่ำ ไม่เรียบ คล้ายหัวของขิงและข่า มีสีหลายสี เช่น สีขาว สีเหลือง สีแดง สีม่วง รับประทานได้ ผิวใบสาก ใบรีรูปไข่ บางพันธุ์มีขอบใบหยักลักษณะต้น สูง 1.5-2.0 ม. มีขนตามกิ่งและใบ ดอก เป็นทรงกลมแบน สีเหลือง คล้ายดอกทานตะวัน หรือบัวตอง ออกดอกเป็นช่อ สีเหลืองคล้ายดอกทานตะวัน มีโครโมโซมเป็น hexaploid เป็นพืชวันสั้น ช่วงแสงวิกฤตน้อยกว่า 14 ชั่วโมง การเจริญเติบโตของแก่นตะวันมีสองช่วง ช่วงแรกนับตั้งแต่ปลูกจนถึงออกดอกครั้งแรก แก่นตะวันจะสะสมอาหารในใบและลำต้น ช่วงที่สองหลังจากดอกแรกบานจนถึงระยะเก็บเกี่ยว ใบจะหลุดร่วง อาหารสะสมที่ใบถูกส่งไปที่หัว
การเพาะปลูกและดูแล
สมุนไพรแก่นตะวัน เป็นพืชที่ปลูกง่าย ลักษณะปลูกคล้ายกับ ขมิ้นชัน เติบโตในดินร่วนปนทรายได้ดี และให้ผลผลิตดีด้วยดินร่วนปนทรายสามารถปลูกได้ทุกฤดู โดยเฉพาะช่วงฤดูฝนจะดีที่สุด แต่ระวังอย่าให้น้ำขัง เพราะจะทำให้หัวแก่นตะวันเน่าได้
การใช้ประโยชน์
หัวใช้รับประทานสดเป็นผัก ใช้ทำขนมหรือต้มรับประทาน ภายในหัวมีน้ำ 80% และคาร์โบไฮเดรต ประมาณ 18% โดยคาร์โบไฮเดรตส่วนใหญ่เป็นอินนูลิน (Inulin) เป็นสารเยื่อใยอาหารที่ให้ความหวาน จะไม่ถูกย่อยในกระเพาะ และลำไส้เล็ก อยู่ในระบบทางเดินอาหารเป็นเวลานาน ทำให้ไม่รู้สึกหิว กินอาหารได้น้อย ช่วยลดความอ้วนและป้องกันโรคเบาหวาน ในเชิงอุตสาหกรรมใช้หัวแก่นตะวันเป็นวัตถุดิบสำหรับสกัดน้ำตาลอินนูลินได้
หัวแก่นตะวันใช้ปรุงอาหารแทนมันฝรั่งได้ โดยให้เนื้อสัมผัสเช่นเดียวกันแต่รสหวานกว่า เหมาะสำหรับใส่ในสลัด คาร์โบไฮเดรตในหัวจะนุ่มถ้าต้มสุก แต่จะคงสภาพได้ดีกว่านึ่ง แก่นตะวันมี โพแทสเซียม 650 mg ต่อ 150g มีเหล็กสูง และมีเส้นใย ไนอาซิน ไทอามีน ฟอสฟอรัส และทองแดง
ในเมนูอาหารไทย แก่นตะวันสามารถปรุงเป็นส้มตำได้
หัวแก่นตะวัน เป็นวัตถุดิบแปรรูปเป็นเอทานอลและสุราได้ ใน Baden-Württemberg ประเทศเยอรมัน หัวแก่นตะวันมากกว่า 90% ใช้ในการผลิตสุราเรียกว่า "Topi" หรือ "Rossler"
ลำต้นและใบใช้เป็นอาหารสัตว์ โดยมีสารอาหารที่ย่อยได้ทั้งหมดมากกว่าถั่วอัลฟัลฟา แต่มีโปรตีนน้อยกว่า ลำต้นนำไปหมักทำเอทานอลได้เช่นเดียวกัน
| คุณค่าทางโภชนาการต่อ 100 กรัม (3.5 ออนซ์) | |
|---|---|
| พลังงาน | 73 กิโลแคลอรี (310 กิโลจูล) |
17.44 g | |
| น้ำตาล | 9.6 g |
| ใยอาหาร | 1.6 g |
0.01 g | |
2.0 g | |
| วิตามิน | |
| วิตามินเอ | (0%) 1 μg |
| ไทอามีน (บี1) | (17%) 0.2 มก. |
| ไรโบเฟลวิน (บี2) | (5%) 0.06 มก. |
| ไนอาซิน (บี3) | (9%) 1.3 มก. |
| วิตามินบี6 | (6%) 0.077 มก. |
| โฟเลต (บี9) | (3%) 13 μg |
| วิตามินซี | (5%) 4.0 มก. |
| แร่ธาตุ | |
| แคลเซียม | (1%) 14 มก. |
| เหล็ก | (26%) 3.4 มก. |
| แมกนีเซียม | (5%) 17 มก. |
| ฟอสฟอรัส | (11%) 78 มก. |
| โพแทสเซียม | (9%) 429 มก. |
| สังกะสี | (1%) 0.12 มก. |
| ประมาณร้อยละคร่าว ๆ โดยใช้การแนะนำของสหรัฐสำหรับผู้ใหญ่ แหล่งที่มา: USDA FoodData Central | |
อ้างอิง
- The Plant List, Helianthus tuberosus L.
