หยินหยาง

ลัทธิเต๋า หรือ ศาสนาเต๋า (จีน: 道教 Dàojiao; อังกฤษ: Taoism) เป็นปรัชญาและศาสนาที่มีต้นกำเนิดในประเทศจีน เน้นการใช้ชีวิตกลมกลืนกับเต๋า ซึ่งเป็นแนวคิดหลักในสำนักปรัชญาจีนส่วนใหญ่ แต่ในศาสนาเต๋า เต๋าหมายถึงต้นกำเนิด แบบแผน และสารัตถะของสรรพสิ่ง ไม่เน้นเรื่องพิธีกรรมซับซ้อนและระเบียบสังคมอย่างลัทธิขงจื๊อ แม้ลัทธิเต๋าในแต่ละนิกายจะมีคำสอนด้านจริยธรรมแตกต่างกัน แต่โดยทั่วไปเน้นหลักการเดียวกันคือ "" หรือ ความไร้เจตนา ความเป็นธรรมชาติ และความเรียบง่าย กับ ได้แก่ 慈 ความเมตตา 儉 ความมัธยัสถ์ และ 不敢為天下先 ความอ่อนน้อมถ่อมตน

สัญลักษณ์ หยิน-หยาง

ศาสนาเต๋ากำเนิดขึ้นราวศตวรรษที่ 4 ก่อนคริสต์ศักราช โดยรับแนวคิดทางจักรวาลวิทยาจากสำนักยินหยาง และแนวปฏิบัติตนให้สอดคล้องกับวัฏจักรของธรรมชาติตามคัมภีร์อี้จิง ต่อมาใช้เต้าเต๋อจิงของเล่าจื๊อและคัมภีร์จวงจื่อเป็นคัมภีร์หลักประจำศาสนา ถึงสมัยราชวงศ์ฮั่น ลัทธิเต๋าในจ๊กก๊กเริ่มมีองค์กรและพิธีกรรมเป็นระบบ จนถึงปัจจุบันศาสนาเต๋าแบ่งเป็น 2 นิกายหลักคือ สำนักฉวนเจินและ หลังสมัยของเล่าจื๊อและจวงจื๊อ มีการจัดสารบบวรรณกรรมศาสนาเต๋าต่าง ๆ จนได้เป็นคัมภีร์และพิมพ์เผยแพร่ตามรับสั่งของจักรพรรดิจีน และเป็นศาสนาประจำชาติจีนมาตลอดจนหลังคริสต์ศตวรรษที่ 17 จึงไม่ได้อยู่ในอุปถัมภ์ของราชสำนัก

ปัจจุบัน ศาสนาเต๋าเป็นหนึ่งในห้าศาสนาที่ได้รับการรับรองอย่างเป็นทางการในประเทศจีนและเกาะไต้หวัน แม้ศาสนานี้จะไม่แพร่หลายนอกประเทศจีนนัก แต่ก็พบว่ามีศาสนิกชนจำนวนหนึ่งในฮ่องกง มาเก๊า และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

หลักคำสอน

ตัวอักษรจีนคำว่า "เต๋า"

จริยศาสตร์

หัวข้อทางจริยศาสตร์หลักของคัมภีร์เต้าเต๋อจิงของเล่าจื๊อและคัมภีร์ พุ่งเน้นความสนใจไปที่สภาวะ "" ได้แก่ ความเป็นธรรมชาติ ความเรียบง่าย ไม่ขัดเกลา และความเป็นอิสระจากแรงปรารถนา

เต๋า และเต๋อ

เต๋า (จีน: 道; พินอิน: dào) หมายถึง "มรรคา" ซึ่งสื่อความหมายในแง่ของวิถีทาง และหลักการ โดยในลัทธิเต๋า "มรรคา" หรือ 道 หมายถึงสิ่งที่เป็นธรรมชาติ เกิดมีขึ้นเอง เป็นนิรันดร์ ไร้ชื่อเรียกขาน และไม่สามารถอธิบายได้ สิ่งนี้เป็นทั้งจุดเริ่มต้นของสรรพสิ่ง และเป็นวิถีที่ทุกสรรพสิ่งดำเนินไปตาม. เต๋าได้รับการเรียกขานว่าเป็น "การไหลไปของเอกภพ", เป็น "มโนทัศน์ที่จำเป็นด้วยเหตุผลเชิงภววิทยา" (conceptually necessary ontological ground) หรือ "การสาธิตให้ปรากฏโดยธรรมชาติ" นอกจากนี้ "เต๋า" ยังหมายถึงสิ่งที่แต่ละบุคคลและแต่ละสิ่งมีแผ่ซ่านอยู่ภายใน (อัพภันตรภาพ หรือ immanence) ตนเอง

การภวนาและดำรงตนอยู่ในวิถีแห่งเต๋าย่อมทำให้เกิดผลประเสริฐเรียกว่า "เต๋อ" (จีน: 德; พินอิน: dé) ซึ่งหมายถึงคุณธรรม หรือพลัง

อู๋เหวย

(จีนตัวย่อ: 无为; จีนตัวเต็ม: 無爲; พินอิน: wú wéi)

อ้างอิง

1. Pollard; Rosenberg; Tignor, Elizabeth; Clifford; Robert (2011). Worlds Together Worlds Apart. New York, New York: Norton. p. 164. ISBN .{{}}: CS1 maint: multiple names: authors list ()
2. Creel 1970, p.48,62-63. What Is Taoism? https://books.google.com/books?id=5p6EBnx4_W0C&pg=PA48
   • S.Y. Hsieh, 1995. p.92 Chinese Thought: An Introduction. https://books.google.com/books?id=-E5LZeR7QKwC&pg=PA92
   • Julia Ching, R. W. L. Guisso. 1991. p.75,119. Sages and Filial Sons. https://books.google.com/books?id=ynfrlFZcUG8C&pg=PA75
3. Robinet 1997, p. xix
4. Nadeau (2012), p. 42
5. The Ancient Chinese Super State of Primary Societies: Taoist Philosophy for the 21st Century, You-Sheng Li, June 2010, p. 300

• Balfour, Frederic Henry, tr. The Divine Classic of Nan-Hua; Being the Works of Chuang Tsze, Taoist Philosopher (Kelly & Walsh, 1881).
• Barrett, Rick. Taijiquan: Through the Western Gate (Blue Snake Books, 2006). .
• Cane, Eulalio Paul. Harmony: Radical Taoism Gently Applied (Trafford Publishing, 2002). .
• Carr, Michael. "Whence the Pronunciation of Taoism?". Dictionaries (1990) 12:55-74.
• Carr, David T. & Zhang, Canhui. Space, Time, and Culture (Springer, 2004). .
• Chan Wing-tsit. A Source Book in Chinese Philosophy (Princeton, 1963). .
• Chang, Stephen T. The Great Tao (Tao Longevity LLC, 1985). .
• Demerath, Nicholas J. Crossing the Gods: World Religions and Worldly Politics (Rutgers University Press, 2003). .
• Dumoulin, Heinrich, Heisig, James W. & Knitter, Paul. Zen Buddhism: A History (India and China) (World Wisdom, Inc, 2005). .
• Eliade, Mircea. A History of Religious Ideas, Volume 2. Translated by Willard R. Trask. Chicago: University of Chicago Press, 1984.
• Fasching, Darrell J. & deChant, Dell. Comparative Religious Ethics: a narrative approach (Blackwell Publishing, 2001). .
• Fisher, Mary Pat. Living Religions: An Encyclopaedia of the World's Faiths (I.B. Tauris, 1997). .
• Goodspeed, Bennett W. The Tao Jones Averages: A Guide to Whole-Brained Investing (E. P. Dutton, 1983).
• Graham, Angus. Disputers of the Tao (Open Court, 1989) .
• Hansen, Chad D. A Daoist Theory of Chinese Thought: A Philosophical Interpretation (Oxford University Press, 2000). .
• Hucker, Charles O. China's Imperial Past: An Introduction to Chinese History and Culture (Stanford University Press, 1995). .
• Jones, Richard H. Mysticism and Morality: a new look at old questions (Lexington Books, 2004). .
• Keller, Catherine. The Face of the Deep: A Theology of Becoming (Routledge, 2003). .
• Kim, Ha Poong. Reading Lao Tzu: A Companion to the Tao Te Ching With a New Translation (Xlibris Corporation, 2003). .
• Kirkland, Russel. Taoism: The Enduring Tradition (Routledge, 2004). .
• Kohn, Livia, ed. Daoism Handbook (Leiden: Brill, 2000).
• Kohn, Livia. The Daoist Monastic Manual: A Translation of the Fengdao Kejie (New York: Oxford University Press 2004)
• Kohn, Livia & LaFargue, Michael, ed. Lao-Tzu and the Tao-Te-Ching (SUNY Press, 1998). .
• Komjathy, Louis. Handbooks for Daoist Practice. 10 vols. Hong Kong: Yuen Yuen Institute, 2008.
• Kraemer, Kenneth. World Scriptures: An Introduction to Comparative Religions (Paulist Press, 1986). .
• LaFargue, Michael. Tao and Method: A Reasoned Approach to the Tao Te Ching (SUNY Press. 1994) .
• and Shawn Eichman, et al. Taoism and the Arts of China (Chicago: Art Institute of Chicago, 2000).
• Mair, Victor H. The Columbia History of Chinese Literature (Columbia University Press, 2001).
• Mair, Victor H. Experimental Essays on Chuang-tzu (Hawaii, 1983) .
• Markham, Ian S. & Ruparell, Tinu. Encountering Religion: an introduction to the religions of the world (Blackwell Publishing, 2001). .
• Martin, William. A Path And A Practice: Using Lao Tzu's Tao Te Ching as a Guide to an Awakened Spiritual Life (Marlowe & Company, 2005). .
• Martinson, Paul Varo. A theology of world religions: Interpreting God, self, and world in Semitic, Indian, and Chinese thought (Augsburg Publishing House, 1987). .
• Maspero, Henri. Translated by Frank A. Kierman, Jr. Taoism and Chinese Religion (University of Massachusetts Press, 1981).
• Miller, James. Daoism: A Short Introduction (Oxford: Oneworld Publications, 2003).
• Mollier, Christine. Buddhism and Taoism Face to Face: Scripture, Ritual, and Iconographic Exchange in Medieval China. (University of Hawai'i Press, 2008). .
• Moore, Charles Alexander. The Chinese Mind: Essentials of Chinese Philosophy and Culture (University of Hawaii Press, 1967). .
• Nadeau, Randal L. (2012). The Wiley-Blackwell Companion to Chinese Religions. Malden, MA: Blackwell. {{}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง ((help))
• Occhiogrosso, Peter. The Joy of Sects (Doubleday, 1994).
• Pas, Julian F. & Leung, Man Kam. Historical Dictionary of Taoism (Scarecrow Press, 1998). .
• Prebish, Charles. Buddhism: A Modern Perspective (Penn State Press, 1975). .
• Robinet, Isabelle. Taoist Meditation: The Mao-shan Tradition of Great Purity (Albany: SUNY Press, 1993 [original French 1989]).
• Robinet, Isabelle. Taoism: Growth of a Religion (Stanford: Stanford University Press, 1997 [original French 1992]).
• Segal, Robert Alan. The Blackwell Companion to the Study of Religion (Blackwell Publishing, 2006). .
• Schipper, Kristopher. The Taoist Body (Berkeley: University of California Press, 1993 [original French version 1982]).
• Schipper, Kristopher and Franciscus Verellen. The Taoist Canon: A Historical Companion to the Daozang (Chicago: University of Chicago, 2004).
• Sharot, Stephen. A Comparative Sociology of World Religions: virtuosos, priests, and popular religion (New York: NYU Press, 2001). .
• Silvers, Brock. The Taoist Manual (Honolulu: Sacred Mountain Press, 2005).
• Slingerland, Edward Gilman. Effortless Action: Wu-Wei as Conceptual Metaphor and Spiritual Ideal in Early China (Oxford University Press, 2003). .
• Anthology of World Scriptures (Thomson Wadsworth, 2005). .
• Waley, Arthur. The Way and Its Power: A Study of the Tao Te Ching and Its Place in Chinese Thought (Grove Press, 1958). .

