สุลต่านอะฮ์มัด มูอัซซัม

อะห์มูอัดซัมชาห์ อาหมัด (Ahmuadzam Shah Ahmad) หรือที่ในพงศาวดารไทยเรียกพระองค์ว่าหวันอาหมัด เป็นสุลต่านพระองค์แรกของรัฐปะหัง ประสูติเมื่อ พ.ศ. 2379

พระราชประวัติ

แต่เดิมนั้น ปะหังเป็นเพียงส่วนหนึ่งของ แต่เมื่อเกิดการแก่งแย่งอำนาจกันภายใน ทำให้เบนดาหะราอาลี บิดาของหวันอาหมัดตั้งตัวเป็นอิสระใน พ.ศ. 2396 เมื่อเบนดาหะราอาลีถึงแก่อนิจกรรมใน พ.ศ. 2400 ได้เกิดสงครามกลางเมืองระหว่างมูตาฮีร์กับหวันอาหมัด โดยฝ่ายของมูตาฮีร์ มี เตเม็งกูอิบราฮิมแห่งยะโฮร์ ให้การสนับสนุน ส่วนหวันอาหมัดนั้นมีเจ้าเมืองกลันตัน เจ้าเมืองตรังกานู และที่ถูกถอดถอนให้การสนับสนุน ต่อมาอังกฤษเข้ามาสนับสนุนมูตาฮีร์อย่างลับ ๆ ส่วนหวันอาหมัดได้รับการสนับสนุนจากสยามและขุนนางท้องถิ่น ในที่สุด หวันอาหมัดเป็นฝ่ายชนะใน พ.ศ. 2406 มูตาฮีร์ถึงแก่กรรมหลังจากนั้นไม่นาน สงครามกลางเมืองจึงสุดสิ้นลง

หวันอาหมัดปกครองปะหังจนถึง พ.ศ. 2424 ก็สถาปนาตนเองเป็นสุลต่านแห่งรัฐปะหัง อังกฤษพยายามเข้ามาเป็นมิตรและแทรกแซงกิจการภายในของปะหังแต่สุลต่านอาหมัดทรงบ่ายเบี่ยงไว้ได้ จนกระทั่งอังกฤษเริ่มดำเนินนโยบายแทรกแซงกิจการภายในของรัฐมลายูอย่างจริงจัง จึงพยายามเข้าไปแทรกแซงในรัฐปะหังอีก

ใน พ.ศ. 2425 มันซูร์ น้องชายของสุลต่านอาหมัดเกิดวิวาทกับสุลต่านอาหมัด มันซูร์หลบหนีไปรัฐยะโฮร์และคิดรวบรวมไพร่พลมาแย่งชิงอำนาจ ใน พ.ศ. 2427 อังกฤษเข้ามาไกล่เกลี่ย และพยายามเกลี้ยกล่อมให้สุลต่านอาหมัดตกลงทำสนธิสัญญากับอังกฤษแต่กว่าจะสำเร็จก็ล่วงเลยไปถึง พ.ศ. 2430 โดยต้องให้สุลต่านอาบูบาการ์แห่งยะโฮร์มาเกลี้ยกล่อม โดยข้อความในสนธิสัญญานั้น ระบุให้ปะหังเป็นรัฐที่มีอธิปไตย และค้ำประกันการสืบราชบัลลังก์ให้ตวนกูมะห์มูด โอรสของสุลต่านอาหมัด ต่อมา ใน พ.ศ. 2431 อังกฤษบีบบังคับปะหังอย่างแข็งกร่าวมากขึ้น จนต้องยอมให้มีผู้แทนอังกฤษมาประจำที่ปะหัง มีอำนาจดูแลกิจการภายในและต่างประเทศของปะหัง

หลังลงนามในสนธิสัญญาแล้ว สุลต่านอาหมัดตั้งให้ตวนกูมะห์มูดเป็นผู้สำเร็จราชการ พระองค์เสด็จไปอยู่ เมื่ออังกฤษเข้ามาเปลี่ยนแปลงระบบราชการ ทำให้ขุนนางท้องถิ่นเสียอำนาจ จึงเกิดการต่อต้านที่เรียกว่าหรือสงครามปะหังใน พ.ศ. 2434 ในช่วงแรก สุลต่านอาหมัดเห็นด้วยกับฝ่ายกบฏ แต่เมื่อถูกบีบจากอังกฤษมากเข้า พระองค์จำต้องแสดงพระองค์อยู่ฝ่ายตรงข้ามกับกลุ่มกบฏ อังกฤษนำทหารชาวสิกข์จากรัฐเซอลาโงร์เข้ามาปราบกบฏใน พ.ศ. 2435 ผู้นำกบฏหนีไปกลันตันและตรังกานูซึ่งขณะนั้นยังเป็นประเทศราชของสยาม อังกฤษพยายามเข้ามาจับผู้นำฝ่ายกบฏที่กลันตัน สยามจึงเข้าแทรกแซง โดยนำตัวผู้นำกบฏมาไว้ที่กรุงเทพมหานคร

ต่อมาใน พ.ศ. 2436 ปะหังก็ถูกรวมเข้ากับที่ประกอบด้วยปะหัง เปรัก เซอลาโงร์ และเนอเกอรีเซิมบีลัน สุลต่านอาหมัดไม่มีทางเลือก นอกจากต้องยอมรับเพื่อแลกกับการค้ำประกันราชบัลลังก์ให้พระโอรสของพระองค์ พระองค์สิ้นพระชนม์ใน พ.ศ. 2460 รวมพระชนมายุได้ 81 พรรษา

อ้างอิง

• สุกัญญา บำรุงสุข. อะห์มูอัดซัมชาห์ อาหมัด ใน สารานุกรมประวัติศาสตร์สากลสมัยใหม่: เอเชีย เล่ม 1 อักษร A-B ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. กทม.ราชบัณฑิตยสถาน. 2539. หน้า 72 - 75