สมเด็จพระพันวษา

สมเด็จพระพันวษา หรือ พระราชชนนีพันปีหลวง พระอัครมเหสีในสมเด็จพระเจ้าเสือ พระราชชนนีพันปีหลวงของสมเด็จพระเจ้าท้ายสระ และ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ

สมเด็จพระพันวษา
กรมพระเทพามาตย์
ก่อนหน้า	กรมพระเทพามาตย์ (กัน)
ถัดไป	กรมหลวงพิพิธมนตรี
พระอัครมเหสีกรุงศรีอยุธยา
ดำรงพระยศ	6 กุมภาพันธ์ 2246 - 9 กุมภาพันธ์ 2251
ก่อนหน้า	กรมพระเทพามาตย์ (กัน)
ถัดไป	กรมหลวงราชานุรักษ์
ประสูติ	2204 ณ.กรุงศรีอยุธยา
สวรรคต	กรุงศรีอยุธยา
พระราชสวามี	สมเด็จพระเจ้าเสือ
พระราชบุตร	สมเด็จพระเจ้าท้ายสระ สมเด็จพระเจ้าบรมโกศ เจ้าฟ้าหญิงไม่ปรากฏพระนาม
ราชวงศ์	บ้านพลูหลวง

สมเด็จพระพันวษา พระอัครมเหสีของสมเด็จพระเจ้าเสือ และพระราชมารดากษัตริย์อยุธยาถึงสองพระองค์ คือ สมเด็จพระเจ้าท้ายสระ และ สมเด็จพระเจ้าบรมโกศ

ไม่ระบุว่าพระองค์เป็นธิดาของผู้ใดหรือมีถิ่นฐานมาจากที่ใด คำว่าสมเด็จพระพันวษาเป็นเพียงตำแหน่งไม่ใช่ชื่อบุคคล แต่มีระบุว่า พระองค์เป็นภรรยาเดิมตั้งแต่พระเจ้าเสือเป็นขุนนางนามว่า ออกหลวงสรศักดิ์

พระประวัติ

บิดาของพระองค์น่าจะเป็นของขุนนางในสมัยสมเด็จพระนารายณ์ที่น่าจะมีตำแหน่งใหญ่โตอยู่พอสมควร คาดว่าในปีพ.ศ.2221 พระองค์สมรสกับพระเจ้าเสือในขณะที่ยังเป็นขุนนางนามว่าออกหลวงสรศักดิ์ในสมัยพระนารายณ์ และต่อมาให้กำเนิดบุตรชายคนโตมีนามว่า เพชร และบุตรชายคนรอง มีนามว่า พร

พระอิสริยยศ

เมื่อพระเพทราชาได้ขึ้นเป็นกษัตริย์ของกรุงศรีอยุธยา ทรงแต่งตั้งออกหลวงสรศักดิ์เป็นกรมพระราชวังบวรสถานมงคล (วังหน้า) ทำให้พระองค์ได้เป็นเชื้อพระวงศ์ ในปี พ.ศ 2246 พระเจ้าเสือทรงครองราชย์เป็นกษัตริย์อยุธยาและแต่งตั้งพระองค์เป็นพระอัครมเหสี และเมื่อพระราชโอรสของพระองค์ทรงขึ้นครองราชย์พระองค์จึงได้เป็น พระราชชนนีพันปีหลวงหมายถึงพระราชมารดาของพระมหากษัตริย์

อ้างอิง

คำให้การชาวกรุงเก่า, พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น, หน้า 622-623