อำเภอเมืองระนอง

เมืองระนอง เป็นอำเภอศูนย์กลางการปกครอง เศรษฐกิจ และการคมนาคมของจังหวัดระนอง มีพื้นที่ใน 1 เขตสงวนชีวมณฑลโลกและ 4 อุทยานแห่งชาติ คือพื้นที่สงวนชีวมณฑลระนอง ได้แก่ อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะระนอง อุทยานแห่งชาติน้ำตกหงาว อุทยานแห่งชาติลำน้ำกระบุรี อุทยานแห่งชาติแหลมสน

อำเภอเมืองระนอง
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Mueang Ranong
อนุสาวรีย์พระยาดำรงสุจริตมหิศรภักดี (คอซู้เจียง ณ ระนอง) อยู่บนถนนเพิ่มผล ด้านหน้าเทศบาลเมืองระนอง ตำบลเขานิเวศน์ โดยได้นำรูปปั้นท่านมาประดิษฐานเมื่อวันที่ 23 พฤศจิกายน พ.ศ. 2543 สร้างขึ้นเพื่อระลึกถึงพระยาดำรงสุจริตมหิศรภักดี เจ้าเมืองระนองผู้ทำคุณประโยชน์ในด้าน การทำเหมืองแร่และอากรดีบุกแก่บ้านเมืองและท้องถิ่น
คำขวัญ:  แหล่งท่องเที่ยวมากมี ไมตรีมากล้น ทุกคนปลอดภัย
แผนที่จังหวัดระนอง เน้นอำเภอเมืองระนอง
พิกัด: 9°58′2″N 98°38′2″E / 9.96722°N 98.63389°E / 9.96722; 98.63389
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	ระนอง
พื้นที่
• ทั้งหมด	713.7 ตร.กม. (275.6 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	94,706 คน
• ความหนาแน่น	132.70 คน/ตร.กม. (343.7 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	85000
รหัสภูมิศาสตร์	8501
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอเมืองระนอง เลขที่ 300 หมู่ที่ 1 ถนนเพชรเกษม ตำบลบางริ้น อำเภอเมืองระนอง จังหวัดระนอง 85000
ส่วนหนึ่งของ

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอเมืองระนองมีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอละอุ่น
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอพะโต๊ะ (จังหวัดชุมพร)
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอกะเปอร์
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับทะเลอันดามันและแม่น้ำกระบุรี ฝั่งตรงข้ามของแม่น้ำคือภาคตะนาวศรี (ประเทศพม่า)

สุสานเจ้าเมืองระนอง

ลำธารในตำบลบางริ้น

บ่อน้ำร้อนสวนสาธารณะรักษะวาริน

ประวัติ

ระนอง หรือเมืองแร่นอง เดิมเป็นหัวเมืองเล็ก ๆ มีฐานะเป็นเมืองขึ้นของเมืองชุมพรมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานีของไทย โดยแบ่งการปกครองออกเป็น 2 เมือง คือ เมืองระนองและเมืองตระ ซึ่งอยู่ในการปกครองเมืองชุมพร เจ้าเมืองมีบรรดาศักดิ์เป็นหลวง เรียกชื่อตามนามเมืองว่า “หลวงระนอง” ครั้นต้นสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ มีชาวจีนฮกเกี้ยนชื่อ “ คอซู้เจียง ” ได้ยื่นขอประมูลอากรดีบุกในเขตเมืองระนองและเมืองตระ พระบาทสมเด็จหลวงรัตนเศรษฐี ดำรงตำแหน่งนายอากรเมืองตระและเมืองระนอง

