ฉวาง เป นอำเภอหน งในจ งหว ดนครศร ธรรมราช ได ร บการจ ดต งข นในร ชสม ยพระบาทสมเด จพระจ ลจอมเกล าเจ าอย ห ว ตามพระราชบ ญญ ต

ฉวาง เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดนครศรีธรรมราช ได้รับการจัดตั้งขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ตามพระราชบัญญัติลักษณะปกครองท้องที่ ร.ศ. 116 เมื่อวันที่ 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2440 เดิมมีพื้นที่ครอบคลุมอำเภอพิปูน อำเภอช้างกลาง และอำเภอถ้ำพรรณราทั้งหมด อีกทั้งยังเป็นภูมิลำเนาเดิมของสมชาย วงศ์สวัสดิ์ นายกรัฐมนตรีไทย คนที่ 26

อำเภอฉวาง
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Chawang
สะพานโค้งรถไฟ 100 ปี (ข้ามคลองจันดี) อยู่ที่สถานีรถไฟคลองจันดี ในเขตเทศบาลตำบลจันดี ครบรอบ 100 ปีใน พ.ศ. 2559 จากตั้งแต่วันที่ 14 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2459 ได้เปิดการเดินรถจากสถานีทุ่งสง - บ้านนา ระยะทางรวม 95 กิโลเมตร
คำขวัญ: ฉวางเมืองคนดี ตาปีไหลผ่านมา แข่งเรือวันออกพรรษา ศูนย์การค้าตลาดจันดี บารมีพ่อท่านคล้าย สินแร่มากมาย ผลไม้มากมี สนุกดีงานปีใหม่ สุขใจกันถ้วนหน้า วันแห่ผ้าขึ้นธาตุน้อย
แผนที่จังหวัดนครศรีธรรมราช เน้นอำเภอฉวาง
พิกัด: 8°25′34″N 99°30′17″E / 8.42611°N 99.50472°E / 8.42611; 99.50472
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	นครศรีธรรมราช
พื้นที่
• ทั้งหมด	528.2 ตร.กม. (203.9 ตร.ไมล์)
ประชากร (2564)
• ทั้งหมด	65,414 คน
• ความหนาแน่น	123.84 คน/ตร.กม. (320.7 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	80150 ไปรษณีย์ฉวาง, 80250 ไปรษณีย์คลองจันดี (เฉพาะตำบลจันดี; ตำบลละอาย; หมู่ที่ 8 ตำบลฉวาง), 80260 ไปรษณีย์ทานพอ (เฉพาะตำบลกะเบียด; ตำบลห้วยปริก; ตำบลนาเขลียง; หมู่ที่ 3-6 ตำบลนากะชะ; หมู่ที่ 1-6, 8-12 ตำบลนาแว; หมู่ที่ 1-3, 5, 8-10 ตำบลไม้เรียง)
รหัสภูมิศาสตร์	8004
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอฉวาง หมู่ที่ 1 ถนนภักดีราษฎร์ ตำบลฉวาง อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช 80150
ส่วนหนึ่งของ

อุทยานแห่งชาติเขาหลวง ครอบคลุมในท้องที่ตำบลละอาย อำเภอฉวาง และตำบลดอนตะโก อำเภอท่าศาลา ตำบลกะทูน ตำบลเขาพระ ตำบลพิปูน ตำบลยางค้อม อำเภอพิปูน ตำบลสวนขัน ตำบลช้างกลาง อำเภอช้างกลาง ตำบลท่างิ้ว อำเภอเมืองนครศรีธรรมราช ตำบลพรหมโลก ตำบลบ้านเกาะ ตำบลอินทคีรี ตำบลทอนหงส์ อำเภอพรหมคีรี และตำบลเขาแก้ว ตำบลท่าดี ตำบลกำโลน อำเภอลานสกา ตำบลกรุงชิง ตำบลนบพิตำ ตำบลนาเหรง อำเภอนบพิตำ จังหวัดนครศรีธรรมราช

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอฉวางมีอณาเขตติดต่อกับพื้นที่ปกครองข้างเคียง ได้แก่

ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอเวียงสระ (จังหวัดสุราษฎร์ธานี) และอำเภอพิปูน
ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอพิปูนและอำเภอลานสกา
ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอช้างกลาง อำเภอนาบอน และอำเภอทุ่งใหญ่
ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอถ้ำพรรณรา

ย่านเทศบาลตำบลจันดี ยกฐานะมาจากสุขาภิบาลจันดี และยกฐานะเป็นเทศบาลลำดับที่ 2 ของอำเภอฉวาง

ประวัติ

คำว่า "ฉวาง" ตามพจนานุกรมมี 2 ความหมาย ความหมายหนึ่งเป็นนามหมายถึง วิธีคิดเลขชั้นสูงของโบราณหนึ่งอย่าง อีกความหมายหนึ่งเป็นกริยาแปลว่า ขวาง โดยแยกตัวอย่างคำในมหาชาติคำหลวงกัณฑ์มัทรีว่า "อันว่าพยัคฆราชอันฉวางมรรคาพระมัทรี" เมืองฉวางเป็นเมืองเก่าขึ้นอยู่กับเมืองนครศรีธรรมราชมาแต่โบราณ ในทำเนียบข้าราชการเมืองนครศรีธรรมราช ครั้งรัชกาลที่ 2 ใช้ร่วมกับคำว่า ฉวาง-ท่าชี-พุดชมโร ฉวางคือ ฉวางปัจจุบัน ท่าชีอยู่ท้องที่อำเภอบ้านนาสาร จังหวัดสุราษฎร์ธานี ส่วนพุดชมโร คือ ทุ่งสง และเจ้าเมืองหรือนายที่มีบรรดาศักดิ์ เป็นหมื่น ได้แก่ หมื่นเพชรธานี ศักดินา 600 ซึ่งถือเป็นเมืองเล็กๆ เมืองหนึ่งของนครศรีธรรมราช

เมื่อมีการปรับปรุงการปกครองของประเทศใหม่ในสมัยรัชกาลที่ 5 เมื่อปี พ.ศ. 2439 เมืองนครศรีธรรมราช ก็ได้สถาปนาเป็นมณฑล มีข้าหลวงเทศาภิบาลเป็นผู้ปกครอง และหลังจากที่ได้ใช้กฎหมายลักษณะปกครองท้องที่ ร.ศ. 116 (พ.ศ. 2441) แล้วก็เริ่มมีการจัดการปกครองในรูปของหมู่บ้าน ตำบล อำเภอ ขึ้น เมืองฉวางก็ได้สถาปนาเป็นอำเภอขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2440 โดยมีหลวงปรามประทุษราษฎร์ (เอียด ณ นคร) เป็นนายอำเภอคนแรก การตั้งที่ว่าการอำเภอฉวาง ได้มีการย้ายที่ตั้งหลายครั้งส่วนมากจะอยู่ตามริมแม่น้ำซึ่งอาศัยเป็นเส้นทางคมนาคมหลัก เช่น คนตั้งอยู่บ้านในไร่ ตำบลนาแว ริมแม่น้ำตาปี เคยตั้งที่วังอ้ายล้อน ริมคลองคุดด้วน เคยตั้งที่ปากคลองลุง และได้ย้ายมาที่ตั้งปัจจุบันเมื่อ ปี พ.ศ. 2458 เหตุผลที่ต้องย้ายที่ว่าการอำเภอหลายครั้งก็เนื่องจากปัญหาถูกน้ำท่วมบ่อย

วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลนาแว แยกออกจากตำบลกะเปียด และตำบลฉวาง ตั้งตำบลนากะชะ แยกออกจากตำบลถ้ำพรรณรา ตั้งตำบลละอาย แยกออกจากตำบลพิปูน ตำบลฉวาง และตำบลช้างกลาง ตั้งตำบลไม้เรียง แยกออกจากตำบลฉวาง
วันที่ 5 ตุลาคม 2491 โอนพื้นที่หมู่ 1 (ในขณะนั้น) ของตำบลทุ่งสง อำเภอทุ่งสง ไปขึ้นกับตำบลฉวาง อำเภอฉวาง
วันที่ 30 พฤษภาคม 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลฉวาง ในท้องที่บางส่วนของตำบลฉวาง
วันที่ 1 มีนาคม 2501 จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลฉวาง ในท้องที่ตำบลฉวาง (เฉพาะนอกเขตสุขาภิบาลฉวาง)
วันที่ 19 กุมภาพันธ์ 2506 ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลฉวาง และจัดตั้งสุขาภิบาลจันดี ในท้องที่บางส่วนของหมู่ที่ 9 ตำบลฉวาง
วันที่ 10 กันยายน 2506 จัดตั้งสุขาภิบาลไม้เรียง ในท้องที่บางส่วนของตำบลไม้เรียง
วันที่ 29 สิงหาคม 2515 แยกพื้นที่ตำบลพิปูน และตำบลกะทูน จากอำเภอฉวาง มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอพิปูน และกำหนดให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอฉวาง
วันที่ 19 มิถุนายน 2516 ตั้งตำบลเขาพระ แยกออกจากตำบลกะทูน
วันที่ 22 พฤษภาคม 2517 จัดตั้งสภาตำบลฉวาง (เฉพาะนอกเขตสุขาภิบาลฉวางและสุขาภิบาลจันดี) สภาตำบลกะเปียด สภาตำบลถ้ำพรรณรา สภาตำบลนากะชะ สภาตำบลไม้เรียง (เฉพาะนอกเขตสุขาภิบาลไม้เรียง) สภาตำบลนาแว สภาตำบลละอาย และสภาตำบลช้างกลาง
วันที่ 30 กรกฎาคม 2517 ตั้งตำบลยางค้อม แยกออกจากตำบลพิปูน
วันที่ 8 กันยายน 2519 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอพิปูน อำเภอฉวาง เป็น อำเภอพิปูน
วันที่ 13 มิถุนายน 2521 ตั้งตำบลห้วยปริก แยกออกจากตำบลกะเปียด
วันที่ 6 กันยายน 2526 ตั้งตำบลหลักช้าง แยกออกจากตำบลช้างกลาง และตั้งตำบลไสหร้า แยกออกจากตำบลฉวาง
วันที่ 30 ตุลาคม 2527 ตั้งตำบลสวนขัน แยกออกจากตำบลละอาย
วันที่ 26 กันยายน 2529 ตั้งตำบลคลองเส แยกออกจากตำบลนากะชะ
วันที่ 13 กุมภาพันธ์ 2533 แยกพื้นที่ตำบลถ้ำพรรณรา และตำบลคลองเส จากอำเภอฉวาง มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอถ้ำพรรณรา และกำหนดให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอฉวาง
วันที่ 16 กันยายน 2533 ตั้งตำบลนาเขลียง แยกออกจากตำบลกะเปียด และตั้งตำบลดุสิต แยกออกจากตำบลถ้ำพรรณรา
วันที่ 4 ธันวาคม 2533 ตั้งตำบลจันดี แยกออกจากตำบลฉวาง ตำบลไสหร้า และตำบลสวนขัน
วันที่ 3 มีนาคม 2538 ยกฐานะจากสภาตำบลช้างกลาง และสภาตำบลไสหร้า เป็นองค์การบริหารส่วนตำบลช้างกลาง และองค์การบริหารส่วนตำบลไสหร้า ตามลำดับ
วันที่ 8 สิงหาคม 2538 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอถ้ำพรรณรา อำเภอฉวาง เป็น อำเภอถ้ำพรรณรา
วันที่ 30 มกราคม 2539 ยกฐานะจากสภาตำบลห้วยปริก สภาตำบลละอาย สภาตำบลหลักช้าง สภาตำบลนาแว และสภาตำบลไม้เรียง เป็นองค์การบริหารส่วนตำบลห้วยปริก องค์การบริหารส่วนตำบลละอาย องค์การบริหารส่วนตำบลหลักช้าง องค์การบริหารส่วนตำบลนาแว และองค์การบริหารส่วนตำบลไม้เรียง ตามลำดับ
วันที่ 26 มิถุนายน 2539 แยกพื้นที่ตำบลช้างกลาง ตำบลหลักช้าง และตำบลสวนขัน จากอำเภอฉวาง มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอช้างกลาง และกำหนดให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอฉวาง
วันที่ 25 ธันวาคม 2539 ยกฐานะจากสภาตำบลกะเปียด สภาตำบลฉวาง สภาตำบลนาเขลียง สภาตำบลนากะชะ สภาตำบลจันดี และสภาตำบลสวนขัน เป็นองค์การบริหารส่วนตำบลกะเปียด องค์การบริหารส่วนตำบลฉวาง องค์การบริหารส่วนตำบลนาเขลียง องค์การบริหารส่วนตำบลนากะชะ องค์การบริหารส่วนตำบลจันดี และองค์การบริหารส่วนตำบลสวนขัน ตามลำดับ
วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลฉวาง สุขาภิบาลจันดี และสุขาภิบาลไม้เรียง เป็นเทศบาลตำบลฉวาง เทศบาลตำบลจันดี และเทศบาลตำบลไม้เรียง ตามลำดับ ด้วยผลของกฎหมาย
วันที่ 24 มิถุนายน 2548 ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลจันดี รวมกับเทศบาลตำบลจันดี
วันที่ 8 กันยายน 2550 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอช้างกลาง อำเภอฉวาง เป็น อำเภอช้างกลาง
วันที่ 22 พฤษภาคม 2556 เปลี่ยนแปลงชื่อองค์การบริหารส่วนตำบลฉวาง อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช เป็นองค์การบริหารส่วนตำบลปากน้ำฉวาง และจัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลปากน้ำฉวาง ขึ้นเป็น เทศบาลตำบลปากน้ำฉวาง