หนังสืออ่านเพิ่ม

• Kirkland, Russell. Taoism: The Enduring Tradition. London and New York: Routledge, 2004.
• Kohn, Livia. The Taoist Experience: An Anthology (Albany: SUNY Press, 1993).
• Komjathy, Louis. Handbooks for Daoist Practice. 10 vols. Hong Kong: Yuen Yuen Institute, 2008.
• Miller, James. Daoism: A Short Introduction (Oxford: Oneworld Publications, 2003).
• Saso, Michael R. Taoism and the Rite of Cosmic Renewal (2nd ed., Washington State University Press, 1990).
• Sivin, Nathan. Chinese Alchemy: Preliminary Studies (Cambridge: Harvard University Press, 1968)
• Sommer, Deborah. Chinese Religion: An Anthology of Sources (Oxford University Press, 1995)
• Welch, H. and Seidel, A., Facets of Taoism (Yale University Press, 1979)
• Daoism entry from the Center for Daoist Studies 2010-11-09 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

Popular (non-academic) interpretations of Taoism

• . Change Your Thoughts, Change Your Life: Living the Wisdom of the Tao (Hay House, 2007).
• . (Penguin, 1983).
• . Infinite Self: 33 Steps to Reclaiming Your Inner Power (Hay House, 1995).
• Taoism Virtual Library
• Taoist Texts at the
• Patheos Library - Taoism
• Taoism Initiation Page

แหล่งข้อมูลอื่น

• เอกสารต้นฉบับของเต๋าเต็กเก็ง (สำเนียงจีนกลางคือ เต้าเต๋อจิง) จากวิกิซอร์ซ (อังกฤษ)
• กระดานสนทนาเต๋า 2020-09-26 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน