เครื่องราชอิสริยาภรณ์

เครื่องอิสริยาภรณ์ (อังกฤษ: Order) คือ เหรียญ และตรา อันเป็นเครื่องประดับยศ ซึ่งถูกมอบให้โดยรัฐเอกราช พระมหากษัตริย์ ราชวงศ์ หรือองค์การ แก่บุคคล เพื่อยกย่องในคุณประโยชน์และความดีความชอบขอบบุคคลนั้น ซึ่งมักจะมีลักษณะเฉพาะตัวที่โดดเด่น เช่น สายคล้องคอ เหรียญตรา และสายสะพายสำหรับสวมใส่

เครื่องอิสริยาภรณ์ทางทหารระดับสูงของกองทัพสหรัฐ คือ มีเดล ออฟ ฮอนเนอร์

ระบบเครื่องอิสริยาภรณ์นั้นมาจากวัฒนธรรมอัศวินในยุคกลาง โดยอิงมาจากระบบอิสริยาภรณ์ของศาสนาคาทอลิก โดยเครื่องอิสริยาภรณ์จากประเทศที่มีกษัตริย์เรียกว่า เครื่องราชอิสริยาภรณ์ ส่วนประเทศที่ไม่มีกษัตริย์เรียกว่า เครื่องอิสริยาภรณ์

ศัพท์บัญญัติ

ในภาษาลาติน คำว่า Order (ละติน: ordo) ในบทความนี้ สามารถโยงย้อนไปถึงภาคีอัศวิน (Chivalric Orders) รวมไปถึงภาคีทางทหาร (Military Orders) ซึ่งสามารถโยงคำศัพท์กลับไปถึงคณะนักบวชคาทอลิก (Catholic religious orders)

ส่วนในภาษาไทย อิสริยาภรณ์ เป็นคำนาม มีความหมายว่าตราเครื่องประดับเกียรติยศ เรียกโดยสามัญว่า เหรียญตรา ซึ่งคำว่าตราก็เป็นส่วนหนึ่งของเครื่องประดับที่เป็นราชอิสริยาภรณ์ตามความหมายของสำนักงานราชบัณฑิตยสภา

ประวัติ

เครื่องอิสริยาภรณ์สมัยใหม่ เป็นเครื่องประดับยศแสดงความดีความชอบ เกิดจากวัฒนธรรมการจัดตั้งภาคีอัศวินขึ้นในสมัยกลาง เดิมทีเป็นภาคีทางทหารในสงครามครูเสดซึ่งเปลี่ยนสภาพมาจากภาคีทางศาสนาคาทอลิก

ในขณะที่ภาคีอัศวินเหล่านี้คือ "สมาคม มิตรภาพ และวิทยาลัยอัศวิน" สถาปนาขึ้นโดยสันตะสำนักหรือพระมหากษัตริย์ในยุโรปโดยเลียนแบบภาคีทางทหารของสงครามครูเสด การให้สมาชิกในสังคมดังกล่าวค่อย ๆ พัฒนามาเป็นภาคีเกียรติยศที่สามารถมอบให้ได้ เครื่องอิสริยาภรณ์อันทรงเกียรติสูงสุดบางชิ้นของยุโรปสมัยใหม่ เช่น เครื่องราชอิสริยาภรณ์ขนแกะทองคำ เครื่องราชอิสริยาภรณ์การ์เทอร์ของอังกฤษ เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไอยราของเดนมาร์ก และเครื่องราชอิสริยาภรณ์ทริสเติลของสกอตแลนด์ ถูกสร้างขึ้นในยุคแรก ๆ ของสมัยใหม่ โดยพื้นฐานแล้วมีลักษณะเป็นภาคีอิสริยาภรณ์ทางราชสำนัก โดยมีลักษณะความสัมพันธ์ส่วนตัวที่ใกล้ชิดระหว่างสมาชิกและประธานแห่งเครื่องราชอิสริยาภรณ์

เครื่องอิสริยาภรณ์แบ่งตามที่มา

เครื่องรัฐอิสริยาภรณ์

เป็นเครื่องอิสริยาภรณ์ที่มอบโดยรัฐเอกราช โดยจะมอบให้แก่ผู้ประกอบคุณงามความดีต่อประเทศชาติ

เครื่องขัติยอิสริยาภรณ์

ในช่วงฟื้นฟูศิลปวิทยา พระมหากษัตริย์ส่วนใหญ่ในยุโรปได้รับเครื่องอิสริยาภรณ์ของภาคีอัศวิน หรือไม่ก็สร้างเครื่องราชอิสริยาภรณ์ขึ้นมาใหม่และพระราชทานโดยพระมหากษัตริย์หรือราชวงศ์ โดยจะพระราชทานให้แก่ผู้จงรักภักดี โดยส่วนมากมักถูกผูกขาดโดยชนชั้นสูง ประชาชนทั่วจะเข้าถึงได้ยากเนื่องจากข้อจำกัดด้านเชื้อสาย

ในศตวรรษที่ 18 ระเบียบเหล่านี้ค่อย ๆ เปลี่ยนไป เห็นได้จากการที่จักรพรรดินีมาเรีย เทเรซาสถาปนา โดยจะพระราชทานให้แก่นายทหารโดยไม่คำนึงถึงพื้นเพทางสังคม

ดูเพิ่ม

• แพรแถบย่อ
• เครื่องอิสริยาภรณ์ทางทหาร

อ้างอิง

1. พี่เหรียญ (2022-06-02). "ผู้บริหาร'เลสเตอร์' รับพระราชทานเครื่องราชฯ แห่งจักรวรรดิอังกฤษ ชั้น OBE".
2. "พิธีมอบเครื่องอิสริยาภรณ์ให้แก่รศ.ดร. บัณฑิต ฟุ้งธรรมสาร". สถานเอกอัครราชทูตฝรั่งเศสประจำประเทศไทย.
3. Hieronymussen & Lundø 1968, p. 7.
4. "อิสริยาภรณ์ คืออะไร แปลว่าอะไร ตัวอย่างประโยค จากพจนานุกรมแปล ไทย-ไทย ราชบัณฑิตยสถาน". www.sanook.com.{{}}: CS1 maint: url-status ()
5. "ยศถาบรรดาศักดิ์ (๑๑ ตุลาคม ๒๕๕๐)". สำนักงานราชบัณฑิตยสภา.
6. . See the definition of the Order of the Garter as "a society, fellowship and college of knights" there. – St. George's Chapel, Windsor Castle. 2005. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 15 September 2006. สืบค้นเมื่อ 6 November 2006.

บรรณานุกรม

Hieronymussen, Poul Ohm; Lundø, Jørgen, บ.ก. (1968). Eurooppalaiset kunniamerkit värikuvina [Europæiske ordner i farver] (ภาษาฟินแลนด์). แปลโดย Karnila, Christer. Porvoo: WSOY. OCLC 466954328.