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอฉวางแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 10 ตำบล 84 หมู่บ้าน ได้แก่

ลำดับ	อักษรไทย	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนประชากร (ธันวาคม 2565)
1.	ฉวาง	Chawang	9	7,416
3.	ละอาย	La-ai	17	11,411
4.	นาแว	Na Wae	12	7,280
5.	ไม้เรียง	Mai Riang	10	7,458
6.	กะเปียด	Kapiat	5	3,987
7.	นากะชะ	Na Kacha	7	4,467
9.	ห้วยปริก	Huai Prik	7	6,304
10.	ไสหร้า	Saira	10	6,739
15.	นาเขลียง	Na Khliang	6	2,726
16.	จันดี	Chan Di	5	7,237

หมายเลขที่หายไปปัจจุบันคือตำบลในอำเภอถ้ำพรรณราและอำเภอช้างกลาง

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอฉวางประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 12 แห่ง ได้แก่

เทศบาลตำบลฉวาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลฉวาง เฉพาะหมู่ที่ 1–2
เทศบาลตำบลจันดี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลจันดีทั้งตำบล (เขตสุขาภิบาลจันดีเดิม)
เทศบาลตำบลไม้เรียง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลไม้เรียง เฉพาะหมู่ที่ 3, 8
เทศบาลตำบลปากน้ำฉวาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลฉวาง เฉพาะหมู่ที่ 3–9
องค์การบริหารส่วนตำบลละอาย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลละอายทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลนาแว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาแวทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลไม้เรียง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลไม้เรียง เฉพาะหมู่ที่ 1–2, 4–7, 9–10
องค์การบริหารส่วนตำบลกะเปียด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกะเปียดทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลนากะชะ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนากะชะทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลห้วยปริก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลห้วยปริกทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลไสหร้า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลไสหร้าทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลนาเขลียง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาเขลียงทั้งตำบล

สถานีรถไฟคลองจันดี เป็นสถานีเล็กบนเส้นทางสายใต้ หลักกิโลเมตรที่ 727.95 เป็นจุดลงรถสำหรับผู้โดยสารที่ต้องการไปต่อได้หลายจุด เช่น อำเภอลานสกา อำเภอพิปูน อำเภอช้างกลาง อำเภอทุ่งใหญ่ และอำเภอเมืองนครศรีธรรมราช เนื่องจากมีคิวรถสองแถวเข้าสู่อำเภอเมืองนครศรีธรรมราช ซึ่งจะประหยัดเวลากว่าการนั่งรถไฟไปลงที่สถานีนครศรีธรรมราช นอกจากนั้นถ้าผู้โดยสารลงที่สถานีนี้ ยังสามารถไปที่ท่องเที่ยวสำคัญๆ ได้อีกหลายที่ อาทิเช่น ตลาดน้ำจันดี หรือวัดธาตุน้อยซึ่งอยู่ห่างจากสถานีคลองจันดีไปทางทิศใต้ประมาณ 1 กิโลเมตร

การคมนาคม

ทางรถไฟ: ■ สายใต้ โดยผ่านสถานีรถไฟและที่หยุดรถไฟในเขตอำเภอดังต่อไปนี้
- สถานีรถไฟห้วยปริก ตั้งอยู่ที่ตำบลห้วยปริก เป็นสถานีรถไฟชั้น 3 ตั้งอยู่บริเวณหลักกม.ที่ 704.61 (จากสถานีรถไฟธนบุรี) ใช้อาณัติสัญญาณรถไฟแบบสัญญาณหางปลา (Semaphore Signals) ไม่มีสัญญาณเตือนและเสาออก ใช้ห่วงทางสะดวก และใช้ระบบบังคับประแจแบบประแจกลเดี่ยว ตัวย่อสถานี คือ หป.
- สถานีรถไฟกระเบียด ตั้งอยู่ที่ตำบลกะเปียด เป็นสถานีรถไฟชั้น 3 ตั้งอยู่บริเวณหลักกม.ที่ 709.87 (จากสถานีรถไฟธนบุรี) ใช้อาณัติสัญญาณรถไฟแบบสัญญาณหางปลา (Semaphore Signals) ไม่มีสัญญาณเตือนและเสาออก ใช้ห่วงทางสะดวก และใช้ระบบบังคับประแจแบบประแจกลเดี่ยว ตัวย่อสถานี คือ เบ.
- สถานีรถไฟทานพอ ตั้งอยู่ที่ตำบลไม้เรียง เป็นสถานีรถไฟชั้น 2 ตั้งอยู่บริเวณหลักกม.ที่ 716.66 (จากสถานีรถไฟธนบุรี) ใช้อาณัติสัญญาณรถไฟแบบสัญญาณหางปลา (Semaphore Signals) ไม่มีสัญญาณเตือนและเสาออก ใช้ห่วงทางสะดวก และใช้ระบบบังคับประแจแบบประแจกลเดี่ยว ตัวย่อสถานี คือ ทา.
- สถานีรถไฟฉวาง ตั้งอยู่ที่ตำบลฉวาง เป็นสถานีรถไฟชั้น 2 ตั้งอยู่บริเวณหลักกิโลเมตรที่ 722.41 (จากสถานีรถไฟธนบุรี) ใช้อาณัติสัญญาณรถไฟแบบสัญญาณหางปลา (Semaphore Signals) ซึ่งมีเสาครบถ้วน แลใช้ระบบบังคับประแจแบบประแจกลเดี่ยว ตัวย่อสถานี คือ ฉว.
- สถานีรถไฟคลองจันดี ตั้งอยู่ที่ตำบลจันดี เป็นสถานีรถไฟชั้น 1 ตั้งอยู่บริเวณหลักกิโลเมตรที่ 727.95 (จากสถานีรถไฟธนบุรี) ใช้อาณัติสัญญาณรถไฟแบบสัญญาณหางปลา (Semaphore Signals) ไม่มีสัญญาณเตือนและเสาออก ใช้ห่วงทางสะดวก และใช้ระบบบังคับประแจแบบสายลวด ตัวย่อสถานี คือ จด.

การสาธารณสุข

โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราช ฉวาง
สถานีอนามัยประจำตำบลต่าง ๆ

อ้างอิง

(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 89 (130 ง): 2187. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-03-09. สืบค้นเมื่อ 2019-09-04. วันที่ 29 สิงหาคม พ.ศ. 2515
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 93 (109 ก): (ฉบับพิเศษ) 31-34. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2007-09-27. สืบค้นเมื่อ 2019-09-04. วันที่ 8 กันยายน พ.ศ. 2519
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 113 (พิเศษ 18 ง): 32. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-06-12. สืบค้นเมื่อ 2019-09-04. วันที่ 26 มิถุนายน พ.ศ. 2539
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 124 (46 ก): 14–21. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2007-09-30. สืบค้นเมื่อ 2019-09-04. วันที่ 24 สิงหาคม พ.ศ. 2550
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 107 (25 ง): 1352. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-06-12. สืบค้นเมื่อ 2019-09-04. วันที่ 13 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2533
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 112 (32 ก): 1–3. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2009-01-26. สืบค้นเมื่อ 2019-09-04. วันที่ 8 สิงหาคม พ.ศ. 2538
[1] 2019-09-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีนประวัติอำเภอฉวาง
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 64 (26 ง): 1114–1433. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-11-09. สืบค้นเมื่อ 2019-09-15. วันที่ 10 มิถุนายน พ.ศ. 2490
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตอำเภอในจังหวัดนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 65 (59 ง): 3104–3105. วันที่ 5 ตุลาคม พ.ศ. 2491
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลฉวาง อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 73 (45 ง): (ฉบับพิเศษ) 79-80. May 30, 1956.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การจัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบล" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 75 (18 ง): (ฉบับพิเศษ) 2-6. March 1, 1958.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลฉวาง อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช และจัดตั้งสุขาภิบาลจันดี อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 80 (17 ง): 437–438. วันที่ 19 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2506
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลไม้เรียง อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 80 (90 ง): 2097–2098. September 10, 1963.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่กิ่งอำเภอพิปูน อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 90 (70 ง): 1892–1894. June 19, 1973.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การจัดตั้งสภาตำบลตามประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ ๓๒๖ ลงวันที่ ๑๓ ธันวาคม ๒๕๑๕" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 91 (87 ง): (ฉบับพิเศษ) 1-45. May 22, 1974.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอชะอวดและกิ่งอำเภอพิปูน อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 91 (129 ง): 3036–3040. July 30, 1974.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอฉวาง และกิ่งอำเภอนาบอน อำเภอทุ่งสง จังหวัดนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 95 (62 ง): 1740–1743. June 13, 1978.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 100 (144 ง): (ฉบับพิเศษ) 3176-3179. September 6, 1983.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอชะอวด อำเภอฉวาง อำเภอท่าศาลา จังหวัดนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 101 (154 ง): 4106–4113. October 30, 1984.
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 103 (166 ง): (ฉบับพิเศษ) 71-79. September 26, 1986. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2019-09-04. สืบค้นเมื่อ 2019-09-04.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอฉวาง และกิ่งอำเภอถ้ำพรรณรา จังหวัดนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 107 (174 ง): (ฉบับพิเศษ) 5-11. September 16, 1990.
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบลในท้องที่อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 107 (241 ง): 10163–10169. December 4, 1990.
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 112 (ตอนพิเศษ 6 ง): 1–63. March 3, 1995. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2022-04-18. สืบค้นเมื่อ 2021-09-07.
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 113 (9 ง): 5–219. January 30, 1996. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-01-25. สืบค้นเมื่อ 2021-09-07.
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 113 (ตอนพิเศษ 52 ง): 1–365. December 24, 1996. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-01-25. สืบค้นเมื่อ 2021-09-07.
(PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 116 (9 ก): 1–4. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2008-04-09. สืบค้นเมื่อ 2021-09-07 – โดยทาง ให้บรรดาสุขาภิบาลตามกฎหมายว่าด้วยสุขาภิบาลที่มีอยู่ในวันที่พระราชบัญญัตินี้ประกาศในราชกิจจานุเบกษา มีฐานะเป็นเทศบาลตำบลตามกฎหมายว่าด้วยเทศบาลในพระราชบัญญัตินี้ใช้บังคับ. วันที่ 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2542
"ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การยุบรวมองค์การบริหารส่วนตำบลจันดีกับเทศบาลตำบลจันดี" (PDF): 1. {{}}: Cite journal ต้องการ |journal= ((help)) วันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2548
"เปลี่ยนชื่อ องค์การบริหารส่วนตำบลฉวาง ไปเป็น องค์การบริหารส่วนตำบลปากน้ำฉวาง". May 22, 2013. {{}}: Cite journal ต้องการ |journal= ((help))
"จัดตั้งเทศบาลจาก องค์การบริหารส่วนตำบลปากน้ำฉวาง เป็น เทศบาลตำบลปากน้ำฉวาง". May 22, 2013. {{}}: Cite journal ต้องการ |journal= ((help))
"ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหาร". stat.bora.dopa.go.th.

[:2-1] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 89 (130 ง): 2187. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-03-09. สืบค้นเมื่อ 2019-09-04. วันที่ 29 สิงหาคม พ.ศ. 2515

[:5-2] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 93 (109 ก): (ฉบับพิเศษ) 31-34. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2007-09-27. สืบค้นเมื่อ 2019-09-04. วันที่ 8 กันยายน พ.ศ. 2519

[:0-3] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 113 (พิเศษ 18 ง): 32. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-06-12. สืบค้นเมื่อ 2019-09-04. วันที่ 26 มิถุนายน พ.ศ. 2539

[:1-4] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 124 (46 ก): 14–21. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2007-09-30. สืบค้นเมื่อ 2019-09-04. วันที่ 24 สิงหาคม พ.ศ. 2550

[:3-5] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 107 (25 ง): 1352. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-06-12. สืบค้นเมื่อ 2019-09-04. วันที่ 13 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2533

[:12-6] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 112 (32 ก): 1–3. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2009-01-26. สืบค้นเมื่อ 2019-09-04. วันที่ 8 สิงหาคม พ.ศ. 2538

[7] [1] 2019-09-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีนประวัติอำเภอฉวาง

[8] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 64 (26 ง): 1114–1433. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-11-09. สืบค้นเมื่อ 2019-09-15. วันที่ 10 มิถุนายน พ.ศ. 2490

[9] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตอำเภอในจังหวัดนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 65 (59 ง): 3104–3105. วันที่ 5 ตุลาคม พ.ศ. 2491

[10] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลฉวาง อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 73 (45 ง): (ฉบับพิเศษ) 79-80. May 30, 1956.

[11] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การจัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบล" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 75 (18 ง): (ฉบับพิเศษ) 2-6. March 1, 1958.

[:4-12] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลฉวาง อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช และจัดตั้งสุขาภิบาลจันดี อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 80 (17 ง): 437–438. วันที่ 19 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2506

[13] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลไม้เรียง อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 80 (90 ง): 2097–2098. September 10, 1963.

[14] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่กิ่งอำเภอพิปูน อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 90 (70 ง): 1892–1894. June 19, 1973.

[15] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การจัดตั้งสภาตำบลตามประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ ๓๒๖ ลงวันที่ ๑๓ ธันวาคม ๒๕๑๕" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 91 (87 ง): (ฉบับพิเศษ) 1-45. May 22, 1974.

[16] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอชะอวดและกิ่งอำเภอพิปูน อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 91 (129 ง): 3036–3040. July 30, 1974.

[17] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอฉวาง และกิ่งอำเภอนาบอน อำเภอทุ่งสง จังหวัดนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 95 (62 ง): 1740–1743. June 13, 1978.

[18] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 100 (144 ง): (ฉบับพิเศษ) 3176-3179. September 6, 1983.

[19] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอชะอวด อำเภอฉวาง อำเภอท่าศาลา จังหวัดนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 101 (154 ง): 4106–4113. October 30, 1984.

[20] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 103 (166 ง): (ฉบับพิเศษ) 71-79. September 26, 1986. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2019-09-04. สืบค้นเมื่อ 2019-09-04.

[21] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอฉวาง และกิ่งอำเภอถ้ำพรรณรา จังหวัดนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 107 (174 ง): (ฉบับพิเศษ) 5-11. September 16, 1990.

[22] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบลในท้องที่อำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 107 (241 ง): 10163–10169. December 4, 1990.

[23] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 112 (ตอนพิเศษ 6 ง): 1–63. March 3, 1995. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2022-04-18. สืบค้นเมื่อ 2021-09-07.

[24] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 113 (9 ง): 5–219. January 30, 1996. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-01-25. สืบค้นเมื่อ 2021-09-07.

[25] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 113 (ตอนพิเศษ 52 ง): 1–365. December 24, 1996. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-01-25. สืบค้นเมื่อ 2021-09-07.

[:6-26] (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 116 (9 ก): 1–4. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2008-04-09. สืบค้นเมื่อ 2021-09-07 – โดยทาง ให้บรรดาสุขาภิบาลตามกฎหมายว่าด้วยสุขาภิบาลที่มีอยู่ในวันที่พระราชบัญญัตินี้ประกาศในราชกิจจานุเบกษา มีฐานะเป็นเทศบาลตำบลตามกฎหมายว่าด้วยเทศบาลในพระราชบัญญัตินี้ใช้บังคับ. วันที่ 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2542

[:7-27] "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การยุบรวมองค์การบริหารส่วนตำบลจันดีกับเทศบาลตำบลจันดี" (PDF): 1. {{}}: Cite journal ต้องการ |journal= ((help)) วันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2548

[28] "เปลี่ยนชื่อ องค์การบริหารส่วนตำบลฉวาง ไปเป็น องค์การบริหารส่วนตำบลปากน้ำฉวาง". May 22, 2013. {{}}: Cite journal ต้องการ |journal= ((help))

[29] "จัดตั้งเทศบาลจาก องค์การบริหารส่วนตำบลปากน้ำฉวาง เป็น เทศบาลตำบลปากน้ำฉวาง". May 22, 2013. {{}}: Cite journal ต้องการ |journal= ((help))

[30] "ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหาร". stat.bora.dopa.go.th.