อำเภอพิมาย

พิมาย เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดนครราชสีมา

อำเภอพิมาย
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Phimai
ปราสาทหินพิมาย สถานที่ท่องเที่ยวสำคัญประจำอำเภอ
คำขวัญ:  ถิ่นอุตสาหกรรม เครื่องหวายงามล้ำค่า กระยาสารทรสเด็ด เป็ดย่างรสดี ผัดหมี่พิมาย ยอดมวยไทยยักษ์สุข สนุกพายเรือแข่ง แหล่งแมวสีสวาท ปราสาทหินถิ่นไทรงาม เรืองนามประเพณี วีรกรรมทุ่งสัมฤทธิ์ ศักดิ์สิทธิ์พระพุทธวิมายะ
แผนที่จังหวัดนครราชสีมา เน้นอำเภอพิมาย
พิกัด: 15°13′14″N 102°29′9″E / 15.22056°N 102.48583°E / 15.22056; 102.48583
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	นครราชสีมา
พื้นที่
• ทั้งหมด	896.9 ตร.กม. (346.3 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	127,883 คน
• ความหนาแน่น	142.58 คน/ตร.กม. (369.3 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	30110
รหัสภูมิศาสตร์	3015
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอพิมาย หมู่ที่ 1 ตำบลในเมือง อำเภอพิมาย จังหวัดนครราชสีมา 30110
ส่วนหนึ่งของ

ประวัติศาสตร์

เมืองพิมายมีความสำคัญมาตั้งแต่สมัยอาณาจักรโคตรบูรณ์ของขอม สมัยอยุธยาและสมัยรัตนโกสินทร์ เดิมผู้ปกครองมีกรมการเมือง ปลัดเมือง ซึ่งมีบรรดาศักดิ์ชั้นพระ หลวง ขุน มาเป็นผู้ปกครองอำเภอพิมาย เดิมชื่อ "อำเภอเมืองพิมาย" มีฐานะเป็นอำเภอเมื่อ พ.ศ. 2443 โดยมีขุนขจิตสารกรรม ดำรงตำแหน่งนายอำเภอคนแรก เมื่อปี พ.ศ. 2454 สมเด็จพระศรีพัชรินทร์พระบรมราชินีนาถในรัชการที่ 5 (สมเด็จพระพันปีหลวง) ได้เสด็จประพาสเมืองพิมายและได้เสด็จทรงพักผ่อนที่ไทรงามด้วย คณะกรมการเมืองได้จัดรับเสด็จ โดยจัดสถานที่ประทับข้างลำน้ำตลาด (บริเวณติดลำน้ำด้านทิศใต้ของโรงเรียนพิมายวิทยาในปัจจุบัน) ซึ่งเรียกชื่อสถานที่ในขณะนั้นว่า "วังเก่า" ในปี พ.ศ. 2457 ได้สร้างที่ว่าการอำเภอขึ้นทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ของปราสาทหินพิมาย (บริเวณที่จอดรถหน้าอุทยานประวัติศาสตร์พิมายในปัจจุบัน) ผู้ปกครองมีคณะกรรมการเมือง นายอำเภอ ซึ่งมีบรรดาศักดิ์ชั้น หลวง ขุน หม่อมเจ้า ดำรงตำแหน่ง และกำนันประจำตำบลจะมีบรรดาศักดิ์ชั้น ขุน หมื่น มาดำรงตำแหน่ง

