สุพานุวง

เสด็จเจ้าสุภานุวงศ์ หรือ ประธานสุภานุวงศ์ (ลาว: ສຸພານຸວົງ) ประสูติเมื่อวันที่ 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2452 ที่เมืองหลวงพระบาง เป็นเชื้อพระวงศ์ราชวงศ์ล้านช้างร่มขาว เป็นประธานประเทศ (ประธานาธิบดี) สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว คนแรกหลังจากลาวเปลี่ยนแปลงการปกครองจากราชอาณาจักรมาเป็นสาธารณรัฐเมื่อปี พ.ศ. 2518 ทั่วโลกรู้จักในสมญานาม "เจ้าชายแดง" หรือ "The Red Prince"

เจ้าสุภานุวงศ์
เจ้าชายแดง
ประธานประเทศลาว คนที่ 1
ดำรงตำแหน่ง 2 ธันวาคม ค.ศ. 1975 – 29 ตุลาคม ค.ศ. 1986
นายกรัฐมนตรี	ไกสอน พมวิหาน
ประธานพรรค	ไกสอน พมวิหาน
ก่อนหน้า	สถาปนาสาธารณรัฐ สมเด็จพระเจ้าศรีสว่างวัฒนา (ในฐานะกษัตริย์)
ถัดไป	ไกสอน พมวิหาน
ประธานคณะกรรมาธิการสามัญสมัชชาประชาชนสูงสุดลาว คนที่ 1
ดำรงตำแหน่ง 2 ธันวาคม ค.ศ. 1975 – 25 ตุลาคม ค.ศ. 1986
ประธานาธิบดี	พระองค์เอง
ประธานพรรค	ไกสอน พมวิหาน
ก่อนหน้า	สถาปนาสาธารณรัฐ พระยาหัวโขง (ในฐานะประธานสภาแห่งชาติ)
ถัดไป	หนูฮัก พูมสะหวัน
ประธานสภาแห่งชาติลาว
ดำรงตำแหน่ง พฤษภาคม ค.ศ. 1958 – กรกฎาคม ค.ศ. 1959
กษัตริย์	สมเด็จพระเจ้าศรีสว่างวงศ์
ก่อนหน้า	ไม่ปรากฏ
ถัดไป	เพลง พงศ์สวรรค์
รองนายกรัฐมนตรีลาว
ดำรงตำแหน่ง 23 มีนาคม ค.ศ. 1962 – 22 พฤษภาคม ค.ศ. 1963 ดำรงตำแหน่งร่วมกับ ภูมี หน่อสวรรค์
นายกรัฐมนตรี	เจ้าสุวรรณภูมา
ดำรงตำแหน่ง 6 มีนาคม ค.ศ. 1967 – มิถุนายน ค.ศ. 1974 ดำรงตำแหน่งร่วมกับ เหลือม อินสิเสียงมี
นายกรัฐมนตรี	เจ้าสุวรรณภูมา
รัฐมนตรีกระทรวงโยธาธิการและพัฒนาชนบท
ดำรงตำแหน่ง 21 มีนาคม ค.ศ. 1956 – 23 กรกฎาคม ค.ศ. 1957
นายกรัฐมนตรี	เจ้าสุวรรณภูมา
ก่อนหน้า	เหลือม อินสิเสียงมี
ถัดไป	พระยาหัวโขง
รัฐมนตรีกระทรวงการวางแผน บูรณะ และพัฒนาชนบท
ดำรงตำแหน่ง 18 พฤศจิกายน ค.ศ. 1957 – 23 กรกฎาคม ค.ศ. 1958
นายกรัฐมนตรี	เจ้าสุวรรณภูมา
ก่อนหน้า	เงิน ชนะนิกร
ถัดไป	พระยาหัวโขง
รัฐมนตรีกระทรวงเศรษฐกิจและการวางแผน
ดำรงตำแหน่ง 23 มีนาคม ค.ศ. 1962 – มิถุนายน ค.ศ. 1974
นายกรัฐมนตรี	เจ้าสุวรรณภูมา
รัฐมนตรีช่วย	คำเฟือน โตนาลม
ก่อนหน้า	เงิน ชนะนิกร
รัฐมนตรีกระทรวงการป้องกันและโทรคมนาคม
ดำรงตำแหน่ง 12 ตุลาคม ค.ศ. 1945 – 15 เมษายน ค.ศ. 1946
นายกรัฐมนตรี	พระยาคำม้าว วิไล
ก่อนหน้า	สถาปนาตำแหน่ง
ถัดไป	ทองดี สุนทรวิจิตร
รัฐมนตรีกระทรวงการป้องกันประเทศและกิจการทหาร
ดำรงตำแหน่ง 15 เมษายน – สิงหาคม ค.ศ. 1946
นายกรัฐมนตรี	พระยาคำม้าว วิไล
ก่อนหน้า	สถาปนาตำแหน่ง
ถัดไป	เที่ยว กิดาวงศ์
ประสูติ	13 กรกฎาคม ค.ศ. 1909(1909-07-13) พระราชวังเชียงแก้ว แขวงหลวงพระบาง อาณาจักรหลวงพระบาง อินโดจีนของฝรั่งเศส
สิ้นพระชนม์	9 มกราคม ค.ศ. 1995(1995-01-09) (85 ปี) นครหลวงเวียงจันทน์ ประเทศลาว
พระชายา	เหวียน ถิ กี่ นาม (สมรส 1938)
พระบุตร	10 พระองค์
ราชวงศ์	ล้านช้างร่มขาว
ราชสกุล	สุภานุวงศ์
พระราชบิดา	เจ้ามหาอุปราชบุญคง
พระราชมารดา	หม่อมคำอ้วน
ศาสนา	พุทธเถรวาท
อาชีพ	ข้าราชการ นักการเมือง
พรรคการเมือง	ประชาชนปฏิวัติลาว
ความเกี่ยวข้อง ทางการเมืองอื่น ๆ	แนวลาวส้างซาด
ยศที่ได้รับการแต่งตั้ง
รับใช้	ลาว
แผนก/สังกัด	ปะเทดลาว กองทัพประชาชนลาว
ชั้นยศ	จอมพล
การยุทธ์	สงครามอินโดจีนครั้งที่หนึ่ง สงครามกลางเมืองลาว

ประวัติ

เจ้าสุภานุวงศ์ประสูติเมื่อวันที่ 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2452 เป็นโอรส 1 ใน 23 พระองค์ ของสมเด็จเจ้ามหาอุปราชบุญคงแห่งหลวงพระบาง กับหม่อมคำอ้วน หม่อมห้ามลำดับที่ 11 เป็นพระอนุชาต่างชนนีกับเจ้าเพชรราช และเจ้าสุวรรณภูมาโอรสที่ประสูติจากพระชายาเอก และเจ้าสุวรรณราชโอรสที่ประสูติจากหม่อมห้ามลำดับที่

เจ้าสุภานุวงศ์ได้รับการศึกษาจากพระอาจารย์ชาวฝรั่งเศสในหลวงพระบาง แล้วเสด็จไปศึกษาต่อที่สถาบันลีเซอัลแบร์ซาโร ที่ฮานอย ทำให้พระองค์มีความสัมพันธ์อย่างแน้นแฟ้นกับเวียดนามไปตลอดพระชนม์ชีพ พระองค์ตรัสภาษาฝรั่งเศส ภาษาเวียดนาม และภาษาอังกฤษได้ดีเยี่ยม หลังจากจบการศึกษาระดับปริญญาตรีด้านวิศวกรรมการก่อสร้างทางและสะพานที่ปารีส ประเทศฝรั่งเศส ได้เสด็จกลับมาลาว และได้อภิเษกกับสตรีชาวเวียดนามชื่อ เหวียนธิ ซึ่งเป็นหลานสาวของ โฮจิมินห์ ภายหลังได้เปลี่ยนชื่อเป็นภาษาลาวว่า เวียงคำ สุภานุวงศ์ (ลาว: ວຽງຄຳ ສຸພານຸວົງ) มีบุตรธิดารวม 10 คน เป็นชาย 8 คน และหญิง 2 คน

พระองค์ทรงเข้าร่วมขบวนการต่อต้านฝรั่งเศสเพื่อเอกราช จนได้รับบาดเจ็บในการต่อสู้กับฝรั่งเศสที่เมืองท่าแขก ระหว่างหนีข้ามแม่น้ำโขงเข้ามายังฝั่งไทย ในปี พ.ศ. 2489 ทรงก่อตั้งกองทัพปลดปล่อยประชาชนลาวในพื้นที่ซำเหนือ ในปี พ.ศ. 2492ภายใต้การสนับสนุนของโฮจิมินห์ ซึ่งต่อมาเป็นขบวนการคอมมิวนิสต์ประเทศลาว ต่อมาอีกสองปี ขบวนการประเทศลาวก็สามารถครองพื้นที่ 1 ใน 3 ของประเทศได้ และตั้งฐานที่มั่นที่ยากแก่การทำลายในถ้ำหินปูนที่แขวงหัวพันกับพงสาลี

พ.ศ. 2496 ฝรั่งเศสได้จัดตั้งรัฐบาลลาวขึ้น อยู่ภายใต้การนำของนายกรัฐมนตรีหลายท่านที่เป็นพวกอนุรักษนิยม ได้แก่เจ้าสุวรรณราช และเจ้าสุวรรณภูมา ส่วนพระองค์นิยมลัทธิคอมมิวนิสต์จนได้สมญานามว่า "เจ้าชายแดง"