ตำแหน่งเจ้าเมืองระนองว่างลงในปี พ.ศ. 2397 เนื่องจากหลวงระนองป่วยถึงแก่กรรม พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า พระราชทานสัญญาบัตรเลื่อนบรรดาศักดิ์ หลวงรัตนเศรษฐี (คอซู้เจียง) ขึ้นเป็นพระรัตนเศรษฐี เป็นเจ้าเมืองระนอง เมื่อพม่าตกเป็นเมืองขึ้นของอังกฤษและรัฐบาลอังกฤษได้จัดการปกครองหัวเมืองที่ได้ในเวลาต่อมา พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงมีพระราชดำริว่าเมืองระนองและเมืองตระ เป็นเมืองขึ้นอยู่ในเมืองชุมพรจะรักษาราชการ ทางชายแดนไม่สะดวก จึงโปรดฯ ให้ยกเมืองตระและเมืองระนอง เป็นหัวเมืองจัตวาขึ้นตรงต่อกรุงเทพมหานคร และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนบรรดาศักดิ์พระรัตนเศรษฐี (คอซู้เจียง) ขึ้นเป็นผู้ว่าราชการเมืองระนอง เมื่อ พ.ศ. 2405 และในปี พ.ศ. 2420 สมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นพระยาดำรงสุจริตมหิศรภักดี ระนองมีฐานะเป็นหัวเมืองอิสระและต่อมาได้ยกฐานะ เป็นจังหวัดและได้มีการยุบเมืองตระเป็นอำเภอ เรียกว่า อำเภอกระบุรี โดยให้ขึ้นกับจังหวัดระนองตั้งแต่นั้นมาจังหวัดระนองในอดีตมีความสำคัญในฐานะที่เป็นเมืองดีบุก เมืองชายแดน

• วันที่ 14 มีนาคม 2479 จัดตั้งเทศบาลเมืองระนอง ในท้องที่ตำบลเขานิเวศน์
• วันที่ 14 พฤศจิกายน 2481 เปลี่ยนแปลงชื่ออำเภอเขานิเวศน์ จังหวัดระนอง เป็น อำเภอเมืองระนอง
• วันที่ 20 กรกฎาคม 2486 เปลี่ยนแปลงเขตกิ่งอำเภอละอุ่น อำเภอเมืองระนอง กับอำเภอกระบุรี โดยโอนพื้นที่หมู่ 4 (ในขณะนั้น) ของตำบลบางแก้ว กิ่งอำเภอละอุ่น อำเภอเมืองระนอง ไปขึ้นกับตำบลลำเลียง อำเภอกระบุรี
• วันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2490 เปลี่ยนแปลงเขตอำเภอกระบุรี กับกิ่งอำเภอละอุ่น อำเภอเมืองระนอง โดยโอนพื้นที่บ้านเขาฝาชี ของตำบลลำเลียง อำเภอกระบุรี ไปตั้งเป็นหมู่ 4 ของตำบลบางแก้ว กิ่งอำเภอละอุ่น อำเภอเมืองระนอง
• วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลบางนอน แยกออกจากตำบลปากน้ำ ตั้งตำบลหงาว แยกออกจากตำบลบางริ้น ตั้งตำบลละอุ่นเหนือ แยกออกจากตำบลละอุ่น ตั้งตำบลบางพระเหนือ แยกออกจากตำบลบางพระ ตั้งตำบลบางหิน แยกออกจากตำบลกะเปอร์ ตั้งตำบลเชี่ยวเหลียง แยกออกจากตำบลบ้านนา และตั้งตำบลนาคา แยกออกจากตำบลกำพวน
• วันที่ 28 กันยายน 2491 โอนพื้นที่หมู่ 3 (ในขณะนั้น) ของตำบลปากน้ำ ไปขึ้นกับตำบลหงาว
• วันที่ 13 กุมภาพันธ์ 2494 เปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดระนอง กับจังหวัดชุมพร โดยโอนพื้นที่ตำบลเขาทะลุ กิ่งอำเภอละอุ่น อำเภอเมืองระนอง จังหวัดระนอง ไปขึ้นกับ อำเภอสวี จังหวัดชุมพร
• วันที่ 20 กันยายน 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลกะเปอร์ ในท้องที่บางส่วนของตำบลกะเปอร์
• วันที่ 28 พฤศจิกายน 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลละอุ่น ในท้องที่บางส่วนของตำบลละอุ่น
• วันที่ 28 กรกฎาคม 2502 เปลี่ยนแปลงเขตอำเภอเมืองระนอง กับกิ่งอำเภอละอุ่น อำเภอเมืองระนอง โดยโอนพื้นที่ตำบลทรายแดง กิ่งอำเภอละอุ่น อำเภอเมืองระนอง มาขึ้นกับ อำเภอเมืองระนอง
• วันที่ 27 กรกฎาคม 2507 ยกฐานะกิ่งอำเภอกะเปอร์ อำเภอเมืองระนอง เป็น อำเภอกะเปอร์
• วันที่ 28 มิถุนายน 2516 ยกฐานะกิ่งอำเภอละอุ่น อำเภอเมืองระนอง เป็น อำเภอละอุ่น
• วันที่ 22 มกราคม 2517 จัดตั้งสุขาภิบาลหงาว ในท้องที่บางส่วนของตำบลหงาว
• วันที่ 15 มิถุนายน 2519 จัดตั้งสุขาภิบาลปากน้ำ ในท้องที่บางส่วนของตำบลปากน้ำ
• วันที่ 26 กันยายน 2529 ตั้งตำบลเกาะพยาม แยกออกจากตำบลปากน้ำ
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะสุขาภิบาลหงาว และสุขาภิบาลปากน้ำ เป็นเทศบาลตำบลหงาว และเทศบาลตำบลปากน้ำ ตามลำดับ

