หม่อมเจ้าสง่างาม สุประดิษฐ์

อำมาตย์โท หม่อมเจ้าสง่างาม (พ.ศ. 2400 – 23 เมษายน พ.ศ. 2460) เป็นพระโอรสในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นวิษณุนาถนิภาธร ประสูติแต่หม่อมแช่ม สุประดิษฐ ณ อยุธยา และเป็นพระราชนัดดาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

หม่อมเจ้าสง่างาม
หม่อมเจ้า ชั้น 4
ประสูติ	พ.ศ. 2400
สิ้นชีพตักษัย	23 เมษายน พ.ศ. 2460
หม่อม	6 คน
พระบุตร	15 คน
ราชสกุล	สุประดิษฐ์
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นวิษณุนาถนิภาธร
พระมารดา	หม่อมแช่ม สุประดิษฐ ณ อยุธยา

หม่อมเจ้าสง่างาม ประสูติเมื่อปี พ.ศ. 2400 เมื่อเจริญชันษาก็ได้เข้ารับราชการ ทรงสมัครเข้าเป็นนายเสือป่าตั้งแต่แรกตั้งกองเสือป่าในปี พ.ศ. 2454 และได้รับพระราชทานธงประจำตัวนายหมู่เสือป่าเป็นธงพื้นสีขาว (เพราะประสูติวันจันทร์) ลายกลางเป็นภาพพราหมณ์แต่งตัว ซึ่งตรงกับพระนามสง่างาม และได้รับตำแหน่งผู้ว่าราชการจังหวัดมีนบุรี โดยมีประกาศแต่งตั้งดังนี้

ประกาศกระทรวงนครบาล ตั้งเมืองใหม่ ด้วยทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้รวมท้องแขวงอำเภอคลองสามวา, อำเภอแสนแสบ, อำเภอจีระดับ, แลอำเภอหนองจอก ทั้ง ๔ อำเภอในทุ่งแสนแสบนั้น ยกขึ้นเปนเมืองตั้งใหม่ ณ ตำบลสามแยกคลองสามวากับคลองแสนแสบ รวมอยู่ในมณฑลกรุงเทพฯ พระราชทานนามว่า "เมืองมีนบุรี" แลทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้หม่อมเจ้าสง่างามเปนข้าหลวงรักษาราชการเมืองตั้งแต่วันที่ ๑ กันยายน รัตนโกสินทร ศก ๑๒๑ เปนต้นไป ศาลาว่าการนครบาล วันที่ ๒๖ สิงหาคม รัตนโกสินทร ศก ๑๒๑ (ลงพระนาม) นเรศวรฤทธิ์ เสนาบดีกระทรวงนครบาล

หม่อมเจ้าสง่างาม ทรงเป็นผู้ว่าราชการจังหวัดมีนบุรี องค์แรกและองค์เดียว ต่อมาในปี พ.ศ. 2474 จังหวัดมีนบุรีได้ถูกยุบรวมเข้ากับจังหวัดพระนคร เพื่อประหยัดงบประมาณราชการ เนื่องจากปัญหาเศรษฐกิจตกต่ำหลังสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง

หม่อมเจ้าสง่างามเป็นข้าราชการส่วนกลางมาตลอด 25 ปี ไม่เคยต้องไปประทับแรมที่ใด ทรงปฏิบัติงานเรียบร้อยเป็นที่ไว้วางพระราชหฤทัยกระทั่งในปี พ.ศ. 2445 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งเมืองใหม่ขึ้น โดยให้รวมพื้นที่อำเภอคลองสามวา และอำเภอหนองจอก ขึ้นเป็นจังหวัดมีนบุรี แล้วแต่งตั้งหม่อมเจ้าสง่างาม ข้าราชการชั้นเอก ซึ่งทรงรู้จักท้องถิ่นชานเมืองเป็นอย่างดีให้มาปกครองท้องที่แถบตะวันออกของกรุงเทพมหานครแห่งนี้ ท่านจึงเป็นเจ้าเมืองมีนบุรีองค์แรกและองค์เดียว ก่อนที่เมืองนี้จะถูกยุบรวมกับจังหวัดพระนครในปี พ.ศ. 2474

หม่อมเจ้าสง่างามในวัยที่พ้นจากราชการแล้ว ได้ประทับที่วังข้างวัดตรีทศเทพวรวิหาร โดยมีหม่อมแช่ม หม่อมมี หม่อมละม้าย (น้องสาวของหม่อมมี) หม่อมเยื้อน หม่อมเขียน และหม่อมพลู สตรีชาวมีนบุรี ซึ่งเป็นหม่อมคนสุดท้าย อาศัยอยู่ในบริเวณพื้นที่เดียวกัน บั้นปลายได้ประชวรด้วยพระโรคภูมิแพ้และโรคบาดพิศม์ และสิ้นชีพตักษัยเมื่อ 23 เมษายน พ.ศ. 2460 สิริชันษา 60 ปี พระราชทานเพลิงพระศพ ณ วัดตรีทศเทพวรวิหาร เมื่อวันที่ 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2462

พระยศ

พระยศเสือป่า

• – นายหมู่โท
• 3 มกราคม 2456 – นายหมู่เอก

โอรส-ธิดา

หม่อมเจ้าสง่างาม มีหม่อม 6 คน มีโอรสธิดา 15 คน ดังนี้

1. หม่อมราชวงศ์หญิงมลิ สุประดิษฐ (เกิด 10 เมษายน พ.ศ. 2424)
2. หลวงสมุทรโคจร (หม่อมราชวงศ์เล็ก สุประดิษฐ) (เกิด 20 มกราคม พ.ศ. 2425)
3. หม่อมราชวงศ์หญิงสอาด สุประดิษฐ (เกิด 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2426)
4. หม่อมราชวงศ์หญิงลมุล ทวีวงศ์ เสกสมรสกับหม่อมเจ้าอุดมดิเรกลาภ ทวีวงศ์ (เกิด 3 สิงหาคม พ.ศ. 2431)
5. หม่อมราชวงศ์เจริญ สุประดิษฐ (เกิด 15 มกราคม พ.ศ. 2432)
6. หม่อมราชวงศ์ประวัติ สุประดิษฐ (เกิด 23 มิถุนายน พ.ศ. 2433)
7. หม่อมราชวงศ์หญิงสงวน ธนพิธพิศาล สมรสกับพระยาธนพิธพิศาล (ตง วัชรเสถียร)
8. หม่อมราชวงศ์หญิงสอิ้ง สุประดิษฐ (เกิด 4 ธันวาคม พ.ศ. 2446)
9. หม่อมราชวงศ์ไศลรัตน์ สุประดิษฐ (เกิด 25 มิถุนายน พ.ศ. 2447)
10. หม่อมราชวงศ์หญิงลดา ยุคล เสกสมรสในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ายุคลทิฆัมพร กรมหลวงลพบุรีราเมศวร์ (เกิด 12 พฤศจิกายน พ.ศ. 2447)
11. หม่อมราชวงศ์มีน สุประดิษฐ (เกิด 2 มีนาคม พ.ศ. 2449)
12. หม่อมราชวงศ์หญิงเลื่อน สุประดิษฐ (เกิด 2 มิถุนายน พ.ศ. 2451)
13. หม่อมราชวงศ์สนั่น สุประดิษฐ (เกิด 13 พฤษภาคม พ.ศ. 2454)
14. หม่อมราชวงศ์หญิงสรัท สุประดิษฐ (เกิด 19 ธันวาคม พ.ศ. 2454)
15. หม่อมราชวงศ์สง่า สุประดิษฐ (เกิด 2 สิงหาคม พ.ศ. 2456)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2455 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 3 ตริตาภรณ์ช้างเผือก (ต.ช.)
• พ.ศ. 2451 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 3 ตริตาภรณ์มงกุฎไทย (ต.ม.)
• พ.ศ. 2457 – เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)
• พ.ศ. 2447 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 4 ชั้นที่ 5 (ม.ป.ร.5)
• พ.ศ. 2425 – เหรียญสตพรรษมาลา (ส.ม.)
• พ.ศ. 2436 – เหรียญรัชฎาภิเศกมาลา (ร.ศ.)
• พ.ศ. 2440 – เหรียญประพาสมาลา (ร.ป.ม.)
• พ.ศ. 2440 – เหรียญราชินี (ส.ผ.)
• พ.ศ. 2446 – เหรียญทวีธาภิเศก (ท.ศ.)
• พ.ศ. 2450 – เหรียญรัชมงคล (ร.ร.ม.)
• พ.ศ. 2451 – เหรียญรัชมังคลาภิเศก รัชกาลที่ 5 (ร.ม.ศ.5)
• พ.ศ. 2454 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 6 (ร.ร.ศ.6)

อ้างอิง

1. สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ. จดหมายเหตุระยะทางเสนาบดีกระทรวงมหาดไทยเสด็จตรวจราชการหัวเมือง. กรุงเทพ : กรมศิลปากร, พ.ศ. 2515. 100 หน้า.
2. ศุภวัฒย์ เกษมศรี, พลตรี หม่อมราชวงศ์, และรัชนี ทรัพย์วิจิตร. พระอนุวงศ์ชั้นหม่อมเจ้าในพระราชวงศ์จักรี. กรุงเทพ : สำนักพิมพ์บรรณกิจ, พิมพ์ครั้งที่ 3 พ.ศ. 2549. 360 หน้า. หน้า หน้าที่. ISBN 
3. เลื่อนและตั้งยศนายกองนายหมู่เสือป่า
4. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๒๙ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๔๒๒, ๒๒ มกราคม ๑๓๑
5. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๒๕ ตอนที่ ๒๙ หน้า ๘๓๐, ๑๘ ตุลาคม ๑๒๗
6. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญจักรพรรดิมาลา, เล่ม ๓๑ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๑๑๑๕, ๒๓ สิงหาคม ๒๔๕๗
7. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์รัชกาลที่ ๔^[], เล่ม ๒๑ ตอนที่ ๓๒ หน้า ๕๖๘, ๖ พฤศจิกายน ๑๒๓