มหาเสวกโท เจ าพระยาศร ว ไชยชน นทร นามเด ม ชม ต นสก ล ส นทรารช น เป นข นนางชาวสยาม ได ดำรงตำแหน งสำค ญ เช น ผ ว าราชการเม

มหาเสวกโท เจ้าพระยาศรีวิไชยชนินทร์ นามเดิม ชม ต้นสกุล สุนทรารชุน เป็นขุนนางชาวสยาม ได้ดำรงตำแหน่งสำคัญ เช่น ผู้ว่าราชการเมืองพิจิตรและเมืองนครไชยศรี องคมนตรี มณฑลนครไชยศรี

ประวัติ

เจ้าพระยาศรีวิไชยชนินทร์ มีนามเดิมว่าชม เป็นบุตรของพระสุรินทรามาตย์ (คล้าย) มารดาเป็นธิดาของพระยาศรีสหเทพ (เพ็ง) เกิดเมื่อวันอังคารที่ 29 มีนาคม ปีฉลู พ.ศ. 2396 ได้ศึกษาภาษาไทยกับอาจารย์น้อย

พ.ศ. 2407 ได้เข้ารับราชการเป็นมหาดเล็กในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจนสิ้นรัชกาล จนถึงต้นรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงโปรดให้ย้ายไปรับราชการในกรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ ได้รับบรรดาศักดิเป็นจมื่นมณเฑียรพิทักษ์ ปลัดกรมตำรวจสนมทหารซ้าย ในปี พ.ศ. 2413 เมื่อกรมพระราชวังฯ ทิวงคต (พ.ศ. 2428) จึงย้ายมาสมทบกรมพระตำรวจในพระบรมมหาราชวัง ถึงปี พ.ศ. 2426 โปรดให้ติดตาม ผู้เป็นลุงทางฝ่ายมารดา ออกไปจัดราชการเมืองเขมราฐ เมืองมุกดาหาร และเมืองนครพนม และทำด่านตามแม่น้ำโขงไปจนถึงเขตแดนเขมร ต่อมาย้ายไปรับราชการในกระทรวงมหาดไทย จนวันที่ 1 ธันวาคม พ.ศ. 2434 ได้รับบรรดาศักดิ์เป็นหลวงเสนีพิทักษ์ ถือศักดินา 800 และในวันที่ 14 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2438 ได้เลื่อนเป็นพระยาสุนทรบุรีศรีพิไชยสงคราม ผู้ว่าราชการเมืองนครไชยศรี ถือศักดินา 3,000 แล้วเลื่อนตำแหน่งเป็นสมุหเทศาภิบาลมณฑลนครไชยศรีในปี พ.ศ. 2441 ต่อมาวันที่ 11 ธันวาคม พ.ศ. 2453 ได้รับพระราชทานสัญญาบัตรตั้งเป็นองคมนตรี และในวันที่ 20 สิงหาคม พ.ศ. 2454 ได้รับพระราชทานยศเป็นมหาอำมาตย์โท

วันเสาร์ที่ 21 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2456 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ตั้งเป็นเจ้าพระยา มีราชทินนามว่า เจ้าพระยาศรีวิไชยชนินทร์ ปฐมนครินทร์วิบูลยศักดิ์ นิตยสวามิภักดิ์รามาธิบดี ศรีมณฑลิกาธิการวิสิษฐ ธรรมสุจริตกฤตัญญุการ พิริยแรงหาญราญทุรชน โสภณสุนทรารชุนวงษ์ บรมราชประสงค์สิทธิปฏิบัติ พุทธาทิรัตนสรณธาดา อุดมอาชวาธยาไศรย อภัยพิริยบรากรมพาหุ ดำรงศักดินา 10,000 ถึงปี พ.ศ. 2458 โปรดให้เปลี่ยนยศเป็นมหาเสวกโท

เมื่ออายุมากขึ้น เจ้าพระยาศรีวิไชยชนินทร์เริ่มมีปัญหาสุขภาพ จึงโปรดให้ออกจากตำแหน่งแล้วย้ายมารับราชการในกระทรวงวัง ดำรงตำแหน่งผู้ช่วยเสนาบดีกระทรวงวัง พ.ศ. 2461 ท่านทุพพลภาพมากขึ้น จึงออกจากราชการและรับพระราชทานเบี้ยบำนาญ