• พ.ศ. 2440 ตั้งอำเภอมีชื่อว่า เมืองพิมาย
• วันที่ 15 พฤศจิกายน 2481 เปลี่ยนชื่ออำเภอจากอำเภอเมืองพิมาย มาเป็น อำเภอพิมาย
• วันที่ 14 พฤษภาคม 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลในเมือง
• วันที่ 29 สิงหาคม 2500 ตั้งตำบลดอนมัน แยกออกจากตำบลชีวาน และ ตั้งตำบลท่าลาด แยกออกจากตำบลโบสถ์
• วันที่ 30 สิงหาคม 2500 แยกพื้นที่ตำบลประสุข ตำบลกระเบื้องนอก ตำบลขุย ตำบลสาหร่าย ตำบลดอนมัน และตำบลท่าลาด อำเภอพิมาย ไปตั้งกิ่งอำเภอชุมพวง ขึ้นกับอำเภอพิมาย
• วันที่ 1 ธันวาคม 2501 ตั้งตำบลรังกาใหญ่ แยกออกจากตำบลในเมือง ตั้งตำบลเมืองพลับพลา แยกออกจากตำบลงิ้ว และ ตั้งตำบลห้วยแถลง แยกออกจากตำบลงิ้ว
• วันที่ 11 ธันวาคม 2502 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอชุมพวง อำเภอพิมาย เป็นอำเภอชุมพวง
• วันที่ 1 มกราคม 2504 แยกพื้นที่ตำบลห้วยแถลง ตำบลหินดาด ตำบลงิ้ว และตำบลเมืองพลับพลา อำเภอพิมาย มาตั้งเป็นกิ่งอำเภอห้วยแถลง ขึ้นกับอำเภอพิมาย
• วันที่ 17 กรกฎาคม 2506 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอห้วยแถลง อำเภอพิมาย เป็นอำเภอห้วยแถลง
• วันที่ 1 กุมภาพันธ์ 2511 ตั้งตำบลนิคมสร้างตนเอง แยกออกจากตำบลในเมือง และตำบลหนองพลวง
• วันที่ 1 เมษายน 2511 ยุบตำบลหนองพลวง และวันเดียวกัน ตั้งตำบลหนองพลวง อีกครั้งหนึ่ง
• วันที่ 25 ธันวาคม 2511 โอนตำบลหนองพลวง ไปขึ้นกับอำเภอจักราช
• วันที่ 15 กันยายน 2514 โอนพื้นที่หมู่ 3 (ในตอนนั้น) จากตำบลหินดาด อำเภอห้วยแถลง มาขึ้นกับตำบลนิคมสร้างตนเอง
• วันที่ 15 กันยายน 2523 ตั้งตำบลกระชอน แยกออกจากตำบลชีวาน
• วันที่ 15 สิงหาคม 2526 ตั้งตำบลดงใหญ่ แยกออกจากตำบลท่าหลวง
• วันที่ 6 กันยายน 2528 ตั้งตำบลธารละหลอด แยกออกจากตำบลสัมฤทธิ์ และ ตั้งตำบลหนองระเวียง แยกออกจากตำบลนิคมสร้างตนเอง
• วันที่ 19 พฤษภาคม 2542 เปลี่ยนชื่อสุขาภิบาลในเมือง เป็น สุขาภิบาลพิมาย
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลพิมาย เป็น เทศบาลตำบลพิมาย

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอพิมายตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอโนนแดงและอำเภอประทาย
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอชุมพวง
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอห้วยแถลงและอำเภอจักราช
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอโนนสูงและอำเภอคง

เขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอพิมายแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 12 ตำบล 213 หมู่บ้าน

1. ในเมือง (Nai Mueang) 21 หมู่บ้าน 2. สัมฤทธิ์ (Samrit) 15 หมู่บ้าน 3. โบสถ์ (Bot) 27 หมู่บ้าน 4. กระเบื้องใหญ่ (Krabueang Yai) 11 หมู่บ้าน 5. ท่าหลวง (Tha Luang) 12 หมู่บ้าน 6. รังกาใหญ่ (Rang Ka Yai) 20 หมู่บ้าน