- รศ. สนั่น จอกลอย จากภาควิชาพืชไร่ มหาวิทยาลัยขอนแก่นเป็นผู้ตั้งชื่อภาษาไทย
- http://www.balavi.com/content_th/nanasara/Con00223.asp
- สนั่น จอกลอย วีรยา ลาดบัวขาว รัชนก มีแก้ว. แก่นตะวัน: พืชชนิดใหม่ใช้เป็นพลังงานทดแทน. แก่นเกษตร. 34 (2): 104 - 111
- ; Mark Griffiths; Margot Levy (1992). The New Royal Horticultural Society dictionary of gardening. London: . ISBN . OCLC 29360744.
- นิมิต วรสูต และ สนั่น จอกลอย. 2549. อินนูลิน: สาระสำคัญสำหรับสุขภาพในแก่นตะวัน. แก่นเกษตร. 34 (2): 85 - 91
- สมุนไพรแก่นตะวัน
- Peter Barham. The Science of Cooking. p. 14.
-
![image]()
Reynolds, Francis J., บ.ก. (1921). . . New York: P. F. Collier & Son Company. - USDA Agricultural Research Service, http://www.nal.usda.gov/fnic/foodcomp/Data//SR20/reports/sr20fg11.pdf 2012-02-06 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- "ส้มตำแก่นตะวัน". healthandcuisine.com. 5 March 2014. สืบค้นเมื่อ 14 November 2014.
- http://www.thaienergynews.com/ArticleShowDetail.asp?ObjectID=168
- C.A.R.M.E.N. e.V.: Topinambur - Energiepflanze für Biogasanlagen. In: Newsletter "nawaros" 11/2007, Straubing.
แหล่งข้อมูลอื่น
![image]()
วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ แก่นตะวัน![image]()
ข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับ Helianthus tuberosus ที่วิกิสปีชีส์
- Helianthus tuberosus – Plants for a Future database
- Jerusalem artichoke – Ohio Perennial & Biennial Weed Guide
- NutritionData, Complete nutritional info.
- Purdue University Alternative Field Crops Manual: Jerusalem Artichoke
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
aekntawn hrux thantawnhw xngkvs Jerusalem artichoke hrux sunchoke epnphuchdxkintrakulthantawn mithinkaenidinthwipxemrikaehnux chawxinediynaedngplukiwrbprathanhw odyechuxwamisrrphkhunchwythaihecriyxahar txmacungaephrhlayipinshrthxemrikaaelayuorpaekntawnlatnmidxkJerusalem artichokessthanakarxnurkskhwamesiyngta IUCN 3 1 karcaaenkchnthangwithyasastrodemn yuaekhrioxtxanackr phuchekhld phuchmithxlaeliyngekhld phuchdxkekhld phuchibeliyngkhuaethekhld aexsethxridxndb xndbthantawnwngs wngsthantawnskul L spichis Helianthus tuberosuschuxthwinamHelianthus tuberosus L chuxphxngHelianthus esculentus Warsz Helianthus serotinus TauschHelianthus tomentosus Michx Helianthus tuberosus var subcanescens A Graylksnaaekntawn epnphuchlmluk mihwsasmxahar hwepntapumtapa imeriyb khlayhwkhxngkhingaelakha misihlaysi echn sikhaw siehluxng siaedng simwng rbprathanid phiwibsak ibrirupikh bangphnthumikhxbibhyklksnatn sung 1 5 2 0 m mikhntamkingaelaib dxk epnthrngklmaebn siehluxng khlaydxkthantawn hruxbwtxng xxkdxkepnchx siehluxngkhlaydxkthantawn miokhromosmepn hexaploid epnphuchwnsn chwngaesngwikvtnxykwa 14 chwomng karecriyetibotkhxngaekntawnmisxngchwng chwngaerknbtngaetplukcnthungxxkdxkkhrngaerk aekntawncasasmxaharinibaelalatn chwngthisxnghlngcakdxkaerkbancnthungrayaekbekiyw ibcahludrwng xaharsasmthiibthuksngipthihwkarephaaplukaeladuaelsmuniphraekntawn epnphuchthiplukngay lksnaplukkhlaykb khminchn etibotindinrwnpnthrayiddi