ในปี พ.ศ. 2517 พระองค์เสด็จคืนเวียงจันทน์ ทรงดำรงตำแหน่งประธานสภาที่ปรึกษาแห่งชาติอยู่ 18 เดือน จนสถาปนาประเทศเป็น "สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว" พระองค์ได้รับเลือกเป็นประธานประเทศ และประธานสภาประชาชนสูงสุดคนแรก พร้อมกันนั้น พระองค์ได้สละฐานันดรศักดิ์ทั้งปวงในสมัยระบอบเก่า เจ้าสุภานุวงศ์เป็นที่รักของประชาชนชาวลาว จนเรียกขานกันว่า "ลุงประธาน"

บั้นปลายพระชนม์ชีพ

เจ้าสุภานุวงศ์ ดำรงตำแหน่งประธานประเทศมาจนถึง พ.ศ. 2529 จึงได้วางมือจากการเมือง

สิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 9 มกราคม พ.ศ. 2538 ที่นครเวียงจันทน์

การศึกษา

• จบชั้นประถมศึกษาที่แขวงหลวงพระบาง
• พ.ศ. 2463 ไปศึกษาต่อชั้นมัธยมศึกษา ที่นครหลวงฮานอย ประเทศเวียดนาม
• พ.ศ. 2480 สำเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรีด้านวิศวกรรมการก่อสร้างทางและสะพานที่ปารีส สาธารณรัฐฝรั่งเศส
• เมื่อสำเร็จการศึกษาได้ทำงานเป็นวิศวกรที่สำนักงานโยธาเมืองญาจาง ประเทศเวียดนาม

บทบาทการเมือง

หลังจากที่โฮจิมินห์ได้ตั้งพรรคคอมมิวนิสต์อินโดจีนเมื่อ พ.ศ. 2480 เจ้าสุภานุวงค์ก็ได้เข้าร่วมเป็นสมาชิกพรรค และเป็นผู้นำประชาชนลาวในการต่อสู้เพื่อเรียกร้องเอกราชจากฝรั่งเศส และเป็นผู้นำของพรรคประชาชนปฏิวัติลาวในยุคก่อตั้งพรรค และเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงการปกครองที่ประเทศลาวเมื่อวันที่ 2 ธันวาคม พ.ศ. 2518 เจ้าสุภานุวงศ์ได้ดำรงตำแหน่งประธานประเทศจนถึง พ.ศ. 2534

เครื่องอิสริยาภรณ์

ในประเทศ

•  ลาว:
  • พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เหรียญทองคำแห่งลาว

เครื่องอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ

•  สหภาพโซเวียต:
  • พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เครื่องอิสริยาภรณ์การปฏิวัติเดือนตุลาคม
  • พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เครื่องอิสริยาภรณ์มิตรภาพของประชาชน
  • พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เหรียญเพื่อความเข้มแข็งของภราดรภาพในอ้อมแขน

•  คิวบา:
  • พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เครื่องอิสริยาภรณ์โฆเซ่ มาร์ติ
  • พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เครื่องอิสริยาภรณ์พลาย่า จิรอน
•  เชโกสโลวาเกีย
  • พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เครื่องอิสริยาภรณ์สิงโตขาว ชั้นที่ 1
  • พ.ศ. 2532 - เครื่องอิสริยาภรณ์เคลมองต์ ก็อตวาลด์

•  บัลแกเรีย:
  • พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เครื่องอิสริยาภรณ์สตาร่า พลานิน่า
•  มองโกเลีย:
  • พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เครื่องอิสริยาภรณ์สุขบาทาร์

•  เวียดนาม:
  • พ.ศ. ไม่ปรากฏ - เครื่องอิสริยาภรณ์โฮจิมินห์

ดูเพิ่ม

• มหาวิทยาลัยสุภานุวงศ์ มหาวิทยาลัยในหลวงพระบางที่ตั้งชื่อตามเจ้าสุภานุวงศ์
• จังหวัดบิ่ญถ่วน ประเทศเวียดนาม เป็นหอคอยน้ำที่ออกแบบโดยเจ้าสุภานุวงศ์

อ้างอิง

• สัญญา ชีวะประเสริฐ. “บทบาททางการเมืองของเจ้าสุพานุวง (ค.ศ.1945-1975).” วารสารสังคมศาสตร์ มศว (2541), หน้า 55-80.
• สัญญา ชีวะประเสริฐ. “บทบาททางการเมืองของเจ้าสุภานุวงศ์ (ค.ศ. 1945-1975).” สารนิพนธ์ ศศ.ม. (ประวัติศาสตร์). คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 2540. 2018-10-21 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

ก่อนหน้า		เจ้าสุภานุวงศ์		ถัดไป
—		ประธานประเทศลาว (3 ธันวาคม พ.ศ. 2518 - 15 สิงหาคม พ.ศ. 2534)		พูมี วงวิจิด (รักษาการ)