สัมมัปปธาน 4

	ตารางสัมมัปปธาน 4
		ดับไป	เกิดขึ้น
	อกุศลธรรม	ยับยั้งบาป	ลดละเลิก
	กุศลธรรม	บังเกิดบุญ	บำรุงธรรม

สัมมัปปธาน 4 หรือ ปธาน 4 (บาลี: sammappadhāna; สันสกฤต: samyak-pradhāna หรือ samyakprahāṇa) คือ ความเพียรชอบหรือความเพียรใหญ่ ประกอบด้วย 4 ประการ คือ:

1. สังวรปธาน คือ เพียรระวังยับยั้งบาปอกุศลธรรมที่ยังไม่เกิด มิให้เกิดขึ้น
2. ปหานปธาน คือ เพียรละบาปอกุศลธรรมที่เกิดขึ้นแล้ว
3. ภาวนาปธาน คือ เพียรทำกุศลธรรมที่ยังไม่เกิด ให้เกิดมี
4. อนุรักขนาปธาน คือ เพียรรักษากุศลธรรมที่เกิดขึ้นแล้วให้ตั้งมั่นและให้เจริญยิ่ง

สัมมปปธาน 4 เกี่ยวข้องกับหลักธรรมมรรคมีองค์แปด กล่าวคือ สัมมาวายามะ (ความเพียรชอบ) และหลักธรรมพละ 5 กล่าวคือ วิริยะ (ความพยายาม) และเป็นหนึ่งในเจ็ดธรรมของโพธิปักขิยธรรมซึ่งเป็นธรรมปัยจัยอันฝักฝ่ายหนทางแห่งความตรัสรู้

ตารางสัมมัปปธาน 4
	กุศลธรรม	อกุศลธรรม
ให้เกิดขึ้น	เพิ่มบุญบารมี(3)
ให้ตั้งอยู่	ประคองบุญ(4)	ประคองศีล(1)
ให้ดับไป		ยกระดับศีล(2)

อ้างอิง

1. พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม พิมพ์ครั้งที่ ๑๒ พ.ศ. ๒๕๔๖[1]
2. พระไตรปิฎก ไทย (ฉบับหลวง) เล่มที่ ๑๑ สุตตันตปิฎก ทีฆนิกาย ปาฏิกวรรค หน้าที่ ๑๗๖ [2]