aelaihphlphlitdidwydinrwnpnthraysamarthplukidthukvdu odyechphaachwngvdufncadithisud aetrawngxyaihnakhng ephraacathaihhwaekntawnenaidkarichpraoychnhwaekntawn hwichrbprathansdepnphk ichthakhnmhruxtmrbprathan phayinhwmina 80 aelakharobihedrt praman 18 odykharobihedrtswnihyepnxinnulin Inulin epnsareyuxiyxaharthiihkhwamhwan caimthukyxyinkraephaa aelalaiselk xyuinrabbthangedinxaharepnewlanan thaihimrusukhiw kinxaharidnxy chwyldkhwamxwnaelapxngknorkhebahwan inechingxutsahkrrmichhwaekntawnepnwtthudibsahrbskdnatalxinnulinid hwaekntawnichprungxaharaethnmnfrngid odyihenuxsmphsechnediywknaetrshwankwa ehmaasahrbisinsld kharobihedrtinhwcanumthatmsuk aetcakhngsphaphiddikwanung aekntawnmi ophaethsesiym 650 mg tx 150g miehlksung aelamiesniy inxasin ithxamin fxsfxrs aelathxngaedng inemnuxaharithy aekntawnsamarthprungepnsmtaid hwaekntawn epnwtthudibaeprrupepnexthanxlaelasuraid in Baden Wurttemberg praethseyxrmn hwaekntawnmakkwa 90 ichinkarphlitsuraeriykwa Topi hrux Rossler latnaelaibichepnxaharstw odymisarxaharthiyxyidthnghmdmakkwathwxlflfa aetmioprtinnxykwa latnnaiphmkthaexthanxlidechnediywkn aekntawndibkhunkhathangophchnakartx 100 krm 3 5 xxns phlngngan73 kiolaekhlxri 310 kiolcul kharobihedrt17 44 gnatal9 6 giyxahar1 6 gikhmn0 01 goprtin2 0 gwitaminwitaminex 0 1 mgithxamin bi1 17 0 2 mk irobeflwin bi2 5 0 06 mk inxasin bi3 9 1 3 mk witaminbi6 6 0 077 mk ofelt bi9 3 13 mgwitaminsi 5 4 0 mk aerthatuaekhlesiym 1 14 mk ehlk 26 3 4 mk aemkniesiym 5 17 mk fxsfxrs 11 78 mk ophaethsesiym 9 429 mk sngkasi 1 0 12 mk hnwy mg imokhrkrm mg millikrm IU hnwysaklpramanrxylakhraw odyichkaraenanakhxngshrthsahrbphuihy aehlngthima USDA FoodData CentralxangxingThe Plant List Helianthus tuberosus L rs snn cxklxy cakphakhwichaphuchir mhawithyalykhxnaeknepnphutngchuxphasaithy http www balavi com content th nanasara Con00223 asp snn cxklxy wirya ladbwkhaw rchnk miaekw aekntawn phuchchnidihmichepnphlngnganthdaethn aeknekstr 34 2 104 111 Mark Griffiths Margot Levy 1992 The New Royal Horticultural Society dictionary of gardening London ISBN 978 0 333 47494 5 OCLC 29360744 nimit wrsut aela snn cxklxy 2549 xinnulin sarasakhysahrbsukhphaphinaekntawn aeknekstr 34 2 85 91 smuniphraekntawn Peter Barham The Science of Cooking p 14 Reynolds Francis J b k 1921 Artichoke New York P F Collier amp Son Company USDA Agricultural Research Service http www nal usda gov fnic foodcomp Data SR20 reports sr20fg11 pdf 2012 02 06 thi ewyaebkaemchchin smtaaekntawn healthandcuisine com 5 March 2014 subkhnemux 14 November 2014 http www thaienergynews com ArticleShowDetail asp ObjectID 168 C A R M E N e V Topinambur Energiepflanze fur Biogasanlagen In Newsletter nawaros 11 2007 Straubing aehlngkhxmulxunwikimiediykhxmmxnsmisuxekiywkb aekntawn khxmulthiekiywkhxngkb Helianthus tuberosus thiwikispichisHelianthus tuberosus Plants for a Future database Jerusalem artichoke Ohio Perennial amp Biennial Weed Guide NutritionData Complete nutritional info Purdue University Alternative Field Crops Manual Jerusalem Artichoke