หม อมเจ าพ ฒนาย ค ณวรรณ ด ศก ล หร อ หม อมเจ าพ ฒนาย ด ศก ล 8 มกราคม พ ศ 2441 2440 3 ธ นวาคม พ ศ 2516 เป นพระธ ดาในสมเด จ

หม่อมเจ้าพัฒนายุคุณวรรณ ดิศกุล หรือ หม่อมเจ้าพัฒนายุ ดิศกุล (8 มกราคม พ.ศ. 2441 (2440) – 3 ธันวาคม พ.ศ. 2516) เป็นพระธิดาในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ประสูติแต่หม่อมลำดวน ดิศกุล ณ อยุธยา (สกุลเดิม วสันต์สิงห์) มีพระนามลำลองว่า ท่านหญิงเหลือ

หม่อมเจ้าพัฒนายุคุณวรรณ ดิศกุล
หม่อมเจ้าชั้น 4

ประสูติ	8 มกราคม พ.ศ. 2441
สิ้นชีพตักษัย	3 ธันวาคม พ.ศ. 2516 (75 ปี)
ราชสกุล	ดิศกุล
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ
พระมารดา	หม่อมลำดวน ดิศกุล ณ อยุธยา

ธรรมเนียมพระยศของ หม่อมเจ้าพัฒนายุคุณวรรณ ดิศกุล
การทูล	ฝ่าพระบาท
การแทนตน	กระหม่อม/หม่อมฉัน
การขานรับ	กระหม่อม/เพคะ

หม่อมเจ้าพัฒนายุคุณวรรณ เป็นพระธิดาสององค์แรกที่ประสูติแต่หม่อมลำดวน เมื่อแรกประสูติทรงมีคู่แฝด แต่สิ้นชีพตักษัยเมื่อชันษาเพียง 3 เดือน เมื่อชันษา 6 ปี ก็เข้าถวายตัวอยู่ในสำนักของพระวิมาดาเธอ พระองค์เจ้าสายสวลีภิรมย์ กรมพระสุทธาสินีนาฏ ปิยมหาราชปดิวรัดา ในพระบรมมหาราชวังจนเติบใหญ่

หม่อมเจ้าพัฒนายุคุณวรรณ เป็นผู้ติดตามใกล้ชิดสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ พร้อมกับหม่อมเจ้าพูนพิศมัย ดิศกุล และหม่อมเจ้าพิไลยเลขา ดิศกุล เมื่อครั้งที่ทรงลี้ภัยไปประทับที่ปีนัง ภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 ระหว่าง พ.ศ. 2476 – 2485 จนสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ เสด็จกลับมาสิ้นสิ้นพระชนม์ที่วังวรดิศ เมื่อ พ.ศ. 2486

หม่อมเจ้าพัฒนายุคุณวรรณ สิ้นชีพตักษัยเมื่อวันที่ 3 ธันวาคม พ.ศ. 2516 สิริชันษา 76 ปี มีพิธีพระราชทานเพลิงศพเมื่อวันที่ 10 เมษายน พ.ศ. 2517 ณ เมรุวัดเทพศิรินทราวาส

พงศาวลี

พงศาวลีของหม่อมเจ้าพัฒนายุคุณวรรณ ดิศกุล

16. พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช

8. พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย

17. สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี

4. พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

18. เงิน แซ่ตัน

9. สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี

19. สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระศรีสุดารักษ์

2. สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ

10. พระยาอัพภันตริกามาตย์ (ดิศ โรจนดิศ)

5. เจ้าจอมมารดาชุ่ม ในรัชกาลที่ 4

11. ขรัวยายคล้าย

1. หม่อมเจ้าพัฒนายุคุณวรรณ ดิศกุล

3. หม่อมลำดวน ดิศกุล ณ อยุธยา

อ้างอิง

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ และ หม่อมเจ้าหญิง จงจิตรถนอม ดิศกุล. จดหมายถึงหญิงใหญ่ (ฉบับชำระใหม่). กรุงเทพ : สถาพรบุ๊คส์, 2551. ISBN
ศรัณย์ ทองปาน (18 มีนาคม 2556). "ติดเกาะ! ตามสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ไป "ลี้ภัยการเมือง" ที่ปีนัง". สารคดี. สืบค้นเมื่อ 5 เมษายน 2558. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))
สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์. มหามกุฎราชสันตติวงศ์ พระนามพระราชโอรสธิดา พระราชนัดดา. กรุงเทพ : อมรินทร์พริ้นติ้ง, พ.ศ. 2547. หน้า หน้าที่. ISBN
ปิติรัชต์ จูช่วย (15 พฤศจิกายน 2563). "เรื่องของพระธิดา "สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ" ประจำ "สำนักเรียนเป็นวิทยาลัย" ของฝ่ายในรัชกาลที่ ๕". สยาม เรเนซองส์. สืบค้นเมื่อ 28 สิงหาคม 2565. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))

[หญิงใหญ่-1] สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ และ หม่อมเจ้าหญิง จงจิตรถนอม ดิศกุล. จดหมายถึงหญิงใหญ่ (ฉบับชำระใหม่). กรุงเทพ : สถาพรบุ๊คส์, 2551. ISBN

[2] ศรัณย์ ทองปาน (18 มีนาคม 2556). "ติดเกาะ! ตามสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ไป "ลี้ภัยการเมือง" ที่ปีนัง". สารคดี. สืบค้นเมื่อ 5 เมษายน 2558. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))

[3] สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์. มหามกุฎราชสันตติวงศ์ พระนามพระราชโอรสธิดา พระราชนัดดา. กรุงเทพ : อมรินทร์พริ้นติ้ง, พ.ศ. 2547. หน้า หน้าที่. ISBN

[4] ปิติรัชต์ จูช่วย (15 พฤศจิกายน 2563). "เรื่องของพระธิดา "สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ" ประจำ "สำนักเรียนเป็นวิทยาลัย" ของฝ่ายในรัชกาลที่ ๕". สยาม เรเนซองส์. สืบค้นเมื่อ 28 สิงหาคม 2565. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))