เท็มมงกาตะ

เท็มมงกาตะ (ญี่ปุ่น: 天文方てんもんかた; โรมาจิ: tenmonkata) เป็นสถาบันวิจัยเกี่ยวกับการเคลื่อนไหวของท้องฟ้าและปฏิทินที่จัดตั้งขึ้นโดยรัฐบาลเอโดะ มีหน้าที่หลักในการจัดทำปฏิทิน

ภาพรวม

เดิมทีงานจัดทำปฏิทินเป็นหน้าที่ของของทางราชสำนัก รับผิดชอบโดย แต่ในปี 1684 ชิบูกาวะ ชุงไก ได้จัดทำปฏิทินโจเกียวขึ้นมาเพื่อใช้แทนปฏิทินเซวียนหมิงที่สืบทอดมาจากทางจีน ในโอกาสนี้รัฐบาลโชกุนจึงได้สั่งให้จัดตั้งเท็มมงกาตะขึ้นมา และให้ชุงไกรับตำแหน่งผู้นำเท็มมงกาตะในปี 1685 ตั้งแต่นั้นมา งานรวบรวมปฏิทินก็ยกให้เป็นหน้าที่ของเท็มมงกาตะภายใต้รัฐบาลโชกุน

ตำแหน่งผู้นำเท็มมงกาตะนั้นเริ่มแรกสืบทอดทางสายเลือดโดยตระกูลชิบูกาวะ แต่หลังจากนั้นก็ได้เปลี่ยนถ่ายให้ตระกูลอิไก, นิชิกาวะ, ยามาจิ, โยชิดะ, โอกูมูระ, ทากาฮาชิ และ อาดาจิ ตามลำดับ จนกระทั่งสิ้นสุดยุคเอโดะ

ในปี ค.ศ. 1811 ตามคำแนะนำของ ได้มีการจัดตั้งบันโชวาเงโงโย (蛮書和解御用) ขึ้นเป็นสำนักงานภายนอก ซึ่งดำเนินต่อไปจนกระทั่งมีการจัดตั้งบันโชชิราเบโชะ (蕃書調所) ขึ้นในปี 1858 ในช่วงปลายยุคเอโดะนั้นนอกจากการรวบรวมปฏิทินแล้ว ยังรับผิดชอบด้าน ดาราศาสตร์ การสำรวจ ภูมิศาสตร์ และการแปลหนังสือต่างประเทศอีกด้วย และกลายมาเป็นส่วนหนึ่งในการก่อตั้งมหาวิทยาลัยโตเกียว

ตระกูลที่สืบทอดตำแหน่งเทมมงกาตะ

ตระกูลชิบูกาวะ (渋川家)

ตระกูลอิไก (猪飼家)

ตระกูลนิชิกาวะ (西川家)

ตระกูลยามาจิ (山路家)

ตระกูลโยชิดะ (吉田家)

ตระกูลโอกูมูระ (奥村家)

ตระกูลทากาฮาชิ (高橋家)

ตระกูลอาดาจิ (足立家)

อุปกรณ์สังเกตการณ์ดาราศาสตร์

ภาพวาดหอดูดาวอาซากุสะโดย คัตสึชิกะ โฮกูไซ

หอดูดาว ซึ่งในสมัยนั้นเรียกว่า "ชิเต็นได" (司天台) ได้ก่อตั้งขึ้นที่ย่าน (ปัจจุบันอยู่ในเขตชินจูกุ) ในปี 1685 ซึ่งเป็นปีหลังจากที่ชุงไกได้รับแต่งตั้งให้เป็นเท็มมงกาตะ และได้ย้ายไปที่ย่าน (ปัจจุบันอยู่ในเขตเมงูโระ) ใน ปี 1689 และย้ายไปที่คันดะซากุมะโจว (ปัจจุบันคือเขตชิโยดะ) ในปี 1701 และได้ย้ายไปที่อาซากูซะในปี 1782 แล้วใช้ชื่อว่า"หอดูดาวอาซากุสะ" (浅草天文台) หรือเรียกว่า "ฮันเรกิโจะ" (頒暦所, สำนักงานปฏิทิน) ทากาฮาชิ โยชิโตกิ และ ฮาซามะ ชิเงโตมิได้มีส่วนร่วมในการแก้ไขปฏิทินในช่วงสมัยที่อยู่ที่หอดูดาวอาซากุสะ อิโน ทาดาตากะยังได้ร่ำเรียนดาราศาสตร์จากโยชิโตกิที่นี่ด้วย หลังจากนั้น ในปี 1842 พวกยังได้สร้างหอดูดาวอีกแห่งที่ย่าน และได้ทำการสังเกตการณ์ทางดาราศาสตร์ที่นี่ แต่ในปี 1869 ทั้งหอดูดาวอาซากุสะและเท็มมงกาตะก็ได้ถูกยกเลิกไป

หลังจากยกเลิกเท็มมงกาตะ

หลังจากการฟื้นฟูการปกครองของจักรวรรดิหลังยุทธการโทบะ–ฟูชิมิ ได้ร้องขอต่อทางราชสำนักให้คืนอำนาจในการคำนวณปฏิทิน และการแจกจ่ายปฏิทินให้กับตระกูลสึจิมิกาโดะ