สวนพฤกษศาสตร์

สวนพฤกษศาสตร์ เป็นสถาบันทางวิชาการที่เป็นแหล่งรวบรวมพรรณพืชต่าง ๆ เอาไว้เพื่อทำการอนุรักษ์ ศึกษา วิจัยทางวิทยาศาสตร์โดยเฉพาะทางด้านพฤกษศาสตร์หรือวิทยาศาสตร์ว่าด้วยพืช โดยมักจะมีการปลูกรวบรวมไว้เป็นหมวดหมู่ ตามแต่ละนโยบาย ลักษณะพื้นที่ และงบประมาณของสวนพฤกษศาสตร์นั้น ๆ เช่น สวนกล้วยไม้ สวนสมุนไพร สวนพืชให้สี สวนพืชมีพิษ หรือ ตามการจัดจำแนกพืชเป็นวงศ์ต่าง ๆ เช่น วงศ์ปาล์ม วงศ์ขิงข่า เป็นต้น โดยสวนพฤกษศาสตร์ที่มีมาตรฐานจะมีองค์ประกอบที่สำคัญ เช่น แปลงรวบรวมพรรณพืช ห้องสมุด หอพรรณไม้ ห้องปฏิบัติการ นอกจากงานด้านอนุรักษ์พืชแล้ว ยังเป็นแหล่งเรียนรู้ด้านพืชสำหรับการศึกษาของนักวิจัย นักเรียนนักศึกษา หรือตอบสนองต่อการเป็นแหล่งท่องเที่ยวและสถานพักผ่อนหย่อนใจ ซึ่งแนวโน้มในปัจจุบันสวนพฤกษศาสตร์จะต้องตอบสนองต่อความเป็นอยู่ของมนุษย์ เช่น การเป็นแหล่งพันธุกรรมให้แก่ชุมชนในท้องถิ่น

สวนพฤกษศาสตร์ และสวนรุกขชาติในประเทศไทย

สวนพฤกษศาสตร์

• สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ จังหวัดเชียงใหม่ (องค์การสวนพฤกษศาสตร์)
• สวนพฤกษศาสตร์ 100 ปี กรมป่าไม้ จังหวัดสระแก้ว
• สวนพฤกษศาสตร์ภาคตะวันออก (เขาหินซ้อน) จังหวัดฉะเชิงเทรา
• สวนพฤกษศาสตร์ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (ดงฟ้าห่วน) จังหวัดอุบลราชธานี
• สวนพฤกษศาสตร์ภาคกลาง (พุแค) จังหวัดสระบุรี
• สวนพฤกษศาสตร์ภาคใต้ (เขาช่อง) จังหวัดตรัง
• สวนพฤกษศาสตร์สากลภาคใต้ (ทุ่งค่าย) จังหวัดตรัง
• สวนพฤกษศาสตร์พัทลุง จังหวัดพัทลุง
• สวนพฤกษศาสตร์ชายแดนภาคใต้ จังหวัดนราธิวาส

สวนพฤกษศาสตร์วรรณคดี 4 แห่ง

• สวนพฤกษศาสตร์วรรณคดีภาคกลาง จังหวัดราชบุรี
• สวนพฤกษศาสตร์วรรณคดีภาคเหนือ จังหวัดเชียงใหม่
• สวนพฤกษศาสตร์วรรณคดีภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จังหวัดร้อยเอ็ด
• สวนพฤกษศาสตร์วรรณคดีภาคใต้ จังหวัดสงขลา

สวนรวมพรรณไม้ป่า 60 พรรษามหาราชินี 4 แห่ง

• สวนรวมพรรณไม้ป่า 60 พรรษามหาราชินี ภาคกลาง จังหวัดราชบุรี
• สวนรวมพรรณไม้ป่า 60 พรรษามหาราชินี ภาคเหนือ จังหวัดเชียงใหม่
• สวนรวมพรรณไม้ป่า 60 พรรษามหาราชินี ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จังหวัดอุดรธานี
• สวนรวมพรรณไม้ป่า 60 พรรษามหาราชีนี ภาคใต้ จังหวัดนราธิวาส

