สุภาษิตศรีสวัสดิ์

สุภาษิตศรีสวัสดิ์ หรือ ศรีสวัสดิ์วัด เป็นวรรณกรรมคำสอนที่แต่งโดยหมื่นพรหมสมพัตสร (มี) ที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับข้อควรปฏิบัติของสามเณร ศิษย์วัด และบุคคลทั่วไป ในเรื่องของการตระหนักถึงความสำคัญของการศึกษาเล่าเรียน หลักในการปฏิบัติตนของสามเณร ศิษย์วัด ต่อพระสงฆ์ขณะปฏิบัติกิจของสงฆ์ และหลักในการดำเนินชีวิตของสามเณร ศิษย์วัด และบุคคลทั่วไป

สุภาษิตศรีสวัสดิ์
ผู้ประพันธ์	หมื่นพรหมสมพัตสร (มี)
ประเทศ	ประเทศสยาม
ภาษา	ภาษาไทย
ประเภท	วรรณกรรมคำสอน, แบบเรียน

วรรณกรรมมีลักษณะคำประพันธ์แบบกลอนสวด คำประพันธ์มี 452 บท แต่งด้วยกาพย์ยานี 11 กาพย์สุรางคนางค์ 28 และกาพย์ฉบัง 16 สลับกันไป เริ่มต้นด้วยบทประณามพจน์หรือบทไหว้ครู และบอกจุดประสงค์ของการแต่ง คือ เพื่อสืบทอดพระพุทธศาสนาและเพื่อเป็นคำสอนให้ปฏิบัติตาม จากนั้นจึงกล่าวถึงคำสอนในเรื่องต่าง ๆ และจบด้วยการบอกชื่อผู้แต่ง กล่าววิพากษ์วิจารณ์ตนเอง และสุดท้าย คือ อธิษฐานให้ตนเองได้ถึงนิพพานและมีสติปัญญาเฉลียวฉลาด ตามขนบของวรรณกรรม

ต้นฉบับมีทั้งเอกสารสมุดไทยและสมุดฝรั่ง เก็บรักษาไว้ที่กลุ่มหนังสือตัวเขียนและจารึก สำนักหอสมุดแห่งชาติ ทั้งหมด 5 เล่ม มีฉบับหนึ่งระบุว่าขุนสารานิกร (โพล้ง) คัดลอกและสอบทานเมื่อ พ.ศ. 2401 จึงสันนิษฐานว่าน่าจะแต่งก่อนปีคัดลอก คือน่าจะแต่งสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว

สุภาษิตศรีสวัสดิ์ ถือเป็นตำราเรียนในระบบการศึกษาไทยโบราณ เดิมมีผู้สันนิษฐานว่าเป็นวรรณกรรมท้องถิ่นอีสาน แต่เมื่อสอบทานพบว่าเป็นวรรณกรรมภาคกลางซึ่งแต่งโดยนายมี ดังมีหลักฐานแสดงในคำประพันธ์ท้ายเรื่องด้วย ดังนั้นจึงเป็นวรรณกรรมภาคกลาง ก่อนที่จะแพร่กระจายไปยังท้องถิ่นต่าง ๆ บรรจุอยู่ในแบบเรียนประถมศึกษาสมัยหนึ่ง ใช้เป็นบทอาขยาน คือบทที่ว่า "วิชาเหมือนสินค้า อันมีค่าอยู่เมืองไกล" เช่นปรากฏใน ดรุณศึกษา แต่งโดย ฟ. ฮีแลร์

อ้างอิง

1. กฤษฎิ์ สุรนัคครินทร (กรกฎาคม–ธันวาคม 2562). ""ศรีสวัสดิ์วัด" วรรณกรรมคำสอนที่ทรงคุณค่า". วารสารศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยแม่โจ้. 7 (2).{{}}: CS1 maint: date format ()
2. "สุภาษิตศรีสวัสดิ์ : คำสอนกุลบุตรผู้ศึกษาในสำนักสงฆ์". วารสารราชบัณฑิตยสถาน. 39 (3).
3. "คำชี้แจงในการตรวจสอบต้นฉบับเรื่องศรีสวัสดิ์วัด". วัชรญาณ.
4. วัฒภูมิ ทวีกุล. . โรงเรียนอัสสัมชัญ. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2023-11-01. สืบค้นเมื่อ 2023-10-25.