ครอบครัว

เจ้าพระยาศรีวิไชยชนินทร์ สมรสกับคุณหญิงเอี่ยม ท.จ. (ธิดาหลวงพิทักษ์นรากร (ชื่น ชินทักษ) กับนางแย้ม พิทักษ์นรากร) คุณหญิงป่วยเป็นโรคปัสสาวะพิการ ถึงแก่อนิจกรรมวันที่ 16 มีนาคม พ.ศ. 2469 มีบุตรธิดาด้วยกัน 5 คน ได้แก่

ธิดาไม่ทราบนาม เสียชีวิตตั้งแต่ยังเยาว์
คุณหญิงเนียน พัศดีกลาง
จมื่นสิทธิกฤดากร (เชื้อ สุนทรารชุน)
นางสาวช่วง สุนทรารชุน

เจ้าพระยาศรีวิไชยชนินทร์ ป่วยด้วยโรคชรา ถึงแก่อสัญกรรมเมื่อวันที่ 8 กรกฎาคม พ.ศ. 2468 สิริอายุ 73 ปี ได้รับพระราชทานโกศแปดเหลี่ยม ชั้นรองโกศ 1 ชั้น ฉัตรเบญจา 4 คัน เป็นเกียรติยศ

ยศ

9 กันยายน พ.ศ. 2454 - นายหมู่ใหญ่
– นายกองตรี
10 มิถุนายน 2456 – นายกองโท

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

พ.ศ. 2456 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์รัตนวราภรณ์ (ร.ว.) (ฝ่ายหน้า)‎
พ.ศ. 2457 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายหน้า)
พ.ศ. 2455 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์ช้างเผือก (ป.ช.)
พ.ศ. 2449 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์มงกุฎไทย (ป.ม.)
พ.ศ. 2458 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์วชิรมาลา (ว.ม.ล.)
พ.ศ. 2447 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 4 ชั้นที่ 5 (ม.ป.ร.5)
พ.ศ. 2447 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 5 ชั้นที่ 3 (จ.ป.ร.3)
พ.ศ. 2453 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 6 ชั้นที่ 3 (ว.ป.ร.3)
พ.ศ. 2436 – เหรียญรัชฎาภิเศกมาลา (ร.ศ.)
พ.ศ. 2440 – เหรียญประพาสมาลา (ร.ป.ม.)
พ.ศ. 2440 – เหรียญราชินี (ส.ผ.)
พ.ศ. 2446 – เหรียญทวีธาภิเศก (ท.ศ.)
พ.ศ. 2450 – เหรียญรัชมงคล (ร.ร.ม.)
พ.ศ. 2451 – เหรียญรัชมังคลาภิเศก รัชกาลที่ 5 (ร.ม.ศ.5)
พ.ศ. 2454 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 6 (ร.ร.ศ.6)

อ้างอิง

เชิงอรรถ

ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศกระทรวงมุรธาธร เรื่อง ประกาศพระราชทานนามสกุล ครั้งที่ 5, เล่ม 30, ตอน 0 ง, 14 กันยายน 2456, หน้า 1249
เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์, หน้า 184
ราชกิจจานุเบกษา, ข่าวตาย, เล่ม 42, ตอน 0 ง, 19 กรกฎาคม 2468, หน้า 1145-7
ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตร, เล่ม 8, ตอน 36, 6 ธันวาคม 2434, หน้า 315
ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตร, เล่ม 12, ตอน 46, 16 กุมภาพันธ์ 2438, หน้า 466-471
ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตรตั้งองคมนตรี, เล่ม 27, ตอน 0 ง, 18 ธันวาคม 2453, หน้า 2,168
ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศพระบรมราชโองการ ประกาศพระราชทานยศ แก่ข้าราชการกระทรวงมหาดไทย, เล่ม 28, ตอน 0 ง, 20 สิงหาคม 2454, หน้า 973
ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ ตั้งเจ้าพระยา, เล่ม 30, ตอน ก, 1 มีนาคม 2456, หน้า 466-471
ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ เปลี่ยนยศอุปราช และสมุหเทศาภิบาล, เล่ม 32, ตอน 0 ก, 11 พฤศจิกายน 2458, หน้า 357
"ข่าวตาย" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 43 (ง): 4576. 27 มีนาคม 2469. สืบค้นเมื่อ 21 กุมภาพันธ์ 2562. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))
คนดีที่ข้าพเจ้ารู้จัก (เล่ม 2), หน้า 164-5
พระราชทานสัญญาบัตรกองเสือป่า
ส่งสัญญาบัตรเสือป่าไปพระราชทาน
ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานตรารัตนวราภรณ์, เล่ม ๓๐ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๘๖๔, ๘ มีนาคม ๒๔๕๖
ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ในงานพระราชพิธีฉัตรมงคล วันที่ ๑๑ พฤศจิกายน พุทธศักราช ๒๔๕๗, เล่ม ๓๑ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๑๘๓๙, ๑๑ พฤศจิกายน ๒๔๕๗
ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๒๙ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๔๑๙, ๒๒ มกราคม ๑๓๑
ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๒๓ ตอนที่ ๒๘ หน้า ๗๑๔, ๗ ตุลาคม ๑๒๕
ราชกิจจานุเบกษา พระราชทานตราวชิมารา^[], เล่ม ๓๒ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๕, ๔ เมษายน ๒๔๕๘
ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ ๔, เล่ม ๒๑ ตอนที่ ๓๒ หน้า ๕๖๘, ๖ พฤศจิกายน ๑๒๓
ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์, เล่ม ๒๑ ตอนที่ ๒๗ หน้า ๔๖๕, ๒ ตุลาคม ๑๒๓
ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์, เล่ม ๒๗ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๖๔๔, ๒๘ มกราคม ๑๒๙

บรรณานุกรม

ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. คนดีที่ข้าพเจ้ารู้จัก (เล่ม 2). กรุงเทพฯ : รวมสาส์น, 2549. 303 หน้า. หน้า 152-167. ISBN
สมมตอมรพันธุ์, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ. เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2545. 404 หน้า. หน้า 184-8. ISBN

[1] ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศกระทรวงมุรธาธร เรื่อง ประกาศพระราชทานนามสกุล ครั้งที่ 5, เล่ม 30, ตอน 0 ง, 14 กันยายน 2456, หน้า 1249

[หน้า184-2] เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์, หน้า 184

[ข่าวตาย-3] ราชกิจจานุเบกษา, ข่าวตาย, เล่ม 42, ตอน 0 ง, 19 กรกฎาคม 2468, หน้า 1145-7

[4] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตร, เล่ม 8, ตอน 36, 6 ธันวาคม 2434, หน้า 315

[5] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตร, เล่ม 12, ตอน 46, 16 กุมภาพันธ์ 2438, หน้า 466-471

[6] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตรตั้งองคมนตรี, เล่ม 27, ตอน 0 ง, 18 ธันวาคม 2453, หน้า 2,168

[7] ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศพระบรมราชโองการ ประกาศพระราชทานยศ แก่ข้าราชการกระทรวงมหาดไทย, เล่ม 28, ตอน 0 ง, 20 สิงหาคม 2454, หน้า 973

[8] ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ ตั้งเจ้าพระยา, เล่ม 30, ตอน ก, 1 มีนาคม 2456, หน้า 466-471

[9] ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ เปลี่ยนยศอุปราช และสมุหเทศาภิบาล, เล่ม 32, ตอน 0 ก, 11 พฤศจิกายน 2458, หน้า 357

[10] "ข่าวตาย" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 43 (ง): 4576. 27 มีนาคม 2469. สืบค้นเมื่อ 21 กุมภาพันธ์ 2562. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))

[11] คนดีที่ข้าพเจ้ารู้จัก (เล่ม 2), หน้า 164-5

[12] พระราชทานสัญญาบัตรกองเสือป่า

[13] ส่งสัญญาบัตรเสือป่าไปพระราชทาน

[14] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานตรารัตนวราภรณ์, เล่ม ๓๐ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๘๖๔, ๘ มีนาคม ๒๔๕๖

[15] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ในงานพระราชพิธีฉัตรมงคล วันที่ ๑๑ พฤศจิกายน พุทธศักราช ๒๔๕๗, เล่ม ๓๑ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๑๘๓๙, ๑๑ พฤศจิกายน ๒๔๕๗

[16] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๒๙ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๔๑๙, ๒๒ มกราคม ๑๓๑

[17] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๒๓ ตอนที่ ๒๘ หน้า ๗๑๔, ๗ ตุลาคม ๑๒๕

[18] ราชกิจจานุเบกษา พระราชทานตราวชิมารา^[], เล่ม ๓๒ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๕, ๔ เมษายน ๒๔๕๘

[19] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ ๔, เล่ม ๒๑ ตอนที่ ๓๒ หน้า ๕๖๘, ๖ พฤศจิกายน ๑๒๓

[20] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์, เล่ม ๒๑ ตอนที่ ๒๗ หน้า ๔๖๕, ๒ ตุลาคม ๑๒๓

[21] ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์, เล่ม ๒๗ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๖๔๔, ๒๘ มกราคม ๑๒๙