7. ชีวาน (Chiwan) 10 หมู่บ้าน 8. นิคมสร้างตนเอง (Nikhom Sang Ton-eng) 22 หมู่บ้าน 9. กระชอน (Krachon) 21 หมู่บ้าน 10. ดงใหญ่ (Dong Yai) 20 หมู่บ้าน 11. ธารละหลอด (Than Lalot) 14 หมู่บ้าน 12. หนองระเวียง (Nong Rawiang) 20 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอพิมายประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 13 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลพิมาย ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลในเมือง
• เทศบาลตำบลรังกาใหญ่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลรังกาใหญ่ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลในเมือง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลในเมือง (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลพิมาย)
• องค์การบริหารส่วนตำบลสัมฤทธิ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสัมฤทธิ์ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโบสถ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโบสถ์ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลกระเบื้องใหญ่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกระเบื้องใหญ่ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลท่าหลวง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าหลวงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลชีวาน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลชีวานทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลนิคมสร้างตนเอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนิคมสร้างตนเองทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลกระชอน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกระชอนทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลดงใหญ่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดงใหญ่ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลธารละหลอด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลธารละหลอดทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองระเวียง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองระเวียงทั้งตำบล

ประชากร

ชื่อ	ปีที่จัดตั้ง	พื้นที่ (ตร.กม.)	จำนวนประชากร (ธันวาคม 2555)	ความหนาแน่น (คน/ตร.กม.)	จำนวนบ้าน (ธันวาคม 2555)
เทศบาลตำบลพิมาย	2542	2.156	8,843	4,101.57	2,635
เทศบาลตำบลรังกาใหญ่	2551 (2539)	74.346	14,471	194.64	4,125
องค์การบริหารส่วนตำบลในเมือง	2539	45.91	16,118	351.07	6,063
องค์การบริหารส่วนตำบลสัมฤทธิ์	2539	51.56	9,076	176.02	2,523
องค์การบริหารส่วนตำบลโบสถ์	2538	156.3	19,458	124.49	4,868
องค์การบริหารส่วนตำบลกระเบื้องใหญ่	2538	80.32	6,301	78.44	1,718
องค์การบริหารส่วนตำบลท่าหลวง	2538	???	5,767	???	1,469
องค์การบริหารส่วนตำบลชีวาน	2538	61.63	4,588	74.44	1,172
องค์การบริหารส่วนตำบลนิคมสร้างตนเอง	2538	89.6	10,922	121.89	3,024
องค์การบริหารส่วนตำบลกระชอน	2539	97.7	8,504	87.04	2,170
องค์การบริหารส่วนตำบลดงใหญ่	2539	84.43	10,957	129.77	2,957
องค์การบริหารส่วนตำบลธารละหลอด	2539	48	3,950	82.29	1,117
องค์การบริหารส่วนตำบลหนองระเวียง	2539	116	10,894	93.91	3,005
ทั้งหมด		896.9	129,849	144.77	36,846

แหล่งท่องเที่ยว

เมืองพิมายมีลักษณะเป็นเมืองโบราณ สถานี่ท่องเที่ยวจึงเป็นลักษณะของเมืองประวัติศาสตร์ ซึ่งเป็นแหล่งท่องเที่ยว และการส่งเสริมวัฒนธรรมประเพณี ที่มีนักท่องเที่ยวมาเยี่ยมชมอย่างสม่ำเสมอ โดยสถิติการท่องเที่ยวข้อมูลปี พ.ศ. 2550 ประกอบด้วยนักท่องเที่ยวชาวต่างประเทศ 9,260 คน / ปี นักท่องเที่ยวชาวไทย 166,500 คน /ปี รายได้เฉลี่ย / นักท่องเที่ยวชาวต่างประเทศ 370,400 บาท /ปี รายได้เฉลี่ย / นักท่องเที่ยวชาวไทย 1,665,000 บาท /ปี

แหล่งข้อมูลอื่น

• อุทยานประวัติศาสตร์พิมาย
• ชุมชนพิมาย 2012-02-16 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• เทศบาลตำบลพิมาย 2008-09-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• เว็บกลุ่ม"เรา" มหาวิทยาลัยรังสิต 2009-12-03 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