สวนรุกขชาติ 55 แห่ง

ภาคเหนือ สวนรุกขชาติสกุโณทยาน จังหวัดพิษณุโลก สวนรุกขชาติบ้านแพะ จังหวัดอุตรดิตถ์ สวนรุกขชาติซับชมภู จังหวัดเพชรบูรณ์ สวนรุกขชาติเมืองราด จังหวัดเพชรบูรณ์ สวนรุกขชาติผาเมือง จังหวัดเพชรบูรณ์ สวนรุกขชาติ 100 ปี กรมป่าไม้ (ซับสมบูรณ์) จังหวัดนครสวรรค์ สวนรุกขชาติกาญจนกุมาร จังหวัดพิจิตร สวนรุกขชาติห้วยทรายขาว จังหวัดแพร่ สวนรุกขชาติห้วยโรง จังหวัดแพร่ สวนรุกขชาติช่อแฮ จังหวัดแพร่ สวนรุกขชาติห้วยทาก จังหวัดลำปาง สวนรุกขชาติพระบาท จังหวัดลำปาง สวนรุกขชาติห้างฉัตร จังหวัดลำปาง สวนรุกขชาติแช่แห้ง จังหวัดน่าน สวนรุกขชาติห้วยน้ำอุ่น จังหวัดน่าน สวนรุกขชาติเขาดินไพรวัน จังหวัดสุโขทัย สวนรุกขชาติโป่งสลี จังหวัดเชียงราย สวนรุกขชาติไม้เมืองหนาว จังหวัดเชียงใหม่ สวนรุกขชาติห้วยแก้ว จังหวัดเชียงใหม่ สวนรุกขชาติแม่สุริน จังหวัดแม่ฮ่องสอน สวนรุกขชาติห้วยชมภู จังหวัดแม่ฮ่องสอน สวนรุกขชาติ 100 ปี กรมป่าไม้ (ดอยหมากหินหอม) จังหวัดแม่ฮ่องสอน สวนรุกขชาติโป่งแข่ จังหวัดแม่ฮ่องสอน ภาคกลาง สวนรุกขชาติมวกเหล็ก จังหวัดสระบุรี สวนรุกขชาติเขาฉกรรจ์ จังหวัดสระแก้ว สวนรุกขชาติน้ำตกวังก้านเหลือง จังหวัดลพบุรี สวนรุกขชาติค่ายบางระจัน จังหวัดสิงห์บุรี สวนรุกขชาติคูเมือง จังหวัดสิงห์บุรี สวนรุกขชาติถ้ำจอมพล จังหวัดราชบุรี สวนรุกขชาติดอนเจดีย์ จังหวัดสุพรรณบุรี สวนรุกขชาติด่านช้าง จังหวัดสุพรรณบุรี สวนรุกขชาติกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม สวนรุกขชาติ 100 ปี กรมป่าไม้ (ทุ่งขนาย) จังหวัดเพชรบุรี

ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ สวนรุกขชาติน้ำผุดทัพลาว จังหวัดชัยภูมิ สวนรุกขชาติ 100 ปี กรมป่าไม้ (ภูกุ้มข้าว) จังหวัดชัยภูมิ สวนรุกขชาติพุทธมณฑล จังหวัดมหาสารคาม สวนรุกขชาติท่าสองคอน จังหวัดมหาสารคาม สวนรุกขชาติดงมะอี่ จังหวัดร้อยเอ็ด สวนรุกขชาติดอนหัวนาค จังหวัดร้อยเอ็ด สวนรุกขชาติโพนทราย จังหวัดร้อยเอ็ด สวนรุกขชาติ 100 ปี กรมป่าไม้ (ปากปวน) จังหวัดเลย สวนรุกขชาติภูข้าว จังหวัดเลย สวนรุกขชาติอุบลวนารมย์ จังหวัดอุบลราชธานี สวนรุกขชาติ 100 ปี กรมป่าไม้ (น้ำตกสำโรงเกียรติ) จังหวัดศรีสะเกษ สวนรุกขชาติดงบังอี่ จังหวัดมุกดาหาร สวนรุกขชาติน้ำตกธารทอง จังหวัดหนองคาย สวนรุกขชาติวังปอพาน จังหวัดนครพนม ภาคตะวันออกเฉียงใต้ สวนรุกขชาติหนองตาอยู่ จังหวัดชลบุรี สวนรุกขชาติเพ จังหวัดระยอง สวนรุกขชาติหนองสนม จังหวัดระยอง ภาคตะวันออก สวนรุกขชาติสมเด็จพระปิ่นเกล้า จังหวัดฉะเชิงเทรา ภาคใต้ สวนรุกขชาติเขาพุทธทอง จังหวัดสุราษฎร์ธานี สวนรุกขชาติรักษะวาริน จังหวัดระนอง สวนรุกขชาติถ้ำเขานุ้ย จังหวัดสงขลา สวนรุกขชาติพฤกษามหาราชินี จังหวัดปัตตานี

อ้างอิง

1. สวนพฤกษศาสตร์เขาหินซ้อน
2. สวนพฤกษศาสตร์ดอยสุเทพ 60 พรรษา มหาราชินี - Her Majesty The Queen's 60th Birthday Anniversary Doi Suthep Botanical Garden

แหล่งข้อมูลอื่น

• สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช