ออกขุนศรีวิสารวาจา

ขุนศรีวิสารวาจา เป็นบุคคลที่มีตัวตนจริงในประวัติศาสตร์ เป็นขุนนางและนักการทูตชาวสยามที่ได้เดินทางไปเยือนประเทศฝรั่งเศสในฐานะตรีทูตของเจ้าพระยาโกษาธิบดี (ปาน) เมื่อ พ.ศ. 2229

ออกขุนศรีวิสารวาจา
ภาพวาดของคณะราชทูตสยามซึ่งเดินทางไปยังประเทศฝรั่งเศสเมื่อ พ.ศ. 2229 ประกอบด้วย ออกพระวิสุทธสุนทร ราชทูต (กลาง ถือพระราชสาสน์) ออกหลวงกัลยาณไมตรี อุปทูต (ซ้าย) และขุนศรีวิสารวาจา ตรีทูต (ขวา)
อาชีพ	ขุนนาง ,นักการทูต
มีชื่อเสียงจาก	ตรีทูตของ เจ้าพระยาโกษาธิบดี (ปาน)

ออกขุนศรีวิสารวาจา สันนิษฐานว่าอาจจะเกิดในราวปี 2199–2204 ในช่วงต้นรัชสมัยของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ส่วนบิดาของออกขุนศรีวิสารวาจานั้นเคยเป็นราชทูตเดินทางไปเจริญสัมพันธไมตรีกับโปรตุเกส สำหรับออกขุนศรีวิสารวาจานั้นก่อนเป็นตรีทูตเดินทางไปฝรั่งเศสเคยเป็นทูตเดินทางไปเจริญสัมพันธไมตรีที่จักรวรรดิโมกุล มาแล้ว

ส่วนสาเหตุที่ท่านได้เป็นตรีทูตเดินทางไปฝรั่งเศสคงเป็นเพราะต้องการให้ท่านได้เรียนรู้งานโดยสันนิษฐานว่าบิดาและท่านอาจจะรับราชการอยู่ในกรมท่า แต่ตัวท่านก็เกือบมิได้เดินทางไปฝรั่งเศส เนื่องจากก่อนเดินทางเพียง 8 วันได้มีผู้ถวายฎีกาต่อสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ฟ้องร้องท่านด้วยเรื่องราวบางอย่างแต่ฎีกาฉบับนั้นก็ถูกตีตกไป ซึ่งคณะทูตชุดนี้เดินทางไปฝรั่งเศสพร้อมกับคณะทูตของอาแล็กซ็องดร์ อัศวินแห่งโชมง ที่เดินทางเข้ามายังกรุงศรีอยุธยาเพื่อเจริญสัมพันธไมตรี โดยออกขุนศรีวิสารวาจาเป็นผู้อัญเชิญพระราชสาส์นก่อนส่งต่อให้ออกพระวิสูตรสุนทร

ต่อมาคณะทูตชุดนี้ได้เดินทางกลับกรุงศรีอยุธยาพร้อมกับซีมง เดอ ลาลูแบร์และโกลด เซเบอแร ดูว์ บูแล ที่เป็นทูตเดินทางเข้ามาเจริญพระราชไมตรีกับสมเด็จพระนารายณ์มหาราช โดยลาลูแบร์ได้บันทึกว่าออกขุนศรีวิสารวาจาได้ทำหน้าที่ถวายรายงานเรื่องราวที่ได้จดบันทึกมาตั้งแต่ต้นจนจบ ในเหตุการณ์การปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2231 ออกขุนศรีวิสารวาจาได้เข้าร่วมก่อการกับทางฝั่งพระเพทราชา พร้อมกับออกพระวิสูตรสุนทร ราชทูต และออกหลวงกัลยาราชไมตรี อุปทูต ต่อมาในปี 2241 ท่านได้ทำหน้าที่เป็นหัวหน้าคณะขุนนางออกไปรับคณะทูตที่นำโดยบาทหลวงกีย์ ตาชาร์ ที่นำพระราชสาส์นของพระเจ้าหลุยส์ที่ 14 มาถวายแด่สมเด็จพระเพทราชา ณ เมืองมะริด

ในวัฒนธรรมสมัยนิยม

• ปรากฏในละคร บุพเพสันนิวาส (พ.ศ. 2561) และ พรหมลิขิต (พ.ศ. 2566) รวมถึงภาพยนตร์ บุพเพสันนิวาส 2 (พ.ศ. 2565) ซึ่งทั้งสามเรื่องนี้รับบทโดย ธนวรรธน์ วรรธนะภูติ
  • ในละครเรื่อง บุพเพสันนิวาสและพรหมลิขิตกล่าวว่า ออกขุนศรีวิสารวาจามีชื่อจริงว่า เดช แต่ในความเป็นจริงไม่มีเอกสารใดกล่าวถึงชื่อของท่านเลย
  • ในละครบอกว่าท่านเป็นบุตรชายของ พระโหราธิบดี กับคุณหญิงจำปาและเป็นน้องชายของ ศรีปราชญ์ แต่ในประชุมพงศาวดาร ภาคที่ ๓๔ ไม่ได้กล่าวถึงครอบครัวของท่านเพียงแต่กล่าวว่าบิดาของท่านเคยเป็นทูตไปเมืองปอจุเกตหรือโปรตุเกสเพียงเท่านั้น

ดูเพิ่ม

• ราชทูตสยามไปฝรั่งเศส (พ.ศ. 2229)

อ้างอิง

1. ขุนศรีวิสารวาจา กับหน้าที่สำคัญที่ฝรั่งเศส
2. เปิดภาพ ขุนศรีวิสารวาจา หรือ พี่หมื่น ในอีกมุม และเหตุที่เกือบไม่ได้ไปฝรั่งเศส