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอเมืองระนองแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 9 ตำบล 39 หมู่บ้าน ได้แก่

ลำดับ	อักษรไทย	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนประชากร (ธันวาคม 2565)	แผนที่
1.	เขานิเวศน์	Khao Niwet	–	18,609
2.	ราชกรูด	Ratchakrut	8	9,691
3.	หงาว	Ngao	5	9,413
4.	บางริ้น	Bang Rin	6	23,054
5.	ปากน้ำ	Pak Nam	6	10,450
6.	บางนอน	Bang Non	4	14,418
7.	หาดส้มแป้น	Hat Som Paen	3	3,197
8.	ทรายแดง	Sai Daeng	4	3,941
9.	เกาะพยาม	Ko Phayam	2	1,255

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอเมืองระนองประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 11 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลเมืองระนอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเขานิเวศน์ทั้งตำบล
• เทศบาลเมืองบางริ้น ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางริ้นทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลหงาว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหงาว เฉพาะบางส่วนของหมู่ที่ 1, 2
• เทศบาลตำบลปากน้ำ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลปากน้ำ เฉพาะหมู่ที่ 2 และบางส่วนของหมู่ที่ 1, 5
• เทศบาลตำบลราชกรูด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลราชกรูดทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลปากน้ำท่าเรือ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลปากน้ำ เฉพาะหมู่ที่ 3–4 และบางส่วนของหมู่ที่ 1, 5
• เทศบาลตำบลบางนอน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางนอนทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหงาว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหงาว เฉพาะหมู่ที่ 3–5 และบางส่วนของหมู่ที่ 1–2
• องค์การบริหารส่วนตำบลหาดส้มแป้น ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหาดส้มแป้นทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลทรายแดง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทรายแดงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเกาะพยาม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเกาะพยามทั้งตำบล

อ้างอิง

1. "พระราชกฤษฎีกากำหนดบริเวณที่ดินป่าคลองหัวเขียว และป่าคลองเกาะสุย ป่าเกาะช้าง ป่าคลองหินกอง และป่าคลองม่วงกลวง และเกาะใกล้เคียง ในท้องที่ตำบลปากน้ำ ตำบลหงาว ตำบลเกาะพยาม และตำบลราชกรูด อำเภอเมืองระนอง จังหวัดระนอง ให้เป็นอุทยานแห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๕๒" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 126 (96 ก): 20–22. วันที่ 23 ธันวาคม พ.ศ. 2552
2. "กฎกระทรวง ฉบับที่ ๑,๒๐๐ (พ.ศ. ๒๕๓๐) ออกตามความในพระราชบัญญัติป่าสงวนแห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๐๗ [กำหนดให้ป่าละอุ่น และป่าราชกรูด ในท้องที่ตำบลบางแก้ว ตำบลละอุ่นใต้ ตำบลบางพระใต้ ตำบลละอุ่นเหนือ ตำบลบางพระเหนือ อำเภอละอุ่น ตำบลทรายแดง ตำบลบางนอน ตำบลหาดส้มแป้น ตำบลบางริ้น ตำบลหงาว ตำบลราชกรูด อำเภอเมืองระนอง และตำบลกะเปอร์ ตำบลม่วงกลวง อำเภอกะเปอร์ จังหวัดระนอง เป็นป่าสงวนแห่งชาติ]" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 104 (58 ก): (ฉบับพิเศษ) 11-12. วันที่ 27 มีนาคม พ.ศ. 2530
3. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 116 (44 ก): 13–15. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2014-05-27. สืบค้นเมื่อ 2022-07-06. วันที่ 2 มิถุนายน พ.ศ. 2542
4. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 116 (29 ก): 66–68. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2014-05-28. สืบค้นเมื่อ 2022-07-06. วันที่ 21 เมษายน พ.ศ. 2542
5. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 100 (135 ก): (ฉบับพิเศษ) 24-27. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2014-05-27. สืบค้นเมื่อ 2022-07-06. วันที่ 19 สิงหาคม พ.ศ. 2526
6. "ประกาศกระทรวงเกษตราธิการ แผนกกรมราชโลหกิจ เรื่อง จีนเล่าเอียวตี เวนคืนประทานบัตรทำเหมืองแร่ดีบุก ตำบลหาดส้มแป้น แขวงเมืองระนอง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 27 (0 ง): 2451–2452. วันที่ 15 มกราคม พ.ศ. 2453
7. [1]^[]ประวัติระนอง
8. "พระราชกฤษฎีกาจัดตั้งเทศบาลเมืองระนอง จังหวัดระนอง พุทธศักราช ๒๔๗๙" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 53 (0 ก): 1309–1314. วันที่ 14 มีนาคม พ.ศ. 2479
9. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 55 (0 ก): 658–666. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-11-08. สืบค้นเมื่อ 2020-05-15. วันที่ 14 พฤศจิกายน พ.ศ. 2481
10. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตอำเภอเมืองระนอง และอำเภอกระบุรี จังหวัดระนอง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 60 (39 ง): 2348–2349. วันที่ 20 กรกฎาคม พ.ศ. 2486
11. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตอำเภอในจังหวัดพิษณุโลก ศรีสะเกษ ตราด สิงห์บุรี อ่างทอง เพชรบุรี และระนอง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 64 (9 ง): 254–257. วันที่ 18 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2490
12. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 64 (26 ง): 1114–1433. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-11-09. สืบค้นเมื่อ 2020-05-22. วันที่ 10 มิถุนายน พ.ศ. 2490
13. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอเมืองระนอง จังหวัดระนอง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 65 (56 ง): 2944. วันที่ 14 มีนาคม พ.ศ. 2479
14. "พระราชบัญญัติเปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดระนองและจังหวัดชุมพร พ.ศ. ๒๔๙๔" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 68 (12 ก): 201–202. วันที่ 13 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2494
15. [2]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลกะเปอร์ กิ่งอำเภอกะเปอร์ อำเภอเมืองระนอง จังหวัดระนอง
16. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลละอุ่น กิ่งอำเภอละอุ่น อำเภอเมืองระนอง จังหวัดระนอง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 73 (99 ง): (ฉบับพิเศษ) 63-64. วันที่ 28 พฤศจิกายน พ.ศ. 2499
17. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตท้องที่กิ่งอำเภอละอุ่น อำเภอเมืองระนอง จังหวัดระนอง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 76 (74 ง): 1773. วันที่ 28 กรกฎาคม พ.ศ. 2502
18. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 81 (49 ก): 565–569. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2008-10-01. สืบค้นเมื่อ 2020-05-15. วันที่ 27 กรกฎาคม พ.ศ. 2508
19. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 90 (75 ก): (ฉบับพิเศษ) 32-36. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-02-24. สืบค้นเมื่อ 2020-05-15. วันที่ 28 มิถุนายน พ.ศ. 2516
20. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลหงาว อำเภอเมืองระนอง จังหวัดระนอง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 91 (9 ง): 183–184. วันที่ 22 มกราคม พ.ศ. 2517
21. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลปากน้ำ อำเภอเมืองระนอง จังหวัดระนอง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 93 (84 ง): 1445–1446. วันที่ 15 มิถุนายน พ.ศ. 2519
22. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอเมืองระนอง จังหวัดระนอง" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 103 (166 ง): (ฉบับพิเศษ) 108-109. วันที่ 26 กันยายน พ.ศ. 2529
23. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 116 (9 ก): 1–4. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2008-04-09. สืบค้นเมื่อ 2020-05-15 – โดยทาง ให้บรรดาสุขาภิบาลตามกฎหมายว่าด้วยสุขาภิบาลที่มีอยู่ในวันที่พระราชบัญญัตินี้ประกาศในราชกิจจานุเบกษา มีฐานะเป็นเทศบาลตำบลตามกฎหมายว่าด้วยเทศบาลในพระราชบัญญัตินี้ใช้บังคับ. วันที่ 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2542
24. "ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหาร". stat.bora.dopa.go.th.

แหล่งข้อมูลอื่น

• วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ อำเภอเมืองระนอง