อ้างอิง

1. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 55 (0 ก): 658–666. 14 พฤศจิกายน 2481. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-11-08. สืบค้นเมื่อ 2010-05-11.
2. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลในเมือง อำเภอพิมาย จังหวัดนครราชสีมา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 73 (พิเศษ 45 ง): 25–26. 30 พฤษภาคม 2499.
3. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอพิมายจังหวัดนครราชสีมา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 74 (76 ง): 2254–2257. 17 กันยายน 2500.
4. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 74 (76 ง): 2257–2258. 17 กันยายน 2500. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-06-12. สืบค้นเมื่อ 2010-04-25.
5. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอยางตลาด และอำเภอสหัสขันธ์ จังหวัดกาฬสิทธุ์ อำเภอขาณุวรลักษณ์บุรี จังหวัดกำแพงเพชร อำเภอน้ำพอง อำเภอเมืองขอนแก่น อำเภอพล อำเภอบ้านไผ่ และอำเภอภูเวียง จังหวัดขอนแก่น อำเภอบัวใหญ่ อำเภอพิมาย และอำเภอจักราชจังหวัดนครราชสีมา อำเภอบรรพตพิสัย จังหวัดนครสวรรค์ อำเภอกระสัง จังหวัดบุรีรัมย์ อำเภอศรีมหาโพธิ์ และอำเภอกบินทร์บุรี จังหวัดปราจีนบุรี กับอำเภอตะพานหิน และอำเภอบางมูลนาก จังหวัดพิจิตร" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 75 (109 ง): 3084–3117. 23 ธันวาคม 2501.
6. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 76 (113 ก): 8–11. 10 ธันวาคม 2502. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-04-06. สืบค้นเมื่อ 2010-04-25.
7. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 77 (108 ง): 2562–2564. 27 ธันวาคม 2503. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-05-16. สืบค้นเมื่อ 2010-04-25.
8. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 80 (72 ก): 362–366. 16 กรกฎาคม 2506. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2009-05-21. สืบค้นเมื่อ 2010-04-25.
9. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอพิมาย จังหวัดนครราชสีมา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 85 (17 ง): 527–531. 20 กุมภาพันธ์ 2511.
10. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ยุบตำบลในท้องที่อำเภอพิมาย จังหวัดนครราชสีมา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 85 (33 ง): 1150. 16 เมษายน 2511.
11. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอพิมาย จังหวัดนครราชสีมา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 85 (33 ง): 1151–1152. 16 เมษายน 2511.
12. "พระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนแปลงเขตอำเภอพิมายและอำเภอจักราช จังหวัดนครราชสีมา พ.ศ. 2511" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 85 (119 ก): 967–969. 24 ธันวาคม 2511.
13. "พระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนแปลงเขตอำเภอห้วยแถลงและอำเภอพิมาย กับอำเภอโนนไทย และอำเภอขามทะเลสอ จังหวัดนครราชสีมา พ.ศ. 2514" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 88 (98 ก): 621–624. 14 กันยายน 2514.
14. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอพิมาย จังหวัดนครราชสีมา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 97 (166 ง): 3694–3698. 28 ตุลาคม 2523.
15. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลภายในท้องที่อำเภอเสิงสาง อำเภอครบุรี อำเภอพิมาย จังหวัดนครราชสีมา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 100 (146 ง): 3306–3321. 13 กันยายน 2526.
16. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอสีคิ้ว อำเภอชุมพวง อำเภอปักธงชัย อำเภอพิมาย อำเภอครบุรี อำเภอบัวใหญ่ อำเภอจักราช และอำเภอด่านขุนทด จังหวัดนครราชสีมา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 102 (192 ง): 6095–6133. 17 ธันวาคม 2528.
17. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนชื่อสุขาภิบาล "สุขาภิบาลในเมือง" เป็น "สุขาภิบาลพิมาย" อำเภอพิมาย จังหวัดนครราชสีมา" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 116 (พิเศษ 33 ง): 5. 21 พฤษภาคม 2542.
18. อุทยานประวัติศาสตร์พิมาย ตามหนังสืออุทยาประวัติศาสตร์พิมาย ที่ วธ 0426/292. ลงวันที่ 30 เมษายน 2551